Bài 19. Các thành phần biệt lập

Chào mừng quí thầy cô
về dự giờ lớp 9C
Kiểm tra bài cũ
Nêu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu?
2. Câu văn nào sau đây có khởi ngữ ?
A. Về trí thông minh thì nó là nhất
B. Nó thông minh nhưng hơi cẩu thả.
C. Nó là một học sinh thông minh.
Ví dụ 1
a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.

Nếu không có các từ ngữ in đậm thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có thay đổi không? Vì sao?
1. Những yếu tố tình thái gắn với độ tin cậy của sự việc được nói đến như:
- Chắc chắn, chắc hẳn, chắc là.(độ tin cậy cao)
- Hình như, dường như, hầu như, có vẻ như.(độ tin cậy thấp)
2. Những yếu tố tình thái gắn với ý kiến của người nói (theo tôi, ý ông ấy, theo anh.)
3. Yếu tố tình thái chỉ thái độ của người nói đối với người nghe: a, à, ạ, hả, hử, nhỉ, nhé.(thường đứng cuối câu)
a) ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
b) Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Bài tập nhanh
Tìm thành phần cảm thán và cho biết thành phần cảm thán được dùng để làm gì?
a.Trời ơi, con rắn đang lao tới.
b. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian!
(Kim Lân, Làng)
Trời ơi
Chao ôi
Lưu ý:
- Thành phần cảm thán có sử dụng những từ ngữ như: chao ôi, a, ơi, trời ơi.
- Thành phần cảm thán có thể tách thành một câu riêng theo kiểu câu đặc biệt, không có chủ ngữ - vị ngữ. Khi tách riêng như vậy, nó là câu cảm thán:
Ôi Tổ quốc! Đơn sơ mà lộng lẫy!
(Tố Hữu, Trên đường thiên lí )
- Khi đứng trong một câu cùng với các thành phần câu khác thì thành phần cảm thán thường đứng ở đầu câu. Thành phần câu đứng sau giảI thích cho tâm lí của người nói nêu ở thành phần cảm thán. VD:
Ơi hoa sen đẹp của bùn đen!
(Tố Hữu, Theo chân Bác)
Thành phần tình thái:
a. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. … Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
Thành phần cảm thán:
Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
(Kim Lân, Làng)
b. Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Bài tập 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng lại chọn từ "chắc"?



- Từ chắc chắn có độ tin cậy cao nhất, hình như có độ tin cậy thấp nhất.
Tác giả dùng từ chắc trong câu vì niềm tin vào sự việc có thể diễn ra theo hai khả năng:
+ Theo tình cảm huyết thống thì mọi việc sẽ diễn ra như vậy.
+ Do thời gian và ngoại hình, sự việc cũng có thể diễn ra khác đi một chút.
Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du, có lẽ không ai không thương xót cho số phận của Kiều - một người con gái tài hoa bạc mệnh. Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị thời bấy giờ. Hỡi ôi, một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên nhân phẩm, giá trị con người. Chắc chắn đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau, sự bất công trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến.
- Học thuộc ghi nhớ, nắm chắc những kiến thức cơ bản.
Hoàn thành các các bài tập.
Viết đoạn văn có câu chứa thành phần tình thái, thành phần cảm thán.
Chuẩn bị bài: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
*Yêu cầu: Đọc trước văn bản "Bệnh lề mề", trả lời các câu hỏi trong phần tìm hiểu. Cần thảo luận trong tổ của em bài tập 1 trang 21 (SGK).
Hướng dẫn hs tự học