Bài 19. Các thành phần biệt lập

TRƯỜNG THCS MỸ AN
BỘ MÔN: NGỮ VĂN
Kiểm tra bài cũ
Thế nào được gọi là thành phần biệt lập?
Kể tên và nêu tác dụng của những thành phần biệt lập đã học?
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
I. Thành phần gọi - đáp.
1. Ngữ liệu:
a) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b) - Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
I. Thành phần gọi - đáp.
1. Ngữ liệu:
2. Nhận xét:
- Từ ngữ dùng để gọi: Này
- Từ ngữ dùng để đáp: Thưa ông
=> Không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu (Thành phần biệt lập).

Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
I. Thành phần gọi - đáp.
1. Ngữ liệu:
2. Nhận xét:
- Từ ngữ dùng để gọi: Này => tạo lập cuộc thoại.
- Từ ngữ dùng để đáp: Thưa ông =>duy trì cuộc thoại.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
I. Thành phần gọi - đáp
Thành phần gọi - đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
II. Thành phần phụ chú.
1. Ngữ liệu.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

II. Thành phần phụ chú.
1. Ngữ liệu.
2. Nhận xét.
- Lược bỏ phần in đậm đi thì nghĩa sự việc của câu không thay đổi.



Vì đó là thành phần biệt lập, nó được viết thêm vào để làm rõ hơn cho một số chi tiết trong câu.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
II. Thành phần phụ chú.
1. Ngữ liệu.
2. Nhận xét.
- Câu a: “Và cũng là đứa con duy nhất của anh” chú thích thêm cho “Đứa con gái đầu lòng của anh”.
- Câu b: “Tôi nghĩ vậy” chú thích cho điều nhân vật tôi suy nghĩ.

Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

II. Thành phần phụ chú.
* Thành phần phụ chú dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
* Bài tập nhanh:
Tìm thành phần phụ chú trong các ví dụ sau:
- Bác Ba đã thực hiện được nguyện vọng cuối cùng của người đồng đội cũ (Anh Sáu) trao tận tay cho Thu chiếc lược ngà.
- Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc…
- Ngay từ bây giờ - cô giáo nói - lớp ta cần phải cố gắng nhiều hơn nữa.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

II. Thành phần phụ chú.

*Thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn, hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.
*Caùc thaønh phaàn goïi-ñaùp vaø phuï chuù cuõng laø nhöõng thaønh phaàn bieät laäp.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

III. Luyện tập.
1. Bài tập 1
Thành phần gọi - đáp của các câu trong đoạn trích:
- Này: (lời bà lão láng giềng): gọi.
- Vâng: (lời chị Dậu): đáp.
→ Quan hệ trên - dưới; thân thiện.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

III. LuyÖn tËp.
2. Bµi tËp 2
Thaønh phaàn goïi - ñaùp: Baàu ôi.
Coù tính chaát chung chung, khoâng höôùng ñeán rieâng ai
(baàu, bí, giaøn) → aån duï: chæ nhöõng ngöôøi trong cuøng moät nöôùc, tuy khaùc nhau nhöng cuøng daân toäc, cuøng truyeàn thoáng lòch söû…)
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

III. LuyÖn tËp.
3. Bài tập 3
a) “kể cả anh”: bổ sung cho cụm danh từ “mọi người”
b) “các thầy, cô giáo… người mẹ” giải thích cho các từ ngữ “Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này”.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo
III. Luyện tập.
3. B�i t?p 3
c) "Nh?ng ngu?i ch? th?c s?.th? k? t?i" gi?i thớch cho c?m danh t? "l?p tr?"
d) + "cú ai ng?": th? hi?n s? ng?c nhiờn c?a nhõn v?t tr? trỡnh "tụi"
+ "thuong thuong quỏ di thụi": th? hi?n tỡnh c?m trỡu m?n c?a nhõn v?t tr? tỡnh "tụi" d?i v?i "cụ bộ nh� bờn"

Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)

III. LuyÖn tËp.
4. Bài tập 4
Tạo lập, duy trì quan hệ giao tiếp
Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu
Thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu
Bộc lộ tâm lý của người nói
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
¤n l¹i c¸c thµnh phÇn biÖt lËp
Lµm bµi tËp 5 - Tr.33
ChuÈn bÞ bµi: Chã sãi vµ cõu trong th¬ ngô ng«n cña LaPhongTen.
Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)