Bài 18. Trai sông

CÁC NGÀNH GIUN
SÁN LÁ GAN
GIUN ĐŨA
GIUN ĐẤT
Chương 4:
Ngành thân mềm
Ngành thân mềm rất đa dạng, phong phú có tới khoảng 100.000 loài như : Trai, sò, ốc, hến, ngao, mực... và phân bố ở khắp các môi trường : Biển, sông, ao, hồ, trên cạn.
Chương 4:
Ngành thân mềm
Thâm mềm cũng là nhóm động vật có lối sống ít hoạt động. Chúng ta sẽ tìm hiểu một đại diện của thân mềm đó là Trai sông
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
I. Hình dạng, cấu tạo:
1
2
3
4
5
CẤU TẠO VỎ
CẤU TẠO CƠ THỂ
1.Vỏ trai:
Đầu vỏ
Đỉnh vỏ
Bản lề vỏ
Đuôi vỏ
Vòng tăng trưởng vỏ
I. Hình dạng, cấu tạo:
Lớp xà cừ
Lớp đá vôi
Lớp sừng
CẤU TẠO VỎ
1. Vỏ trai:
I. Hình dạng, cấu tạo:
- Vỏ trai gồm hai mảnh, gắn với nhau bằng bản lề vỏ.
Sản phẩm từ lớp vỏ xà cừ
chân
chân
Chổ bám cơ khép vỏ sau
Mang
ống hút
ống thoát
Vỏ
Cơ khép vỏ trước
Tấm miệng
Lổ miệng
Thân
Áo trai
I. Hình dạng, cấu tạo:
2. Cơ thể trai:
1. Vỏ trai:
I. Hình dạng, cấu tạo:
2. Cơ thể trai:
1. Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể phải làm như thế nào? Trai chết thì mở vỏ, tại sao?
2. Mài mằt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét? Vì sao?
Thân
chân
Aó trai
Mang
ống hút
ống thoát
Chổ bám cơ khép vỏ sau
Vỏ
Cơ khép vỏ trước
Tấm miệng
Lổ miệng
1. Vỏ trai:
I. Hình dạng, cấu tạo:
- Vỏ trai gồm hai mảnh, gắn với nhau bằng bản lề vỏ.
2. Cơ thể trai:
1. Để mở vỏ trai quan sát bên trong cơ thể phải làm như thế nào? Trai chết thì mở vỏ, tại sao?
Trả lời: Để mở vỏ trai quan sát bên trong phải luồn lưỡi dao vào qua khe vỏ cắt 2 cơ khép vỏ trước và sau ở trai. Cơ khép vỏ bị cắt, lập tức vỏ trai sẽ mở ra. Điều ấy chứng tỏ sự mở ra là do tính tự động của trai (do dây chằng bản lề trai có tính đàn hồi cao). Chính vì thế khi trai chết, vỏ thường mở ra.
Cơ khép vỏ
Động tác đóng vỏ
Động tác mở vỏ
1. Vỏ trai:
I. Hình dạng, cấu tạo:
2. Cơ thể trai:
2. Mài mằt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét. Vì sao?
3. Trai tự vệ bằng cách nào? Nêu đặc điểm cấu tạo của trai phù hợp cách tự vệ đó?
Trả lời: Mài mặt ngoài vỏ thấy có mùi khét vì phía ngoài là lớp sừng bằng chất hữu cơ nên khi mài -> bị ma sát -> nóng cháy, chúng có mùi khét.
Trả lời: - Trai tự vệ bằng cách co chân khép vỏ. Nhờ vỏ cứng rắn và hai cơ khép vỏ vững chắc nên kẻ thù không thể tách vỏ ra để ăn phần mềm của chúng.
I. Hình dạng, cấu tạo:
Vỏ
Cơ khép
vỏ trước
Chỗ bám cơ khép vỏ sau
ống thoát
Mang
ống hút
Chân
Thân
Lỗ miệng
Tấm miệng
áo trai
1. Vỏ trai:
2. Cơ thể trai:
- Mặt trong áo tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước.
