Bài 18. Trai sông

TẬP THỂ HỌC SINH LỚP 7A


Quý thầy cô
Kính chào
GV:Phuong Anh
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Trả lời câu hỏi 1 và 2 trong SGK trang 61?
Câu 1: Hãy kể thêm một số loài giun đốt khác mà em biết?
Câu 2: Vai trò thực tiễn của giun đốt gặp ở địa phương em?
Trả lời:Một số giun đốt thường gặp là: giun đất, rươi, giun đỏ, đỉa, vắt…
Câu 2: Vai trò thực tiễn của giun đốt gặp ở địa phương em?
Vai trò: - Làm thức ăn cho người và một số loài động vật khác
- Làm cho đất tơi xốp màu mỡ.
Tác hại: Hút máu người và động vật
Kiểm tra kiến thức cũ:
Câu hỏi:
Em hãy cho biết từ đầu chương trình đến giờ đã học những ngành động vật nào?*
Chương I: Ngành động vật nguyên sinh: trùng roi, trùng đế giày, trùng biến hình…
- Chương III: Các ngành giun:
- Chương II: Ngành ruột khoang: Thủy tức
Trả lời:
Ngành giun dẹp: Sán lá gan
Ngành giun đốt: Con giun đất
Ngành giun tròn: Con giun đũa
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
? Kể đại diện một số loài thân mềm mà
em biết
Trai sông
Sò
Ốc sên
Bạchtuộc
Mực
Ốc vặn
Các động vật thuộc ngành thân mềm phần
lớn chúng sống ở đâu?*
Bài học: Các động vật thuộc ngành thân mềm
phần lớn chúng sống ở môi trường nước.
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
Nội dung bài học gồm 4 phần
I- Hình dạng, cấu tạo
II- Di chuyển
III- Dinh dưỡng
IV- Sinh sản
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
Hãy quan sát hình 18.1 SGK kết hợp với hình trên bảng để chú thích vào các số 1,2,3,4,5 sau?
1.Vỏ trai

Đầu vỏ
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai

Đầu vỏ
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
Hãy quan sát phân biệt đầu và đuôi của trai sông?
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
- Vỏ trai gồm mấy mảnh?*
- Gồm 2 mảnh
gắn với
nhau nhờ bản lề phía lưng.
- Hai mảnh vỏ này gắn kết với nhau nhờ vào đâu?*
Bản lề
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
-Gồm 2 mảnh
- Tại sao vỏ trai có thể đóng mở được?
Nhờ bản lề kết hợp với hai cơ khép vỏ ở mặt trong giúp vỏ mở ra, đóng vào
gắn với
nhau nhờ bản lề phía lưng
2 cơ khép vỏ*
Bản lề
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
Hình 18.2: Cấu tạo vỏ
- Cấu tạo của vỏ trai gồm mấy lớp? Đó là những lớp nào?
Lớp sừng
Lớp giữa:
Lớp xà cừ *
-Gồm 2 mảnh gắn với nhau nhờ bản lề phía lưng
Cấu tạo vỏ trai gồm 3 lớp: + Lớp ngoài là lớp sừng.
+ Lớp giữa là lớp đá vôi.
+ Lớp trong là lớp xà cừ.
-Nhờ bản lề kết hợp với hai cơ khép vỏ ở mặt trong giúp vỏ mở ra, đóng vào
Lớp ngoài:
Lớp đá vôi
Lớp trong:
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
Câu 1: SGK
? Trai tự vệ bằng cách nào? Cấu tạo nào của trai đảm bảo cách tự vệ dó có hiệu quả?
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
Câu hỏi: Cơ thể trai có cấu tạo thế nào?
Hình 18.3 Cấu tạo cơ thể trai
(Đã cắt cơ khép vỏ)
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
Câu hỏi: Cơ thể trai có cấu tạo thế nào? *
- Phần trong:
- Phần giữa:
- Phần ngoài:
Hình 18.3 Cấu tạo cơ thể trai
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
Cơ thể trai có cấu tạo thế nào?
- Phần ngoài:
-Phần ngoài: có áo trai, ống hút nước và ống thải nước.
áo trai
ống hút nước
ống thải nước*
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
-Phần ngoài: có áo trai, ống hút nước và ống thải nước.
là hai tấm
mang.
-Phần giữa:
Hai tấm mang*
Phần giữa
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
1.Vỏ trai
2. Cơ thể trai
-Phần ngoài: có áo trai, ống hút nước và ống thải nước.
- Phần giữa là hai tấm mang.
- Phần trong gồm:
thân, chân, lỗ miệng và tấm miệng phủ đầy lông.
Chân trai
Thân trai
lỗ miệng
tấm miệng*
Ở từng bộ phận của trai như thế thì phù hợp với chức năng gì?
Phần trong
- Để mở vỏ trai ta phải làm thế nào? Trai chết thì vỏ mở, tại sao?


Quan sát Hình 18.1, Hình 18.2 trả lời câu hỏi.
Thảo luận:
Hình 18.1
Hình 18.2
*TRẢ LỜI: - Để mở vỏ trai ta cần cắt bỏ cơ mở và khép vỏ
Vì cơ khép vỏ không còn hoạt động.

