Bài 19. Các thành phần biệt lập

1/ Nêu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ?
2/ Viết lại câu sau bằng cách chuyển từ ngữ in đậm thành khởi ngữ:
Tôi đọc cuốn sách này rồi.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Cuốn sách này, tôi đọc rồi.
Trong một câu, các bộ phận có vai trò không đồng đều nhau. Ta có thể phân biệt hai loại:
Những bộ phận trực tiếp diễn đạt nghĩa sự việc của câu, nằm trong cấu trúc cú pháp của câu
Ví dụ: Chủ ngữ, vị ngữ , bổ ngữ trực tiếp, trạng ngữ, khởi ngữ….
Những bộ phận không trực tiếp nói lên sự việc trong câu, không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu
THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
TIẾT 98 :
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
* D?c cỏc cõu sau v� tr? l?i cõu h?i:
a.Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
Những từ ngữ in đậm trong những câu
trên thể hiện nhận định của người nói
đối sự việc nêu trong câu như thế nào?

Thể hiện nhận định của
người nói đối với sự
việc được nói trong câu.

CHẮC
CÓ LẼ
Thể hiện
độ tin cậy cao
Thể hiện
độ tin cậy thấp
THÀNH PHẦN TÌNH THÁI
Nếu không có những từ ngữ in đâm thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có khác đi không ?Vì sao?
- Ý nghĩa sự việc không thay đổi.
Vì các từ in đậm không tham gia diễn đạt ý nghĩa sự việc, chỉ thể hiện cách nhìn sự việc của người nói.
LƯU Ý
Ngoài những yếu tố tình thái thể hiện cách nhìn của người nói đối
với trong câu. Như: hình như, dường như, có lẽ như,..( độ tin cậy
cậy thấp) chắc, chắc là, chắc hẳn, chắc chắn…( độ tin cậy cao)
Những yếu tố tình thái gắn với ý kiến của người nói:
Theo anh, theo ý tôi, ý của ông ấy………..
Ví dụ: Theo anh, anh nghĩ gì về hành động đó?
Những yếu tố tình thái thể hiện thái độ của người nói
đối với người nghe: à, ạ, a, nhé, hả, hử, …………….
Ví dụ: Ngày mai, bạn nhớ đến lớp đúng giờ nhé!
Ta còn
gặp
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lõn, L�ng)
c. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguy?n Quang Sỏng, Chi?c lu?c ng�)
d. Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.
(Kim Lõn, L�ng)
* Bài tập áp dụng: (Bài tập 1 a, c, d - SGK, tr. 19): Tìm thành phần tình thái trong các câu sau:
Đọc các câu sau đây, chú ý từ ngữ in đậm và trả lời câu hỏi.
a. Ồ, sao độ ấy vui thế.
b. Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Dùng để bộc lộ tâm lí của người
nói ( vui, buồn, mừng, giận….)
Ồ
TRỜI ƠI
Tâm trạng ngạc
nhiên, vui sướng
Cảm xúc tiếc rẻ
THÀNH PHẦN CẢM THÁN
Bài tập nhanh: Tìm thành phần cảm thán trong những câu sau:
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?


b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng dường dài.
CÂU CẢM THÁN
THÀNH PHẦN CẢM THÁN
THẢO LUẬN

Có ý kiến cho rằng: Hai thành phần tình thái và
cảm thán tuy khác nhau về công dụng nhưng chúng
lại có những đặc điểm chung. Em có đồng ý với ý
kiến đó không? Vì sao?
?
KHÁC NHAU
GIỐNG NHAU
Thành phần tình thái được dùng để
thể hiện cách nhìn của người nói đối
với sự việc được nói đến trong câu .
Thành phần cảm thán được dùng để
Bộc tâm lí của người nói ( vui, buồn,
mừng, giận…..)
Không tham gia vào việc diễn
đạt nghĩa sự việc của câu .
Không tham gia vào cấu trúc
ngữ pháp của câu .
THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài tập 2: Sắp xếp các từ ngữ: chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như theo trình tự tăng độ tin cậy (hay độ chắc chắn):
dường như / hình như / có vẻ như
có lẽ
chắc là
chắc hẳn
chắc chắn
Đáp án:
- chắc chắn:
- hình như:
? Tác giả dùng từ chắc vì nú bi?u th? du?c thỏi d? , lũng khỏt khao c?a nhõn v?t d?i v?i s? vi?c x?y ra.
-T? " ch?c" th? hi?n m?t ni?m tin trong suy nghi c?a nhõn v?t nhung ? m?c d? chua kh?ng d?nh du?c "ch?c ch?n" khi s? vi?c chua x?y ra.

có độ tin cậy cao nhất.
có độ tin cậy thấp.
Bài tập 3:
Đáp án:
Bài tập 4: Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng...), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
* Đoạn văn 1: Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du, chắc chắn không ai không thương xót cho số phận của nàng Kiều - một người con gái tài hoa bạc mệnh. Có thấu hiểu quãng đời mười lăm năm lưu lạc của nàng thì chúng ta mới thấy hết sự tàn bạo, độc ác của tầng lớp thống trị lúc bấy giờ. Hỡi ôi, một xã hội chỉ biết chạy theo đồng tiền, sẵn sàng chà đạp lên mọi nhân phẩm, giá trị của con người. Đúng là một xã hội bất nhân, thối nát mà Nguyễn Du muốn lột trần bộ mặt thật của nó. Nhưng ở đó, Truyện Kiều cũng là sự bênh vực, xót thương cho số phận nhỏ nhoi bị vùi dập. Chắc hẳn đại thi hào Nguyễn Du phải đau lòng lắm khi viết ra những nỗi đau, sự bất công trong xã hội mà ông đã sống và chứng kiến.
Thành phần tình thái
Thành phần cảm thán
Được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui buồn, mừng, giận…)
Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
CÁC
THÀNH
PHẦN
BIỆT
LẬP
Làm lại bài tập số 4.
Chuẩn bị bài viết số 4, tham khảo các đề
+ Đề 3/ SGK/ 22
+ Đề 4/ SGK/ 34
+ Viết bài nghị luận nêu suy nghĩ về hiện tượng “ học vẹt, học tủ”
+ An toàn giao thông trở thành điểm nóng thu hút sự chú ý của mọi người. Hãy viết bài nghị luận nêu suy nghĩ về thực trạng ATGT……
DẶN DÒ
Xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô
và các em học sinh