- Hai tấm mang ở mỗi bên
- Trung tâm cơ thể: Phía trong là thân trai và phía ngoài là chân trai
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
Giải thích cơ chế giúp trai di chuyển được trong bùn theo chiều mũi tên ?
II. DI CHUYỂN VÀ DINH DƯỠNG:
Ống hút nước
Ống thoát nước
Hướng di chuyển
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước
1.Di chuyển:
Trai sông di chuyển nhanh hay chậm? Đã bao giờ em nhìn thấy trai sông đang di chuyển chưa?
Trả lời: Trai di chuyển chậm chạp trong bùn với tốc độ 20-30cm/giờ
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
II. DI CHUYỂN VÀ DINH DƯỠNG
1.Di chuyển:
- Chân trai thò ra, thụt vào kết hợp với đóng mở vỏ → trai di chuyển về phía trước.
Oxi
Nước
(Thức ăn, oxi)
Thức ăn
Chất thải
Ống hút
Ống thoát
Mang
Lỗ miệng
Cacbonic
Tấm miệng
fhgyy
- Dòng nước theo ống hút vào khoang áo mang theo những chất gì vào miệng và mang trai?

- Thức ăn của trai là gì?
- Em có nhận xét gì về kiểu dinh dưỡng của trai?
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
II. DI CHUYỂN VÀ DINH DƯỠNG:
2.Dinh dưỡng:
Cách dinh dưỡng của trai có ý nghĩa như thế nào với môi trường nước?
I. Hình dạng, cấu tạo:
II.Di chuyển và dinh dưỡng:
1. Di chuyển:
- Chân trai hình lưỡi rìu thò ra thụt vào kết hợp với động tác đóng mở vỏ trai -> di chuyển.
2. Dinh dưỡng:
- Kiểu dinh dưỡng : thụ động.
- Thức ăn : động vật nguyên sinh, vụn hữu cơ.
- Hô hấp: trao đổi khí qua mang.
I. HÌNH DẠNG, CẤU TẠO:
II. DI CHUYỂN:
III. SINH SẢN:
- Trai là động vật phân tính hay lưỡng tính?
-Trai là động vật phân tính.
- Quá trình sinh sản và phát triển của trai diễn ra như thế nào?
Tinh trùng
Trai cái
Ấu trùng
(sống trong mang mẹ)
Trai con
(ở bùn)
Nghiên cứu thông tin sgk tìm từ thích hợp điền vào vị trí tương ứng với các số 1, 2, 3, 4 trong sơ đồ sau?
Ý nghĩa của giai đoạn trứng phát triển thành ấu trùng trong mang của trai mẹ?
Em hãy cho biết ý nghĩa giai đoạn ấu trùng bám vào mang và da cá?
I. Hình dạng, cấu tạo:
II. Di chuyển và dinh dưỡng:
III. Sinh sản:
Trai sông phân tính
Sự phát triển cá thể: qua giai đoạn ấu trùng.
Củng cố:
Bài 1: Em hãy chú thích hình vẽ sau:
1.
Vỏ
Chân
Mang
Cơ khép vỏ
Thân
5.
4.
3.
2.
Những câu dưới đây câu nào đúng, câu nào sai?
1. Trai xếp vào ngành thân mềm vì có thân mềm không phân đốt.
2. Cơ thể trai gồm 3 phần đầu trai, thân trai và chân trai.
3. Trai di chuyển nhờ chân rìu.
4. Trai lấy thức ăn nhờ cơ chế lọc từ nước hút vào.
5. Trai lưỡng tính.
Đ
S
Đ
S
Đ
Dặn dò
- Học theo nội dung ghi kết hợp với thông tin SGK.
Trả lời câu hỏi 1, 2, 3 cuối bài.
- Chuẩn bị cho bài sau:
+ Sưu tầm tranh ảnh mẫu vật, mẫu vỏ về các đại diện trong ngành thân mềm như: trai, sò, ốc, hến, mực.
+ Đọc trước nội dung bài 19.