Bài 19. Các thành phần biệt lập

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
9
Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là thành phần biệt lập?

Th�nh ph?n bi?t l?p l� th�nh ph?n khụng tham gia v�o vi?c di?n d?t nghia s? vi?c c?a cõu


2. Kể tên và nêu tác dụng của những thành phần biệt lập đã học?
- Các thành phần biệt lập đã học: Thành phần tình thái và thành phần cảm thán.
+ Thành phần tình thái l� th�nh ph?n du?c dùng để thể hiện cách nhìn của ngu?i núi đối với sự việc du?c nói đến trong câu.
+ Thành phần cảm thán l� th�nh ph?n du?c dùng để bộc lộ tâm lí của ngu?i nói (vui, buồn, mừng, giận.).
Kiểm tra bài cũ
Tiết 110: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
Thành phần gọi- đáp
Ví dụ (sgk - trang 31)
Nhận xét:
- Từ này dùng để gọi.
tạo lập cuộc thoại

- Từ thua ụng dùng để đáp.
duy trì cuộc thoại.
- Hai từ in đậm trên không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của câu

th�nh ph?n bi?t l?p


Thành phần gọi - đáp


D?c cỏc do?n trớch sau dõy ( trớch t? truy?n ng?n L�ng c?a nh� van Kim Lõn) v� tr? l?i cõu h?i:
a) - N�y, bỏc cú bi?t m?y hụm nay sỳng nú b?n ? dõu m� nghe rỏt th? khụng?
b) - Cỏc ụng, cỏc b� ? dõu ta lờn d?y ??
ễng hai d?t bỏt nu?c xu?ng chừng h?i. M?t ngu?i d�n b� mau mi?ng tr? l?i:
- Thua ụng, chỳng chỏu ? Gia Lõm lờn d?y ?.
Thành phần gọi- đáp
Ví dụ (sgk - trang 31)
Nhận xét:
3. Ghi nhớ: (sgk- trang 32)
Thành phần gọi - đáp l� th�nh ph?n bi?t l?p đu?c dùng để tạo l?p hoặc duy trỡ quan hệ giao tiếp.
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
Bài tập nhanh:
Đặt câu với những từ: kìa, vâng, ...
Ví dụ:
- Kìa, trời mưa các con về cẩn thận nhé!
- Vâng! Con chào cô.
Thành phần gọi- đáp
Ví dụ (sgk - trang 31)
Nhận xét:
3. Ghi nhớ: (sgk- trang 32)
Th�nh ph?n g?i - dỏp l� th�nh ph?n bi?t l?p dựng d? t?o l?p ho?c d? duy trỡ quan h? giao ti?p
Cú s? d?ng nh?ng t? ng? dựng d? g?i dỏp: kỡa, n�y, võng, thua ụng.
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
I Thành phần gọi- đáp
II. Thành phần phụ chú:
Ví dụ (sgk - trang 31.32)
Nhận xét:
Nghĩa của câu vẫn không đổi bởi phần in đậm là thành phần biệt lập, du?c thờm v�o d? l�m rừ hon cho m?t s? chi ti?t trong cõu
"và cũng là đứa con duy nhất của anh" chú thích cho cụm từ "đứa con gái đầu lòng c?a anh"
Cụm chủ vị "tôi nghĩ vậy" chú thích cho "lóo khụng hi?u tụi" (di?u nhõn v?t tụi suy nghi)
Thành phần phụ chú
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi:
Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lưu?c ngà)

