Bài 18. Trai sông

SINH HọC lớp 7/1
TRƯỜNG THCS CHÁNH AN
GV: LÊ THỊ TRÚC LY
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
Bạch tuộc
Sò
Mực
Ốc sên
Trai sông
Ốc vặn
Ngành thân mềm
Chương 4
TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
Trai sông sống ở đâu?
- sống ở đáy hồ ao, sông ngòi; bò và ẩn nửa mình trong bùn cát.
Trả lời:
Câu hỏi
1.Vỏ trai
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
Hãy quan sát hình và chú thích vào các số 1,2,3,4,5?
1.Vỏ trai

Đầu vỏ
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai

Đầu vỏ
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
Hãy quan sát phân biệt đầu và đuôi của trai sông?
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
- Vỏ trai gồm mấy mảnh?
- Gồm 2 mảnh
gắn với
nhau nhờ bản lề.
Bài 18:TRAI s«ng
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
- Gồm 2 mảnh
- Tại sao vỏ trai có thể đóng mở được?
- Nhờ bản lề có dây chằng cùng hai cơ khép vỏ ở mặt trong của vỏ → vỏ mở ra, đóng vào
gắn với
nhau nhờ bản lề.
2 cơ khép vỏ
Bản lề
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Hai mảnh vỏ nối với nhau nhờ bản lề, khớp bản lề vỏ bên trong được giữ bởi cơ khép vỏ .Hoạt động đóng mở của 2 mảnh vỏ trai chính là do sự co dãn của cơ khép vỏ
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
- Gồm 2 mảnh
- Nhờ bản lề có dây chằng cùng hai cơ khép vỏ ở mặt trong của vỏ → vỏ mở ra, đóng vào
gắn
với nhau nhờ bản lề.
2 cơ khép vỏ
Bản lề
Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể,phải làm thế nào? Trai chết thì vỏ mở, tại sao?
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
Cấu tạo vỏ
- Nêu cấu tạo của vỏ trai?
Lớp sừng
Lớp đá vôi
Lớp xà cừ
- Gồm 2 mảnh gắn với nhau nhờ bản lề.
- Nhờ bản lề có dây chằng cùng hai cơ khép vỏ ở mặt trong của vỏ → vỏ mở ra, đóng vào
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
- Vỏ có 3 lớp: Lớp sừng
Lớp đá vôi
Lớp xà cừ
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
Câu hỏi: Mài mặt ngoài của vỏ trai ta thấy mùi khét, Vì sao?
Trả lời: Vì phía ngoài cùng là lớp sừng,nên khi mài nóng cháy,chúng có múi khét
mặt ngoài của vỏ
- Gồm 2 mảnh gắn với nhau nhờ bản lề phía lưng
- Nhờ bản lề có dây chằng cùng hai cơ khép vỏ ở mặt trong của vỏ → vỏ mở ra, đóng vào
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
- Vỏ có 3 lớp: Lớp sừng
Lớp đá vôi
Lớp xà cừ
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
Câu hỏi: Cơ thể trai có cấu tạo thế nào?
- phần trong:
- Phần giữa:
- phần ngoài:
Cấu tạo cơ thể trai
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
Cơ thể trai có cấu tạo thế nào?
- phần ngoài:
- Phần ngoài: có áo trai tạo thành khoang áo.
áo trai
ống hút nước
ống thải nước
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
- Phần ngoài: có áo trai tạo thành khoang áo, ống hút nước và ống thải nước
là hai tấm mang.
- Ở giữa:
Hai tấm mang
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
- Phần ngoài: có áo trai tạo thành khoang áo.
chân trai, lỗ miệng và tấm miệng phủ đầy lông.
- Ở giữa là hai tấm mang.
- Ở trong:
là thân trai,
Chân trai
Thân trai
lỗ miệng
tấm miệng
Đầu trai có phát triển không? Tại sao?
- Phần đầu của trai tiêu giảm, do thích nghi lâu dài với lối sống ít hoạt động
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
Giải thích cơ chế giúp trai di chuyển được trong bùn theo chiều mũi tên ?
