Bài 18. Trai sông

NGÀNH THÂN MỀM
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
GIÁO VIÊN: HAØN VAÊN TUAÁN
TỔ HÓA - SINH
TRƯỜNG THCS THANH BNH
NĂM HỌC: 2010-2011
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
Các em quan sát hình 18.1 hoàn thành các chú thích?
Vỏ Trai có maỏy maỷnh ủửụùc gaộn vụựi nhau baống gỡ ?
Vỏ Trai có cấu tạo go�m maỏy lụựp?
- Gồm hai mảnh gắn với nhau nhờ bản lề ở phía lưng
+ Gồm 3 lớp
- Ngoài: Lớp sừng
- Giữa: Lớp đá vôi
- Trong: Lớp xà cừ óng ánh
NGÀNH THÂN MỀM
Cứng , có khả năng khép mở.
Vỏ trai có đặc điểm gì phù hợp với chức năng bảo vệ?
Bảo vệ cơ thể trai
NGÀNH THÂN MỀM
2.Cơ thể trai
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
1. Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể phải làm như thế nào? Trai chết thì mở vỏ, tại sao?
Các nhóm thảo luận các câu hỏi dưới đây.
2. Mài mằt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét? Vì sao?
NGÀNH THÂN MỀM
1. Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể phải làm như thế nào? Trai chết thì mở vỏ, tại sao?
Trả lời: Để mở vỏ trai quan sát bên trong phải luồn lưỡi dao vào qua khe vỏ cắt cơ khép vỏ trước và cơ khép vỏ sau ở trai. Cơ khép vỏ bị cắt, lập tức vỏ trai sẽ mở ra. Điều ấy chứng tỏ sự mở ra là do tính tự động của trai (do dây chằng bản lề trai có tính đàn hồi cao). Chính vì thế khi trai chết, vỏ thường mở ra.
2.Cơ thể trai
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Mài mằt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét? Vì sao?
Trả lời: Mài mặt ngoài vỏ thấy có mùi khét vì phía ngoài là lớp sừng có thành phần giống tổ chức sừng ở các động vật khác nên khi mài nóng cháy, chúng có mùi khét.
Cơ thể trai có cấu tạo như thế nào ?
Có 2 mảnh vỏ đá vôi che chở bên ngoài.
- Có 3 lớp:
+ Lớp ngoài: áo trai tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước.
+ Lớp giữa: Tấm mang.
+ Lớp trong: Thân trai.
- Đầu trai tiêu giảm.
- Chân rìu.
NGÀNH THÂN MỀM
Ii. Di chuyển
2.Cơ thể trai
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
Quan sát hình, giải thích cơ chế giúp trai di chuyển được trong bùn theo chiều mũi tên ?
- Trai thò chân và vươn dài trong bùn về hướng muốn đi tới để mở đường, sau đó trai co chân đồng thời với việc khép vỏ lại, tạo ra lực đẩy do nước phụt ra ở rãnh phía sau, làm trai tiến về phía trước.
Chân trai hình lưỡi rìu thò ra thụt vào kết hợp đóng mở vỏ trai -> di chuyển.
NGÀNH THÂN MỀM
Ii. Di chuyển
2.Cơ thể trai
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
IiI. Dinh DưỡNG
Thảo luận và trả lời các câu hỏi dưới đây.
1. Nước qua ống hút vào khoang áo đem gì đến cho miệng và mang trai?
2. Trai lấy mồi ( thường là vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh ) và ôxi chỉ nhờ vào cơ chế lọc từ nước hút vào, vậy đó là kiểu dinh dưỡng gì ( chủ động hay thụ động ) ?
3. Cách dinh dưỡng của trai có ý nghĩa như thế nào với môi trường nước?
NGÀNH THÂN MỀM
2. Trai lấy mồi ( thường là vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh ) và ô xi chỉ nhờ vào cơ chế lọc từ nước hút vào, vậy đó là kiểu dinh dưỡng gì ( chủ động hay thụ động ) ?
Trả lời: - Trai dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các động vật nhỏ khác, góp phần lọc sạch môi trường nước vì cơ thể trai giống như những chiếc máy lọc sống.
Ii. Di chuyển
2.Cơ thể trai
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
IiI. Dinh DưỡNG
1. Nước qua ống hút vào khoang áo đem gì đến cho miệng và mang trai?
Trả lời: - Đem thức ăn đến miệng trai và ô xi đến mang.
Trả lời: - Dinh dưỡng thụ động.
3. Cách dinh dưỡng của trai có ý nghĩa như thế nào với môi trường nước?
- Thức ăn là động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Ôxi trao đổi qua mang.