b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
I Thành phần gọi- đáp
II. Thành phần phụ chú:
Ví dụ (sgk - trang 31,32)
Nhận xét:
3. Ghi nhớ: sgk - trang 32
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
Thành phần phụ chú: l� th�nh ph?n bi?t l?p dưu?c dùng để để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
* Bài tập nhanh:
Tìm thành phần phụ chú trong các ví dụ sau:
- Bác Ba đã thực hiện được nguyện vọng cuối cùng của người đồng đội cũ (Anh Sáu) trao tận tay cho Thu chiếc lược ngà.
- Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc…
- Ngay từ bây giờ - cô giáo nói - lớp ta cần phải cố gắng nhiều hơn nữa.
TIếT 103: Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
I. Thành phần gọi- đáp
II. Thành phần phụ chú:
Ví dụ (sgk - trang 31.32)
Nhận xét:
3. Ghi nhớ: sgk - trang 32
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
Thành phần phụ chú: l� th�nh ph?n bi?t l?p dưu?c dùng để để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
- Thành phần phụ chú thưuờng đuược đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu g?ch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn đưuợc đặt sau dấu hai chấm
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
I. Thành phần gọi - đáp.
II. Thành phần phụ chú.
III. Luyện tập.
1) Bµi 1: T×m thµnh phÇn gäi - ®¸p trong ®o¹n trÝch sau ®©y vµ cho biÕt tõ nµo ®ược dïng ®Ó gäi vµ tõ nµo được dïng ®Ó ®¸p. Quan hÖ gi÷a ng­ưêi gäi vµ ng­ưêi ®¸p lµ quan hÖ g× (trªn – dưíi hay ngang hµng, th©n hay s¬) ?
- Nµy, b¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn. Chø cø n»m ®Êy, chèc n÷a hä vµo thóc s­ưu, kh«ng cã, hä l¹i ®¸nh trãi th× khæ. Ngư­êi èm rÒ rÒ như­ thÕ, nÕu l¹i ph¶i mét trËn ®ßn, nu«i mÊy th¸ng cho hoµn hån.

- V©ng, ch¸u còng ®· nghÜ nh­ư cô. Nh­ưng ®Ó ch¸o nguéi, ch¸u cho nhµ ch¸u ¨n lÊy vµi hóp cái ®·. NhÞn su«ng tõ s¸ng h«m qua tới giờ cßn g×.
(Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn)
: thµnh phÇn gäi
Quan hệ trên – dưới
: thµnh phÇn ®¸p
Này
Vâng
Này
Vâng
Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tiếp theo)
I. Thành phần gọi - đáp.
II. Thành phần phụ chú.
III. Luyện tập.
1) Bài 1:
2) Bµi 2: T×m thµnh phÇn gäi - ®¸p trong c©u ca dao sau vµ cho biÕt lêi gäi - ®¸p ®ã h­ưíng ®Õn ai
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn
: thµnh phÇn gäi - ®¸p
C©u ca dao h­ướng tíi tÊt c¶ mäi ngư­êi nªn ®ïm bäc, th­ư¬ng yªu, gióp ®ì nhau.
Bầu ơi
Bầu ơi
Tiết 110 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
3)BT3 + 4/33:
Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ nào trước đó
b)Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
(Phê-đê-ri - cô May – o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai)
c)Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. (Vũ Khoan)
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi) (Giang Nam, Quê hương)
TV 110 CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tiếp theo)
3)BT3 + 4/33:
-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.
-Thành phần phụ chú liên quan với các từ ngữ nào trước đó
Thành phần phụ chú
Từ ngữ liên quan
Điều thành phần phụ chú bổ sung
kể cả anh
Chúng tôi, mọi người
Thêm một đối tượng vào những người đang nói về bé Thu
các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ…. người mẹ
Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này
Xác định rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa giáo dục
Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới
lớp trẻ
Bổ sung vai trò của lớp trẻ trong tương lai
-có ai ngờ
-thương thương quá đi thôi
-Cô bé nhà bên
-Mắt đen tròn
-thái độ ngạc nhiên của người nói
-xúc động trước nụ cười ,đôi mắt
Tạo lập, duy trì quan hệ giao tiếp
Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu
Thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu
Bộc lộ tâm lý của người nói
TIếT 103: Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
¤n l¹i c¸c thµnh phÇn biÖt lËp
Lµm bµi tËp 5 - Tr.33
ChuÈn bÞ bµi: Viết bài tập làm văn số 5
TIếT 110: Các thành phần biệt lập
(tiếp theo)
Xin chân thành cảm ơn