II.Di chuyển
Ống hút nước
Ống thoát nước
Hướng di chuyển
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
Ống hút nước
Ống thoát nước
Hướng di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Trai thò chân và vươn dài trong bùn về hướng muốn đi tới để mở đường, sau đó trai co chân đồng thời với việc khép vỏ lại, tạo ra lực đẩy do nước phụt ra ở rảnh phía sau, làm trai tiến về phía trước.
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
Câu hỏi: Trai sông di chuyển nhanh hay chậm? Đã bao giờ em nhìn thấy trai sông đang di chuyển chưa?
Trả lời: Trai di chuyển chậm chạp trong bùn với tốc độ 20-30cm/giờ
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Ống hút
Ống thoát
Mang
Lỗ miệng
Tấm miệng
fhgyy
4. Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
1. Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng và mang trai?
Câu hỏi:
2. Quá trình lọc thức ăn của trai diễn ra ở đâu?
3.Trai lấy mồi và ôxi chỉ nhờ vào cơ chế lọc từ nước hút vào, vậy đó là kiểu dinh dưỡng gì ( chủ động hay thụ động ) ?
Oxi
Nước
(Thức ăn, oxi)
Thức ăn
Chất thải
Ống hút
Ống thoát
Mang
Lỗ miệng
Cacbonic
Tấm miệng
fhgyy
4.Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
1.Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng và mang trai?
Câu hỏi:
2.Quá trình lọc thức ăn của trai diễn ra ở đâu?
3.Trai lấy mồi và ôxi chỉ nhờ vào cơ chế lọc từ nước hút vào, vậy đó là kiểu dinh dưỡng gì ( chủ động hay thụ động ) ?
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
Câu 1: Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng và mang trai?
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Thức ăn của trai là gì?
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Trả lời: - Đem thức ăn đến miệng trai và ô xi đến mang.
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
Câu 2: Quá trình lọc thức ăn của trai sông diễn ra ở đâu?
Trả lời: diễn ra lỗ miệng trai nhờ rung động của các lông trên tấm miệng
Lỗ miệng
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Câu 3. Trai lÊy måi ( th­êng lµ vôn h÷u c¬, ®éng vËt nguyªn sinh ) vµ «xi chØ nhê vµo c¬ chÕ läc tõ n­íc hót vµo, vËy ®ã lµ kiÓu dinh d­ìng g× ( chñ ®éng hay thô ®éng ) ?
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động
-Quá trình hô hấp diễn ra ở mang
Câu 4: Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Hai tấm mang
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động
-Quá trình hô hấp diễn ra ở mang
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Cách dinh dưỡng của trai có ý nghĩa như thế nào với môi trường nước?
Trai dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các động vật nhỏ khác, góp phần lọc sạch môi trường nước.
Câu hỏi: môi trường nước ô nhiễm nặng như vậy trai sông có thể lọc sạch được không??
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
III. Dinh dưỡng
IV. Sinh sản
Câu hỏi: Trai là động vật phân tính hay lưỡng tính?
-Trai là động vật phân tính.
Quá trình sinh sản và phát triển diễn của trai diễn ra như thế nào?
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Nghiên cứu thông tin sgk tìm từ thích hợp điền vào vị trí tương ứng với các số 1, 2, 3, 4 trong sơ đồ sau?
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
1
2
3
4
(ở trong mang trai cái )
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
1
2
3
4
(ở trong mang mẹ )
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
(ở trong mang mẹ )
Vòng đời phát triển của trai sông
IV. Sinh sản
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
(ở trong mang mẹ )
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
(ở trong mang mẹ )
IV. Sinh sản
Câu hỏi: Ý nghĩa của giai đoạn trứng phát triển thành ấu trùng trong mang của trai mẹ?
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Trả lời:- Để bảo vệ trứng và ấu trùng khỏi bị động vật khác ăn mất. Thêm nữa ở đây rất giàu dưỡng khí và thức ăn.