NGÀNH THÂN MỀM
Nước,O2
Thức ăn
iV. Sinh sản
Ii. Di chuyển
2.Cơ thể trai
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
IiI. Dinh DưỡNG
Thảo luận và trả lời các câu hỏi dưới đây.
1. ý nghĩa của giai đoạn trứng phát triển thành ấu trùng trong mang trai mẹ?
2. ý nghĩa của giai đoạn ấu trùng bám vào mang da cá?
Trả lời:- Để bảo vệ trứng và ấu trùng khỏi bị động vật khác ăn mất. Thêm nữa ở đây rất giàu dưỡng khí và thức ăn.
- ở giai đoạn trưởng thành, trai ít di chuyển. Vì thế ấu trùng có tập tính bám vào mang da cá để di chuyển đến nơi xa. Đây là một hình thức thích nghi phát tán nòi giống.

- Trai phân tính
- Trứng phát triển qua giai đoạn ấu trùng
Trình bày đặc điểm sinh sản của trai sông?
Tiết 19 TRAI SÔNG
IV/ Sinh sản
Trai cái
Trai đực
diễn biến của quá trình sinh sản cuả trai

NGÀNH THÂN MỀM
TRAI SÔNG
CHƯƠNG 4
I/ HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
II/ DI CHUYỂN
III/ DINH DƯỠNG
IV/ SINH SẢN
1. Vỏ trai:
2. Cơ thể trai
Vỏ trai gồm hai mảnh gắn với nhau nhờ bản lề ở phía lưng . Vỏ có 3 lớp: Lớp sừng
Lớp đá vôi
Lớp xà cừ
Gồm: - Ngoài: Áo trai tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước.
Chân trai hình rìu thò ra thụt vào, kết hợp đóng mở vỏ di chuyển
- Dinh dưỡng thụ động
- Thụ tinh ngoài.
- Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Hô hấp bằng mang.
- Giữa: Tấm mang.
- Trong: Thân trai, chân rìu, lỗ miệng, tấm miệng.
- Trứng phát triển qua giai đoạn ấu trùng.
- Cơ thể trai phân tính.
Ghi nhớ: Trai sông là đại diện của ngành thân mềm. Chúng có lối sống chui rúc trong bùn, di chuyển chậm chạp, có 2 mảnh vỏ bằng đá vôi che chở bên ngoài. Phần đầu cơ thể trai tiêu giảm nhưng nhờ 2 đôi tấm miệng và 2 đôi tấm mang, trai lấy được thức ăn và oxi.
NGÀNH THÂN MỀM
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
Bài 1: Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng.
Con trai sông có lối sống:
a. Nổi trên mặt nước như động vật nguyên sinh.
b. Sống ở đáy ao, hồ, ẩn nửa mình trong bùn cát
c. Sống ở biển
Bài 2: Sử dụng đoạn câu dưới đây trả lời cho câu 1,2
Cơ thể trai có vỏ cứng bằng chất ....(A)....gồm có....(B)....mảnh.
1/ (A)là:
a: Đá vôi b: Kitin c: Cuticun d: Dịch nhờn
2/ (B) là:
a: 1 b: 2 c: 3 d: 4
Bài 3 : Điểm giống nhau giữa giun đất và trai sông là:
a: Cơ thể đối xứng hai bên.
b: Đều sống trong môi trường nước.
c: Đều sống trong đất ẩm.
d: Đều sử dụng thực vật làm thức ăn.
Hướng dẫn học bài ở nhà:
Học bài ,trả lời câu hỏi1,2,3 SGK
Đọc mục Em có biết
Nghiên cứu trước bài: Một số thân mềm khác
Chân Thành Cám Ơn Quý Thầy Cô
Cùng Các Em Học sinh