Bài 19. Các chất được cấu tạo như thế nào?

Chương II : NHIỆT HỌC
VẬT LÍ 8
* Các chất được cấu tạo như thế nào?
* Nhiệt năng là gì? Có mấy cách truyền nhiệt năng?
* Nhiệt lượng là gì? Xác định nhiệt lượng như thế nào?
* Một trong những định luật tổng quát của tự nhiên là định luật nào?
VẬT LÍ 6:
+ Sự nở vì nhiệt của chất rắn, chất lỏng, chất khí.
+ Nhiệt kế, nhiệt giai.
+ Sự chuyển thể của các chất. (sự nóng chảy và đông đặc - Sự bay hơi và ngưng tụ - sự sôi)
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
Đổ 50cm3 rượu vào 50cm3 nước, ta có thu được 100cm3 hỗn hợp rượu và nước hay không?
Chúng ta quan sát thí nghiệm
95
50 cm3 + 50 cm3 = ……cm3
100
rượu
nước
Hỗn hợp (rượu, nước)
?
thể tích hỗn hợp bị hụt mất: 5 cm3
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất nhìn có vẻ như liền một khối, nhưng có thực chúng liền một khối hay không?
Cách đây trên 2 ngàn năm, người ta đã nghĩ rằng vật chất không liền một khối mà được cấu tạo từ các hạt riêng biệt rất nhỏ, mắt thường không thể nhìn thấy được. Tuy nhiên, người ta không làm cách nào chứng minh được ý nghĩ của mình là đúng.
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất nhìn có vẻ như liền một khối, nhưng có thực chúng liền một khối hay không?
Mãi đến đầu thế kỉ XX, con người mới chứng minh được bằng thí nghiệm sự tồn tại của các hạt riêng biệt cấu tạo nên mọi vật mà người ta gọi là nguyên tử và phân tử
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại.
Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẻ như liền một khối.
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử và phân tử
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại.
Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẻ như liền một khối.
Ngày nay, các kính hiển vi hiện đại (h.19.2) đã chụp được ảnh của nguyên tử, phân tử một số chất (h. 19.3), cho thấy sự tồn tại của những hạt này

Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử và phân tử
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại.
Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẻ như liền một khối.

Các phân tử, nguyên tử có kích thước vô cùng nhỏ bé, mắt thường không nhìn thấy được, tuy nhiên mỗi nguyên tử, phân tử đểu có kích thước xác định.
Thí dụ: nếu coi phân tử như những quả cầu thì đường kính của phân tử nước là :3,9.10-10m (39 phần tỉ của mét)
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử và phân tử
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại.
Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẻ như liền một khối.

Để giúp ta hình dung được sự nhỏ bé của nguyên tử, phân tử người ta có sự so sánh sau đây:
+ Khối lượng của Trái Đất lớn hơn khối lượng của quả cam bao nhiêu lần, thì khối của quả cam lớn hơn khối lượng của phân tử hiđrô bấy nhiêu lần.
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử và phân tử
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại.
Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẻ như liền một khối.

Để giúp ta hình dung được sự nhỏ bé của nguyên tử, phân tử người ta có sự so sánh sau đây:
+ Nếu xếp 100 triệu phân tử nước nối liền nhau thành một hàng thì cũng chưa dài đến 2 cm.
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử và phân tử
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là một nhóm các nguyên tử kết hợp lại.
Vì nguyên tử và phân tử đều vô cùng nhỏ bé nên các chất nhìn có vẻ như liền một khối.

Để giúp ta hình dung được sự nhỏ bé của nguyên tử, phân tử người ta có sự so sánh sau đây:
+ Nếu tưởng tượng mỗi vật đều lớn lên gấp 1 triệu lần, nghĩa là một con muỗi sẽ trở thành một con vật khổng lồ dài tới 10 km thì kích thước của mỗi phân tử vẫn chưa lớn bằng một dấu chấm (.)
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại
1. Thí nghiệm mô hình.
Chúng ta tìm cách giải đáp câu hỏi nêu ra ở đầu bài bằng cách dùng một thí nghiệm tương tự như thí nghiệm trộn rượu với nước, được gọi là thí nghiệm mô hình.
C1 Hãy lấy 50cm3 cát đổ vào vào 50cm3 ngô rồi lắc nhẹ xem có được 100cm3 hỗn hợp ngô và cát không? Hãy giải thích tại sao?

Hướng dẫn
đong 50cm3 cát, đong 50cm3 ngô (khoảng 5 thìa): sau đó đổ từ từ cát vào ống đong chứa ngô vừa đổ vừa lắc nhẹ, đọc thể tích hổn hợp (cát, ngô), (báo cáo kết quả)
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại
1. Thí nghiệm mô hình.
Chúng ta tìm cách giải đáp câu hỏi nêu ra ở đầu bài bằng cách dùng một thí nghiệm tương tự như thí nghiệm trộn rượu với nước, được gọi là thí nghiệm mô hình.
C1 Hãy lấy 50cm3 cát đổ vào vào 50cm3 ngô rồi lắc nhẹ xem có được 100cm3 hỗn hợp ngô và cát không? Hãy giải thích tại sao?
Thể tích hỗn hợp nhỏ hơn 100cm3. Vì giữa các hạt ngô có khoảng cách nên khi đổ cát vào ngô, các hạt cát đã xen vào những khoảng cách này làm cho thể tích của hỗn hợp nhỏ hơn thể tích của ngô + thể tích cát.

Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
1. Thí nghiệm mô hình.
C2 Hãy giải thích tại sao có sự hụt thể thích trong thí nghiệm trộn rượu với nước ở đầu bài?
Vì giữa các phân tử nước và giữa các phân tử rượu đều có khoảng cách, nên khi trộn rượu với nước, các phân tử rượu đã đan xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước và ngược lại. Vì thế mà thể tích của hỗn hợp rượu và nước giảm.
2. Giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách.
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại

Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
1. Thí nghiệm mô hình.
2. Giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách.
Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.
III. VẬN DỤNG
C3 Thả một cục đường vào cốc nước rồi khuấy lên, đường tan và nước có vị ngọt.
Khi khuấy lên các phân tử đường xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước cũng như các phân tử nước xen vào khoảng cách giữa các phân tử đường nên ta thấy có vị ngọt.
Hãy vận dụng những điều đã học ở trên để giải thích các hiện tượng sau đây?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại


Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
1. Thí nghiệm mô hình.
2. Giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách.
Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.
III. VẬN DỤNG
C4 Quả bóng cao su hoặc quả bóng bay bơm căng, dù có buộc thật chặt cũng cứ ngày xẹp dần.
Thành bóng cao su được cấu tạo từ các phân tử cao su, giữa các phân tử cao su lại có khoảng cách. Các phân tử không khí trong quả bóng có thể chui qua các khoảng cách này mà ra ngoài làm cho quả bóng xẹp dần.
Hãy vận dụng những điều đã học ở trên để giải thích các hiện tượng sau đây?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại


Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
1. Thí nghiệm mô hình.
2. Giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách.
Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.
III. VẬN DỤNG
C5 Cá muốn sống được phải có không khí, nhưng ta vẫn thấy cá sống được trong nước.
Ta thấy, cá vẫn sống được trong nước vì các phân tử không khí có thể xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước.
Hãy vận dụng những điều đã học ở trên để giải thích các hiện tượng sau đây?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại


Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
1. Thí nghiệm mô hình.
2. Giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách.
Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại
DẶN DÒ
I. CÁC CHẤT CÓ ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT KHÔNG?
II. GIỮA CÁC PHÂN TỬ CÓ KHOẢNG CÁCH KHÔNG?
1. Thí nghiệm mô hình.
2. Giữa các phân tử, nguyên tử có khoảng cách.
Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, còn phân tử là nhóm các nguyên tử kết hợp lại
A- Học bài :
B- Làm bài tập :
19.1 , 19.2 , 19.3 , 19.4 , 19.5 , 19.6 , 19.7 trang 25 và 26 SBT Vật Lí 8
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.6
Kích thước của 1 phân tử hiđrô vào khoảng 0, 000 000 23mm .Hãy tính độ dài của một chuổi gồm 1 triệu phân tử này đứng nối tiếp nhau.
TRẢ LỜI
Độ dài của một chuổi gồm 1 triệu phân tử hiđrô đứng nối tiếp nhau:
l = 0,000 000 23mm . 1 000 000 = 0,23mm
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.1
Tại sao quả bóng bay dù được chặt để lâu ngày vẫn bị xẹp? Hãy chọn câu trả lời đúng :
A- Vì khi mới thổi, không khí từ miệng vào bóng còn nóng, sau đó lạnh dần nên co lại.
B- Vì cao su là chất đàn hồi nên sau khi bị thổi căng nó tự động co lại.
C- Vì không khí nhẹ nên có thể chui qua chỗ buộc ra ngoài.
D- Vì giữa các phân tử của chất làm vỏ bóng có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể qua đó thoát ra ngoài.
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.2
Khi đổ 50cm3 rượu vào 50cm3 nước , ta thu được một hỗn hợp rượu – nước có thể tích :
A- bằng 100cm3.
B- lớn hơn 100cm3 .
C- nhỏ hơn 100cm3.
D- có thể bằng hoặc nhỏ hơn 100cm3.
Hãy chọn câu trả lời đúng và giải thích tại sao?
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.3
Mô tả một hiện tượng chứng tỏ các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt, giữa chúng có khoảng cách.
TRẢ LỜI
Khi đổ 50 cm3 rượu vào 50 cm3 nước ta thu được chỉ được 95 cm3 hỗn hợp ( rượu + nước ): chứng tỏ các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt vô cùng nhỏ bé, giữa chúng có khoảng cách
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.4
Tại sao các chất trông đều có vẽ như liền một khối mặc dù chúng đều được cấu tạo từ các hạt riêng biệt?
TRẢ LỜI
Vì các hạt vật chất vô cùng nhỏ bé, nên mắt thường không thể nhìn thấy được khoảng cách giữa chúng, do đó trông có vẽ như liền một khối
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.5
Lấy một cốc nước đầy và một thìa con muối tinh. Cho muối dần dần vào nước cho đến khi hết thìa muối ta thấy nước vẫn không tràn ra ngoài. Hãy giải thích tại sao và làm thí nghiệm kiểm tra?
TRẢ LỜI
Các phân tử muối tinh có thể xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước, nên thể tích hổn hợp nước muối không tăng
Bài 19: CÁC CHẤT CÓ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
BÀI TẬP 19.7
Cách đây khoảng 300 năm, một nhà bác học người I-ta-li-a đã làm thí nghiệm để kiểm tra xem có nén được nước hay không. Ông đổ đầy nước vào một bình cầu bằng bạc, hàn thật kín rồi lấy búa nện thật mạnh lên bình cầu. Nếu nước nén được thì bình phải bẹp. Nhưng ông đã thu được kết quả bất ngờ : sau khi nện búa thật mạnh, ông thấy nước thấm qua thành bình ra ngoài, trong khi bình vẫn nguyên vẹn. Hãy giải thích tại sao?
TRẢ LỜI
Vì giữa các phân tử bạc của thành bình có khoảng cách, nên khi bị nén, các phân tử nước có thể chui qua các khoảng cách này ra ngoài