IV. Sinh sản
Câu hỏi: Em hãy cho biết ý nghĩa giai đoạn ấu trùng bám vào mang và da cá?
Trai sông
Trai đực
Trứng
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
Trả lời: Ấu trùng sống trong mang và da cá được cung cấp oxi và được bảo vệ,
được cá đưa đi xa.
Trai con
(ở bùn)
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
III. Dinh dưỡng
IV. Sinh sản
-Trai là động vật phân tính.
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
- Trứng phát triển qua giai đoạn ấu trùng
- Thụ tinh ngoài.
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
III. Dinh dưỡng
IV. Sinh sản
-Trai là động vật phân tính.
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
- Trứng phát triển qua giai đoạn ấu trùng
Nhiều ao đào thả cá, trai không thả mà tự nhiên có, tại sao?
Vì ấu trùng trai thường bám vào mang và da cá. Khi mưa, cá vượt bờ mang theo ấu trùng trai vào ao.
- Thụ tinh ngoài.
Câu hỏi: Em hãy cho biết những hành động sau có ảnh hưởng gì đến sự sống của trai?
Trai sống và sinh sản trong môi trường nước. Nếu sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc cá, bắt cá bằng điện,….sẽ làm chết trai, chết ấu trùng trai,….
NGÀNH THÂN MỀM
TRAI SÔNG
CHƯƠNG 4
I/ HÌNH DẠNG, CẤU TẠO
II/ DI CHUYỂN
III/ DINH DƯỠNG
IV/ SINH SẢN
1. Vỏ trai:
2. Cơ thể trai
Vỏ trai gồm hai mảnh gắn với nhau nhờ bản lề ở phía lưng . Vỏ có 3 lớp: Lớp sừng
Lớp đá vôi
Lớp xà cừ
Gồm: - Ngoài: Áo trai tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước.
Chân trai hình rìu thò ra thụt vào, kết hợp đóng mở vỏ di chuyển
- Dinh dưỡng thụ động
- Thụ tinh ngoài.
- Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Hô hấp bằng mang.
- Giữa: Tấm mang.
- Trong: Thân trai, chân rìu, lỗ miệng, tấm miệng.
- Trứng phát triển qua giai đoạn ấu trùng.
- Cơ thể trai phân tính.
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Bài 1: Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng.
Con trai sông có lối sống:
a. Nổi trên mặt nước như động vật nguyên sinh.
b. Sống ở đáy ao, hồ, ẩn nửa mình trong bùn cát
c. Sống ở biển
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
Bài 2: Sử dụng đoạn câu dưới đây trả lời cho câu 1,2
Cơ thể trai có vỏ cứng bằng chất ....(A)....gồm có....(B)....mảnh.
1/ (A)là:
a: Đá vôi b: Kitin
c: Cuticun d: Dịch nhờn

2/ (B) là:
a: 1 b: 2 c: 3 d: 4
Bài 3:Trai tự vệ bằng cách nào? Cấu tạo nào của trai đảm bảo cách tự vệ đó có hiệu quả.
Trả lời: trai tự vệ bằng cách co chân, khép vỏ. Nhờ vỏ cứng rắn và hai cơ khép vỏ cứng chắc kẻ thù không thể bửa vỏ ra để ăn được phần mềm của cơ thể chúng.
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
Bài 4: em hãy chú thích vào các số thứ tự trên tranh
1.
Vỏ
Chân
Mang
Cơ khép vỏ
Tấm miệng
5.
4.
3.
2.
Ngành thân mềm
Bài 18:TRAI s«ng
Chương 4
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
Hướng dẫn về nhà
- Về nhà học bài và trả lời câu hỏi sách giáo khoa.
- Đọc mục “Em có biết”.
- Sưu tầm tranh ảnh một số đại diện của ngành thân mềm.
- Xem tiếp bài 19: MỘT SỐ THÂN MỀM KHÁC.
Bµi häc ®Õn ®©y lµ kÕt thóc
Xin cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh