Bài 19. Các thành phần biệt lập

Chào mừng các thày cô giáo
về dự giờ, thăm lớp 9C
Người thực hiện: Đỗ Thị Thuật
Tru?ng THCS Nh�n Th?ng
MÔN: NGỮ VĂN
2. Hãy chuyển phần in đậm trong câu sau đây
thành khởi ngữ.
- Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.

=> Về làm bài thì anh ấy cẩn thận lắm.
Kiểm tra bài cũ
1. Khởi ngữ là gì?
I. Thành phần tình thái:
1. Ví dụ:
TIẾT 98: Tiếng Việt
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
a’) Với lòng mong nhớ của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b’) Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi.
1. Ví dụ 1:
2. Nhận xét
* Theo tôi, ông ấy là người tốt.
* Chúng cháu vừa ở Gia Lâm lên đấy ạ.
( Làng- Kim Lân)
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
3. Kết luận:
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Các ví dụ :
b/“ Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.
( Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng)
a/ Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
( Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng)
 Gắn với độ tin cậy đối với sự việc
c/ Theo tôi, ông ấy là người tốt.
d/ Chúng cháu vừa ở Gia Lâm lên đấy ạ.
( Làng- Kim Lân)
 Ý kiến của người nói
 Thái độ của người nói đối với
người nghe
=> Thành phần tình thái
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Lưu ý: Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy của người nói về sự việc được nói đến.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với
người nghe
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
Lưu ý: Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy của người nói về sự việc được nói đến.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với
người nghe
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài tập 2- sgk
Xếp từ ngữ theo trình tự tăng dần độ tin cậy:
Hình như, có lẽ, chắc chắn, chắc hẳn, chắc là, có vẻ như, dường như
Hình như, dừng như, có vẻ như
Có lẽ
Chắc là
Chắc hẳn
Chắc chắn
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy đối với sự việc.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
II. Thành phần cảm thán:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
a. Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
( Làng- Kim Lân)
b. Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
( Lặng lẽ SaPa- Nguyễn Thành Long)
a’. Sao mà độ ấy vui thế.

b’. Chỉ còn có năm phút.

1. Ví dụ:
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy đối với sự việc.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
II. Thành phần cảm thán:
Được dùng để bộc lộ tâm lý của người
nói (vui, buồn, mừng, giận …)
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
a. Ồ, sao mà độ ấy vui thế.
( Làng- Kim Lân)
b. Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
( Lặng lẽ SaPa- Nguyễn Thành Long)
a’. Ồ ! Sao mà độ ấy vui thế.
( Làng- Kim Lân)
b’. Trời ơi! Chỉ còn có năm phút.
( Lặng lẽ SaPa- Nguyễn Thành Long)
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
Lưu ý:
Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy đối với sự việc.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
II. Thành phần cảm thán:
Được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận …)
Lưu ý:
- Thành phần cảm thán thường đứng ở đầu câu.
- Thành phần cảm thán có thể tách ra thành một câu riêng theo kiểu câu cảm thán
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Sự giống và khác nhau giữa các phần tình thái và cảm thán trong câu :
* Khác nhau:
Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận…)
*Giống nhau:
Đều không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
Thành phần biệt lập.
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
Lưu ý:
Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy đối với sự việc.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
II. Thành phần cảm thán:
Được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận …)
Lưu ý:
- Thành phần cảm thán thường đứng ở đầu câu.
- Thành phần cảm thán có thể tách ra thành một câu riêng theo kiểu câu cảm thán
Thành phần biệt lập:
- Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Các thành phần biệt lập
Thành phần tình thái
(Được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu)
Thành phần cảm thán
(Được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói: vui, buồn, mừng, giận...)
Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
Bài tập 1: Tìm các thành phần tình thái, cảm thán
a)
Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ,
có lẽ
còn ghê rợn hơn cả
b)
những tiếng kia nhiều.
Chao ôi
, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hạn
hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một đường
dài.
c)
Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại
điều gì,
hình như
chỉ có tình cha con là không thể chết được,
anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một
hồi lâu.
d)
Ông lão bỗng dừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được
đúng lắm.
Chả nhẽ
cái bọn ở làng lại đổ đốn đến thế được.
“
“
“
“
”
”
”
”
(Kim Lân, Làng)
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
(Kim Lân, Làng)
TP tình thái
TP tình thái
TP cảm thán
TP tình thái
Bài tập 3: Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với từ nào người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ chắc?
Gợi ý:
chắc chắn:
hình như:
Tác giả dùng từ “chắc” vì niềm tin vào sự việc sẽ có thể diễn ra theo hai khả năng:
- Thứ nhất: theo tình cảm huyết thống thì sự việc sẽ phải diễn ra như vậy.
Bài tập 3:
- Thứ hai: do thời gian và ngoại hình, sự việc cũng có thể diễn ra khác đi một chút.
có độ tin cậy cao nhất.
có độ tin cậy thấp.
Bài tập 4 : Viết một đoạn văn ngắn trình bày những cảm xúc, suy nghĩ của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng…),hoặc khi xem những tin tức thời sự trên truyền hình Việt Nam, trong đoạn văn đó có sử dụng thành phần tình thái hoặc cảm thán .
Bài tập 4:
TIẾT 98: Tiếng Việt
I. Thành phần tình thái:
Được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói đối với sự việc được nói đến
trong câu.
Lưu ý:
Có 3 dạng tình thái ta có thể gặp:
+ Gắn với độ tin cậy đối với sự việc.
+ Gắn với ý kiến của người nói
+ Chỉ thái độ của người nói đối với người nghe
II. Thành phần cảm thán:
Được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói ( vui, buồn, mừng, giận …)
Lưu ý:
- Thành phần cảm thán thường đứng ở đầu câu.
- Thành phần cảm thán có thể tách ra thành một câu riêng theo kiểu câu cảm thán
Thành phần biệt lập:
- Không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu
- Không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu
III. Luyện tập:
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
- Bài cũ :
+ Nắm được đặc điểm và công dụng của
các thành phần tình thái và cảm thán trong câu.
+ Hoàn thành các bài tập vào vở
- Chuẩn bị bài: Nghị luận về một sự việc ,hiện tượng đời sống .
Yêu cầu: + Đọc trước văn bản Bệnh lề mề
+ Trả lời các câu hỏi trong phần tìm hiểu

