Bài 18. Trai sông

Nhiệt liệt chào mừng
quý thầy, cô giáo
và các em học sinh
TRƯỜNG THCS NGUYỄN CÔNG TRỨ - TS - AG
Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi:
Em hãy cho biết từ đầu chương trình đến giờ đã học những ngành động vật nào? Kể tên một số đại diện của ngành đó.
Chương I: Ngành động vật nguyên sinh: trùng roi, trùng đế giày,trùng biến hình…
- Chương III: Các ngành giun:
- Chương II: Ngành ruột khoang: Thủy tức
Trả lời:
Ngành giun dẹp: Sán lá gan
Ngành giun đốt: Con giun đất
Ngành giun tròn: Con giun đũa
Chương 4
Ngành thân mềm
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Bài 18: TRAI SÔNG
Nội dung bài học gồm 4 phần
I- Hình dạng, cấu tạo
II- Di chuyển
III- Dinh dưỡng
IV- Sinh sản
Hình 18.1: Hình dạng vỏ
Đầu
vỏ
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi
vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
Trai sông sống ở đâu?
- Sống ở đáy hồ ao, sông ngòi; bò và ẩn nửa mình trong bùn cát.
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
Bản lề
- Vỏ trai gồm mấy mảnh?
- Gồm 2 mảnh
nhau nhờ bản lề phía lưng
gắn với
H 18.2. Cấu tạo vỏ
1
2
3
Lớp xà cừ
Lớp đá vôi
Lớp sừng
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
- Gồm 2 mảnh
1. Vỏ trai
gắn với
nhau nhờ bản lề phía lưng
Dựa vào hình 18.2 hãy cho biết vỏ trai được cấu tạo bởi những thành phần nào?
- Cấu tạo gồm 3 lớp: lớp sừng bọc ngoài,lớp đá vôi ở giữa và lớp xà cừ ở trong
Qua 3 hình ảnh, gợi cho em điều gì?
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
- Gồm 2 mảnh
1. Vỏ trai
gắn với
nhau nhờ bản lề phía lưng
Khi mài mặt ngoài của vỏ trai ngửi thấy có mùi khét, vì sao?
- Cấu tạo gồm 3 lớp: lớp sừng bọc ngoài,lớp đá vôi ở giữa và lớp xà cừ ở trong
Trả lời: Vì phía ngoài cùng là lớp sừng,nên khi mài nóng cháy,chúng có mùi khét
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
Vỏ
Cơ khép
vỏ trước
Chỗ bám cơ khép vỏ sau
Mang
Chân
Thân
Tấm miệng
áo trai
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
H18.3 Cấu tạo cơ thể trai
Cơ thể trai gồm 3 phần:
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
2. Cơ thể trai
1. Vỏ trai
Cơ thể trai gồm 3 phần:
+Phần ngoài: có áo trai tạo thành khoang áo, ống hút nước và ống thải nước.
áo trai
Phần ngoài gồm những bộ phận nào?
ống thải nước
ống hút nước
Hai tấm mang
Phần giữa gồm những bộ phận nào?
+ Phần giữa: là hai tấm mang.
Phần trong gồm những bộ phận nào?
Thân trai
Chân trai
tấm miệng
lỗ miệng
+ Phần trong: là thân trai, chân trai, lỗ miệng và tấm miệng.
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
H18.3 Cấu tạo cơ thể trai
Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể, phải làm thế nào? Trai chết thì vỏ mở, tại sao?
2 cơ khép vỏ
Để mở vỏ trai quan sát bên trong, phải luồn lưỡi dao vào qua khe vỏ cắt cơ khép vỏ trước và sau của của trai. Cơ khép vỏ bị cắt, vỏ trai mở ra. Chứng tỏ trai mở vỏ là do tính tự động của vỏ trai. Do đó, khi trai chết thì vỏ mở ra.
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
II. DI CHUYỂN
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
Giải thích cơ chế giúp trai di chuyển được trong bùn theo chiều mũi tên ?
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
II. DI CHUYỂN
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
Trả lời: Trai di chuyển chậm chạp trong bùn với tốc độ 20-30cm/giờ
Câu hỏi: Trai sông di chuyển nhanh hay chậm? Đã bao giờ em nhìn thấy trai sông đang di chuyển chưa?
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
II. DI CHUYỂN
III. DINH DƯỠNG
4.Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
1.Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng trai?
3.Em có nhận xét gì về kiểu dinh dưỡng của trai?(chủ động hay thụ động)
2. Quá trình lọc thức ăn của trai diễn ra ở đâu?
Quan sát quá trình sau và trả lời các câu hỏi:
Chất thải
thức ăn
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
II. DI CHUYỂN
III. DINH DƯỠNG
-Thức ăn: Động vật nguyên
sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động
- Oxi được hấp thụ qua mang
4.Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
1.Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng trai?
3.Em có nhận xét gì về kiểu dinh dưỡng của trai?(chủ động hay thụ động)
2. Quá trình lọc thức ăn của trai diễn ra ở đâu?
Tại sao nhiều bể nước người ta thường thả trai vào để lọc nước (làm nước trong hơn)
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
II. DI CHUYỂN
III. DINH DƯỠNG
IV. SINH SẢN
Đọc thông tin SGK, hoàn thành sơ đồ sau:
Tinh trùng
Trai cái
Ấu trùng
(sống trong mang mẹ)
Trai con
(ở bùn)
+ Bảo vệ trứng và ấu trùng khỏi bị các động vật khác ăn mất.
+ Mang trai mẹ có nhiều thức ăn và khí oxi
+ Vì ấu trùng trai thường bám vào mang và da cá. Khi con người thả cá vào ao
hoặc khi mưa cá vượt bờ mang theo ấu trùng vào ao.
Nhiều ao đào thả cá, trai không thả mà tự nhiên có, tại sao?
Hãy cho biết ý nghĩa giai đoạn ấu trùng bám vào mang và da cá?
Do trai trưởng thành ít di chuyển, nên ấu trùng bám vào da và mang cá để di chuyển đến nơi xa. Nhằm phát tán nòi giống.
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
1. Vỏ trai
2. Cơ thể trai
II. DI CHUYỂN
III. DINH DƯỠNG
IV. SINH SẢN
-Trai là động vật phân tính: có trai đực, trai cái
- Cá thể phát triển qua giai đoạn ấu trùng
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
1. Trai tự vệ bằng cách nào? Cấu tạo nào của trai đảm bảo cách tự vệ đó có hiệu quả.
Trả lời: Trai tự vệ bằng cách co chân, khép vỏ. Nhờ vỏ cứng rắn và hai cơ khép vỏ cứng, chắc. Kẻ thù không thể tấn công được phần mềm của cơ thể chúng.
2. Trai sông có lối sống:
A. Nổi trên mặt nước như động vật nguyên sinh.
B. Sống ở đáy ao, hồ, ẩn nửa mình trong bùn cát.
C. Sống trên cạn.
D. Sống ở biển.
DẶN DÒ
Đọc mục “ Em có biết”
- Trả lời các câu hỏi SGK.
Xem trước bài một số thân mềm khác.
- Mang theo các mẫu vật: ốc sên, ốc bươu, vẹm, mực,….
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC.
XIN CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ & CÁC EM HỌC SINH