Quan sát Hình 18.1, Hình 18.2 trả lời câu hỏi.
Thảo luận:
Hình 18.1
Hình 18.2
Trả lời: Vì phía ngoài cùng là lớp sừng, nên khi
mài nóng cháy,chúng có múi khét.
- Mài mặt ngoài của vỏ trai ta thấy mùi khét, Vì sao?
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
Giải thích cơ chế giúp trai di chuyển được trong bùn theo chiều mũi tên ?
II.Di chuyển
Ống hút nước
Ống thoát nước
Hướng di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với sự đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
Hình 18.4 kết hợp độc thông tin trả lời câu hỏi.
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ→trai di chuyển về phía trước
Câu hỏi: Trai sông di chuyển nhanh hay chậm? Đã bao giờ em nhìn thấy trai sông đang di chuyển chưa?
Trả lời: Trai di chuyển chậm chạp trong bùn với tốc độ 20-30cm/giờ
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
ôxi
Nước
(Thức ăn, ôxi)
Thức ăn
Chất thải
Ống hút
Ống thoát
Mang
Lỗ miệng
Cacbonic
Tấm miệng
fhgyy
- Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
- Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo
những chất gì vào miệng và mang trai?
- Em có nhận xét gì về kiểu dinh dưỡng của trai?
Câu hỏi:
- Quá trình lọc thức ăn của trai diễn ra ở đâu?
- Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?
Nước
thức ăn
ôxi
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
Câu 1: Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng và mang trai?
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
Trả lời: Thức ăn và ôxi
- Thức ăn của trai là gì?*
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
Câu 2: Quá trình lọc thức ăn của trai sông diễn ra ở đâu?( hình)
Trả lời: diễn ra lỗ miệng trai nhờ rung động của các lông trên tấm miệng
Lỗ miệng
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động
Câu 3: Em có nhận xét gì về kiểu dinh dưỡng của trai?*
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
-Dinh dưỡng kiểu thụ động
-Quá trình hô hấp diễn ra ở mang
Câu 4: Quá trình hô hấp của trai diễn ra ở đâu?*
Tại sao nhiều bể nước người ta thường thả trai vào để lọc nước (làm nước trong hơn) H
Em hãy giải thích
Tấm miệng
? Từ phần giải thích này ta có thể trả lời câu hỏi 2 trong SGK trang 64.
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
I. Hình dạng, cấu tạo
II.Di chuyển
III. Dinh dưỡng
-Thức ăn: Động vật nguyên sinh và vụn hữu cơ.
- Dinh dưỡng kiểu thụ động
IV. Sinh sản
Câu hỏi1: Trai là động vật phân tính hay lưỡng tính?*
-Trai là động vật phân tính. Có trai đực, trai cái
Quá trình sinh sản và phát triển diễn của trai diễn ra như thế nào?
-Quá trình hô hấp diễn ra ở mang
Nghiên cứu thông tin sgk tìm từ thích hợp điền vào vị trí tương ứng với các số 1, 2, 3, 4 trong sơ đồ sau?
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
1
2
3
4
(ở trong mang trai cái )
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
1
2
3
4
(ở trong mang mẹ )
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
(ở trong mang mẹ )
Vòng đời phát triển của trai sông
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
IV. Sinh sản
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
(ở trong mang mẹ )
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
(ở trong mang mẹ )
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
IV. Sinh sản
Câu hỏi: Ý nghĩa của giai đoạn trứng phát triển thành ấu trùng trong mang của trai mẹ?
Trả lời:Trứng được bảo vệ tốt hơn ,và tăng lượng ôxi
Trai sông
Trai đực
Trứng
(Theo dòng nước)
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
(ở trong mang mẹ )
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
(ở trong mang mẹ )
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
IV. Sinh sản
Câu hỏi: Em hãy cho biết ý nghĩa giai đoạn ấu trùng bám vào mang và da cá?
Trả lời: Ấu trùng sống trong mang và da cá được cung cấp oxi và được bảo vệ,
được cá đưa đi xa.
Trai sông
Trai đực
Trứng
Trứng đã thụ tinh
Ấu trùng bám vào da cá
(ở trong mang mẹ )
Tinh trùng
Trai cái
ấu trùng
Trai con
(ở bùn)
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
IV. Sinh sản
Câu hỏi: Em hãy cho biết ý nghĩa giai đoạn ấu trùng bám vào mang và da cá?
Trả lời: Ấu trùng sống trong mang và da cá được cung cấp oxi và được bảo vệ, được cá đưa đi xa.
- Từ câu trả lời này ta có thể trả lời được câu hỏi 3 SGK trang 64?
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
Kiểm tra – đánh giá
? 1. Vỏ trai cấu tạo gồm mấy lớp? Đó là những lớp nào.
? Em hãy trả lời câu hỏi sau:
Trả lời:
Cấu tạo vỏ trai gồm 3 lớp: + Lớp ngoài là lớp sừng.
+ Lớp giữa là lớp đá vôi.
+ Lớp trong là lớp xà cừ.
Chương 4: NGÀNH THÂN MỀM
Tiết 19: TRAI SÔNG
Kiểm tra – đánh giá
? 2.Em hãy chú thích vào các số thứ tự trên tranh.
1.
Vỏ
Chân
Mang
Cơ khép vỏ
Tấm miệng
5.
4.
3.
2.
Thân
6.
Buổi học hôm nay kết thúc!
Xin cảm ơn quý thầy cô và các em học sinh