Bài 19. Các thành phần biệt lập

Xác định thành phần biệt lập sau và cho biết đó là thành phần biệt lập nào?
văn nghệ rất kị “tri thức hóa” nữa. Một nghệ thuật đã trí thức hóa thường rất trừu tượng, khô héo.
(Nguyễn Đình Thi – Tiếng nói của văn nghệ)
Có lẽ
Có lẽ - Thành phần tình thái
a.
- Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?
b.
- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ?
- Ông Hai đặt bát bước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời :
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.

(Làng - Kim Lân)
Bài tập:
Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Tắt đèn - Ngô Tất Tố)
- Này,
- Vâng,
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng)
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Lão Hạc - Nam Cao )
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
C. Cô bé nhà bên Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn
e. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn
d. Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
- các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ -
gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
: Hôm nay tôi đi học.
(có ai ngờ)
(Thương thương quá đi thôi)
C. Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (Thương thương quá đi thôi)
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Thành phần chú thích
Thành phần gọi - đáp
Thành phần cảm thán
Thành phần tình thái
* Giống: Là thành phần biệt lập  Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
* Khác :
Thành phần tình thái: Dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Thành phần cảm thán: Dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (Vui, buồn, mừng, giận…)
Thành phần gọi - đáp: Dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
Thành phần phụ chú: Dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu
Bài số 3, 4 / 33
Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích và cho biết chúng bổ sung cho điều gì và liên quan đến những từ ngữ nào trước đó?
a. Chúng tôi, mọi người đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.

b. Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
- kể cả anh,
- các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ -
gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
Bài 5 / 33

Tuổi trẻ phải hướng tới tương lai, tuổi trẻ Việt Nam cũng thế ! Tương lai – đó là những gì chưa có hôm nay. Thanh niên muốn đạt được một tương lai tươi sáng thì phải nỗ lực ngay từ bây giờ, bằng việc chuẩn bị cho mình một hành trang tinh thần vững chắc - đó là tri thức, kĩ năng, thói quen…, để thanh niên có thể tự tin trước mạng thông tin toàn cầu, trước sự đòi hỏi của hội nhập kinh tế thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Muốn vây, thanh niên phải tiên phong trong học tập và học tập có hiệu quả, kịp thời vận dụng tri thức ấy vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Và cũng chỉ có như vậy, thanh niên mới xứng đáng là mùa xuân vĩnh cửu của nhân loại!



Bài 2 / 32
Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao và cho biết lời gọi - đáp đó hướng đến ai.

thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Bầu ơi
1
2
3
4
Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớ
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.
(ChÕ Lan Viªn)
Trên những chặng đường dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, dừa nếp lơ lửng giữa trời, dừa lửa lá đỏ,…
Ngẫm ra thì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi
(T« Hoµi)
Ơi, chiếc xe vận tải
Ta cầm lái đi đây
(Tố Hữu)