Bài 18. Trai sông

Chào mừng các thầy giáo, cô giáo
tới dự tiết học
GV: Nguyễn Thanh Hoài
TRƯỜNG THCS TÂN PHƯỚC KHÁNH
TÂN UYÊN – BÌNH DƯƠNG
Em hãy kể tên các ngành động vật và đại diện của ngành mà em đã học?
- Ngành Động vật nguyên sinh: Trùng biến hình, Trùng roi xanh, Trùng giày,..
- Ngành Ruột khoang: Thủy tức, sứa, hải quỳ, san hô
- Ngành Giun dẹp: Sán lá gan, sán dây,..
- Ngành Giun tròn: Giun đũa, Giun rễ lúa,..
- Ngành Giun đốt: Giun đất, Đỉa,..
Trai sông
Bạch tuộc
Sò
Mực
Ốc sên
Ốc vặn
Ngành thân mềm
ChUương 4
BÀI 18: TRAI SÔNG
Ngành thân mềm
Chương 4
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
1. Vỏ trai:
6
Đầu vỏ
Bản lề
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng
Đỉnh vỏ
Gồm 2 mảnh gắn với nhau bởi bản lề
8
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
Vỏ trai:
Đầu hơi tròn, đuôi hơi nhọn.
Cấu tạo vỏ: vỏ trai có lớp sừng bọc ngoài, lớp đá vôi ở giữa, lớp xà cừ óng ánh ở trong cùng.
9
Bản lề vỏ
Khớp bản lề vỏ
Cơ khép vỏ
Động tác đóng
Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể, phải làm thế nào? Trai chết thì vỏ mở, tại sao?
Mài mặt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét, vì sao?
Khớp bản lề vỏ
Cơ khép vỏ
Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể, phải làm thế nào? Trai chết thì vỏ mở, tại sao?
Luồn lưỡi dao vào qua khe vỏ để cắt cơ khép vỏ trước và cơ khép vỏ sau
Trai chết  cơ khép vỏ, dây chằng không hoạt động nữa  vỏ tự mở ra.
Cơ khép vỏ
Hình 18.2. Cấu tạo vỏ
Mài mặt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét, vì sao?
Vì vỏ trai có lớp sừng bọc ngoài  khi mài có mùi khét
Lớp sừng
Vỏ trai có vai trò bảo vệ thân mềm bên trong
Trai là động vật thuộc ngành thân mềm lớp 2 mảnh vỏ hay còn gọi là lớp chân rìu.
- Trai tự vệ bằng cách co chân, khép vỏ. Nhờ vỏ cứng rắn và
2 cơ khép vỏ vững chắc nên kẻ thù không thể bửa vỏ ra để
ăn được phần mềm của cơ thể chúng.
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
2. Cơ thể trai sông:
16
Ống thoát
Ống hút
Áo trai
Mang
Chân
Thân
Lỗ miệng
Tấm miệng
11
10
9
8
7
6
5
4
1
2
3
Vỏ trai
Cơ khép vỏ trước
Chỗ bám cơ khép vỏ sau
Áo trai
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
2. Cơ thể trai sông:
- Dưới vỏ là áo trai, mặt ngoài áo tiết ra vỏ đá vôi. Mặt trong áo tạo thành khoang áo là môi trường hoạt động dinh dưỡng của trai.
19
Ống thoát
Ống hút
Áo trai
Mang
Chân
Thân
Lỗ miệng
Tấm miệng
11
10
9
8
7
6
5
4
1
2
3
Vỏ trai
Cơ khép vỏ trước
Chỗ bám cơ khép vỏ sau
Mang
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
2. Cơ thể trai sông:
- Dưới vỏ là áo trai, mặt ngoài áo tiết ra vỏ đá vôi. Mặt trong áo tạo thành khoang áo là môi trường hoạt động dinh dưỡng của trai.
- Tiếp đến là 2 tấm mang ở mỗi bên.
22
Ống thoát
Ống hút
Áo trai
Mang
Chân
Thân
Lỗ miệng
Tấm miệng
11
10
9
8
7
6
5
4
1
2
3
Vỏ trai
Cơ khép vỏ trước
Chỗ bám cơ khép vỏ sau
Chân
Thân
Lỗ miệng
Tấm miệng
Ống thoát
Ống hút
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
2. Cơ thể trai sông:
- Dưới vỏ là áo trai, mặt ngoài áo tiết ra vỏ đá vôi. Mặt trong áo tạo thành khoang áo là môi trường hoạt động dinh dưỡng của trai.
- Tiếp đến là 2 tấm mang ở mỗi bên.
- Ở trung tâm cơ thể: phía trong là thân trai, phía ngoài là chân trai.
29
II. DI CHUYỂN:
30
Nhờ chân trai thò ra thụt vào, kết hợp động tác đóng mở vỏ
 trai di chuyển chậm chạp
II. DI CHUYỂN:
Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với động tác đóng mở vỏ giúp trai di chuyển.
32
II. DI CHUYỂN:
33
III. DINH DƯỠNG:
34
Oxi
Nước
(Thức ăn, oxi)
Thức ăn
Chất thải
Ống hút
Ống thoát
Mang
Lỗ miệng
Cacbonic
Tấm miệng
fhgyy
- Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng và mang trai?
- Trai lấy mồi ăn (thường là vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh) và oxi chỉ nhờ vào cơ chế lọc từ nước hút vào, vậy đó là kiểu dinh dưỡng gì? (chủ động hay thụ động)?
III. DINH DƯỠNG:
- Trai lấy được thức ăn và oxi nhờ hai đôi tấm miệng và hai đôi tấm mang.
- Trai dinh dưỡng thụ động.
36
IV: SINH SẢN
37
IV. Sinh sản
Trai sông
Trai đực
Trứng
Theo dòng nuước
Trứng đã thụ tinh
Bám vào da v� mang cá
1
2
3
4
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
(ở trong mang trai mẹ)
Bảo vệ trứng và ấu trùng khỏi bị các động vật khác ăn mất.
Mang trai mẹ có nhiều thức ăn và dưỡng khí tạo điều kiện cho ấu trùng phát triển tốt.
- Ấu trùng trai thường bám vào mang và da cá. Khi con người thả cá vào ao hoặc khi mưa cá vượt bờ mang theo ấu trùng trai vào ao  Giúp phát tán nòi giống.
IV: SINH SẢN
Trai phân tính.
Trứng non đẻ ra được giữ trong tấm mang, tinh trùng theo dòng nước thụ tinh.
Ấu trùng được bảo vệ trong mang trai mẹ sau đó ra ngoài môi trường; bám vào da, mang cá.
Phát tán nhờ cá.
40
Lọc nước
 làm sạch môi trường
Đọc mục “Em có biết”
để hiểu ngọc trai được hình thành
như thế nào.
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
Chọn câu đúng:
Câu 1: Cấu tạo của vỏ trai sông gồm:
2 lớp: lớp đá vôi và lớp xà cừ
3 lớp: lớp sừng, lớp biểu bì, lớp đá vôi
3 lớp: lớp sừng, lớp đá vôi, lớp xà cừ
2 lớp: lớp sừng, lớp đá vôi
Câu 2: Cơ chế di chuyển của trai sông là do:
Do chân trai thò ra thụt vào kết hợp động tác đóng mở vỏ
Do chân trai luôn thò ra kết hợp động tác đóng mở vỏ
Do 2 đôi tấm miệng luôn rung động tạo ra
Cả câu a,b,c đều đúng
Chọn câu đúng: