Bài 18. Trai sông

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY, CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ, THĂM LỚP!
CHÚC CÁC EM HỌC SINH CÓ MỘT TIẾT HỌC THÚ VỊ VÀ BỔ ÍCH!

Hướng dẫn học bài
HS ghi bài vào vở

?
- Khi xuất hiện biểu tượng:
Yêu cầu Học sinh suy nghÜ để trả lời câu hỏi.
CHƯƠNG
4
NGÀNH THÂN MỀM
Trai sông
Tiết 19
I. Hình dạng, cấu tạo.
1.Vỏ trai.
Hãy cho biết môi trường sống của trai sông?
Trai sông bò và ẩn nửa mình trong bùn cát ở đáy hồ, ao, sông ngòi
Đầu vỏ
4
2
3
5
1
Hãy quan sát và chú thích hình vẽ?
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
Hãy quan sát và phân biệt đầu, đuôi của trai sông?
Đầu vỏ hơi tròn,
đuôi hơi nhọn
Từ đó hãy mô tả đặc điểm hình dạng ngoài của trai.
Hoạt động đóng mở của vỏ trai được thực hiện nhờ đặc điểm cấu tạo nào?
CHƯƠNG
4
NGÀNH THÂN MỀM
Vỏ trai gồm hai mảnh gắn với nhau nhờ bản lề ở phía lưng.
Nhờ bản lề có dây chằng cùng hai cơ khép vỏ ở mặt trong của vỏ → vỏ mở ra, đóng vào.

Hãy nghiên cứu thông tin Sgk – T62 và quan sát hình 18.1; 18.2; 18.3 → Thảo luận nhóm câu hỏi mục  - Sgk – T63.
Để mở vỏ trai phải luồn lưỡi dao cắt dây chằng ở phía lưng và cắt hai cơ khép vỏ.

Trai chết thì mở vỏ vì vỏ mở là do tính
tự động của trai (do dây chằng bản lề trai
có tính đàn hồi cao).
Khi trai chết tính đàn hồi
cũng mất → Vỏ trai mở.
Mài mặt ngoài của vỏ trai thấy có
mùi khét vì lớp sừng bằng chất hữu cơ,
khi bị ma sát → nóng chảy → có mùi khét
Hãy cho biết đặc điểm cấu
tạo trong của vỏ trai?
Lớp xà cừ
Lớp đá vôi
Lớp sừng
Vỏ trai gồm ba lớp:
Ở ngoài: Lớp sừng
Ở giữa: Lớp đá vôi
Ở trong: Lớp xà cừ
2. Cơ thể trai.

Đọc thông tin Sgk – T63, kết hợp quan sát tranh hãy cho biết cơ thể trai có cấu tạo như thế nào?
- Ở ngoài gồm áo trai tạo thành khoang áo có ống hút và ống thoát nước.
-Ở giữa là 2 tấm mang
Ở trong gồm thân trai, chân trai (chân rìu), lỗ miệng, tấm miệng.
- Ngoài là áo trai tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước.
- Ở giữa là hai tấm mang.
- Ở trong là thân trai, chân trai, lỗ miệng và tấm miệng phủ đầy lông (luôn rung động).

Vì sao trai sông được xếp vào
ngành Thân mềm?
Vì trai sông có thân mềm, không
phân đốt, có vỏ cứng bảo vệ
- Ngoài là áo trai tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước.
- Ở giữa là hai tấm mang.
- Ở trong là thân trai, chân trai, lỗ miệng và tấm miệng phủ đầy lông (luôn rung động).
II. Di chuyển

Giải thích cơ chế giúp trai di chuyển được
trong bùn theo chiều hướng mũi tên?
Nước hút vào trong cơ thể qua ống hút,
đồng thời trai thò chân và vươn dài trong bùn
kết hợp với đóng mở vỏ tạo ra lực đẩy
do nước phụt ra ở phía sau qua ống thoát
→ trai tiến về phía trước
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng.
Đọc thông tin Sgk – T63, trả lời câu hỏi mục  - Sgk – T64.
Nước đem theo oxi và thức ăn
Kiểu dinh dưỡng thụ động.
Qua đó có kết luận gì về thức ăn,
dinh dưỡng và hô hấp của trai?
- Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động: Nhờ sự rung động của các lông trên tấm miệng tạo ra động lực hút nước qua ống hút → mang → miệng.
- Oxi được trao đổi qua mang.
IV. Sinh sản

Đọc thông tin Sgk – T64,
hãy thảo luận nhóm
câu hỏi mục  - Sgk – T64

Trứng được bảo vệ và tăng lượng oxi, đủ thức ăn.
Ở giai đoạn trưởng thành, trai ít di chuyển, vì thế ấu trùng có tập tính bám vào mang và da cá để di chuyển đến nơi xa.
→ Phát tán nòi giống.
Qua đó có kết luận gì về sinh sản
của trai?
- Trai phân tính
- Trứng non đẻ ra được giữ trong mang trai mẹ → nở thành ấu trùng, sau một thời gian chui ra bám vào da hoặc mang cá, sau vài tuần rơi xuống bùn.
IV. Sinh sản

GHI NHỚ:
Trai sông là đại diện của ngành Thân mềm.
Chúng có lối sống chui rúc trong bùn,
di chuyển chậm chạp, có 2 mảnh vỏ
bằng đá vôi che chở bên ngoài. Phần đầu
cơ thể trai tiêu giảm nhưng nhờ hai đôi
tấm miệng và hai đôi tấm mang, trai lấy được
thức ăn và ôxi
Cách dinh dưỡng của trai có ý nghĩa như thế nào với môi trường nước?
Trai dinh dưỡng bằng cách hút nước để lọc lấy chất vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh vì vậy lọc sạch môi trường nước.
Hãy chọn câu trả lời đúng cho câu sau:

Chân trai gắn với:

Phần đầu
Phần thân
C. Phần đuôi
D. Phần thân và phần đuôi
Hãy chọn câu trả lời đúng cho câu sau:

Chân trai gắn với:

Phần đầu
Phần thân
C. Phần đuôi
D. Phần thân và phần đuôi
Về nhà học bài và trả lời câu hỏi Sgk – T64
+ Đọc mục em có biết.
+ Chuẩn bị ốc sên, sò, mai mực, ốc vặn
để chuẩn bị cho tiết học sau.
Kính chúc các thầy cô mạnh khỏe!
Chúc các em học sinh chăm ngoan!