Tờ báo Le Monde của Pháp  vừa công bố hình ảnh đầu tiên bên trong tòa soạn báo của tạp chí Charlie Hebdo sau vụ thảm sát ngày 7/1 khiến 12 người chết, trong đó có tổng biên tập và 5 nhân viên của báo này. Máu bê bết, giấy tờ và đồ đạc lộn xộn trong phòng làm việc của các nhà báo. Vụ khủng bố khiến người dân Pháp chưa hết bàng hoàng.
6 nhân sự (khoanh tròn) của tạp chí Charlie Hebdo đã thiệt mạng trong vụ tấn công ngày 7/1. Giới chức Pháp xác nhận hai nghi can là Cherif Kouachi, 32 tuổi và Said Kouachi, 34 tuổi. Hai nghi phạm là anh em ruột người Paris và đang lẩn trốn. Nghi phạm thứ ba là Hamyd Mourad, 18 tuổi, đã ra đầu thú
Tại châu Phi, dịch bệnh Ebola dấy lên mối lo ngại 
Bài tập 4:
Đọc phần trích “ trong lòng mẹ” của nhà văn Nguyên Hồng, ta bắt gặp hình ảnh một em bé mồ côi bố, phải xa mẹ, sống thui thủi cô đơn giữa sự ghẻ lạnh, cay nghiệt của bà cô. Em phải chịu những ngày tháng đau khổ, tủi nhục. Nhưng trong những ngày tháng đau khổ ấy, trái tim yêu thương của em vẫn dành cho mẹ một cách đằm thắm và trọn vẹn. Cuộc gặp gỡ mẹ sau một năm trời xa cách là một niềm hạnh phúc vô bờ. Ôi, thật không gì bằng khi được sống trong vòng tay yêu thương của mẹ

“ Đọc văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh” của Lê Anh Trà chắc chắn ai cũng cảm kích và thêm yêu quý Bác. Bác quả là một người cao cả, vĩ đại. Bác có phong cách sống vô cùng giản dị và thanh cao. Điều ấy thể hiện trong bữa ăn hàng ngày, cách ăn mặc, lời nói. Toàn thể dân tộc Việt Nam và có lẽ cả thế giới đều kính trọng Bác- vị lãnh tụ của một nước, lại có một lối sống thanh đạm đến thế.Ôi, Bác sống cao đẹp quá! Bác như một ánh mặt trời toả sáng nơi nơi.”
Bài tập 4