Bài 18. Phép phân tích và tổng hợp

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN THAM DỰ
NGỮ VĂN 9
GV: BÙI THỊ NGỌC HIỀN
TRƯỜNG THCS QUẢNG VINH
Tiết 94 : PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp
Không kể trên đường tuần tra, nơi rừng rậm hay suối sâu,...phải cởi giày ra đi chân đất, thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc áo quần chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt trước mặt mọi người.
Ở đoạn mở bài, bài viết đã đưa ra những dẫn chứng nào về cách ăn mặc?
Nhờ những dẫn chứng này mà tác giả đã rút ra nhận xét về vấn đề gì?
 Ăn mặc phải chỉnh tề, đồng bộ
Người ta nói : “Ăn cho mình, mặc cho người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ – mi là phẳng tắp,...Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần lòe loẹt, nói cười oang oang.
Tìm luận điểm chính trong đoạn văn này?
LĐ 1: Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh, tức là phải tuân thủ “qui tắc ngầm” mang tính văn hóa xã hội
Người ta nói : “Ăn cho mình, mặc cho mọi người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ – mi là phẳng tắp,...Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần lòe loẹt, nói cười oang oang.
Nhận xét về cách lập luận phân tích của tác giả từ những dẫn chứng trên?
chắc không
chắc không
không thể
không được
Đưa ra những tình huống giả thiết
Người xưa đã dạy: “ Y phục xứng kì đức”. Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội. Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho thiên hạ, làm mình tự xấu đi mà thôi. Xưa nay, cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi trường. Người có văn hóa, biết ứng xử chính là người biết tự hòa mình vào cộng đồng, như thế, không kể hình thức còn phải đi với nội dung, tức là con người phải có trình độ, có hiểu biết . Một nhà văn đã nói : “Nếu có cô gái khen tôi chỉ vì bộ quần áo đẹp mà không khen tôi có bộ óc thông minh thì tôi chẳng có gì đáng hãnh diện”. Chí lí thay!
Luận điểm chính của đoạn văn này là gì?
LĐ 2 : Trang phục phải phù hợp với đạo đức: giản dị, hài hòa với môi trường sống xung quanh.
LĐ 1: Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh, tức là phải tuân thủ “qui tắc ngầm” mang tính văn hóa xã hội
LĐ 2 : Trang phục phải phù hợp với đạo đức tức là giản dị, hài hòa với môi trường sống xung quanh.
Để rút ra hai luận điểm này, tác giả sử dụng phép lập luận nào?
PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung sự vật, hiện tượng, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu,... và cả phép lập luận giải thích, chứng minh.
PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội.
Câu văn này có phải là câu tổng hợp các ý đã phân tích ở đoạn 2 không?
Đó là câu tổng hợp các ý ở đoạn 2 và thâu tóm các ý đã nêu trong từng dẫn chứng cụ thể trên.
Để chốt lại vấn đề, tác giả đã dùng phép lập luận nào? Phép lập luận này thường đứng ở vị trí nào trong văn bản?
PHÉP LẬP LUẬN TỔNG HỢP
Phép lập luận tổng hợp bằng một kết luận ở cuối văn bản: “Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp”.

PHÉP LẬP LUẬN TỔNG HỢP
Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt cuối đoạn hay cuối bài văn, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
II. Luyện tập
1. Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?
(Gợi ý: Chú ý thứ tự khi phân tích: Học vấn là của nhân loại  Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại  Sách là kho tàng quí báu  Nếu chúng ta... Nếu xóa bỏ... Làm kẻ lạc hậu.)
II. Luyện tập
1. Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?
- Nếu xóa bỏ các thành quả nhân loại đã đạt được trong quá khứ thì lúc đó chúng ta đi giật lùi, làm kẻ lạc hậu.
Tác giả lần lượt phân tích trình bày từng phương diện của vấn đề:
- Học vấn không chỉ là việc cá nhân mà là việc của toàn nhân loại.
- Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại.
- Sách là kho tàng quí báu cất giữ di sản tinh thần nhân loại.
- Nếu chúng ta mong tiến lên thì nhất định phải lấy thành quả của nhân loại làm điểm xuất phát.
Nhận xét cách phân tích của tác giả để làm nổi rõ luận điểm trên?
2. Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như thế nào?
- Do sách nhiều, khiến người đọc không chuyên sâu.
- Do sách nhiều, khiến người đọc lạc hướng.
Phải biết cách chọn sách có giá trị, chọn sách đúng với chuyên môn. Ngoài ra phải chọn sách thường thức bổ sung cho chuyên môn.
3. Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào?
Đọc có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch.
Miệng đọc, tâm ghi,( đọc có ghi chép) nghiền ngẫm đến thuộc lòng, thấm vào xương tủy.
Không cần đọc nhiều, phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ.
Đọc sách chuyên môn, sách thường thức để bổ sung kiến thức.
4. Qua đó, em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận?
- Phương pháp phân tích rất cần thiết trong lập luận, vì có qua sự phân tích lợi – hại, đúng – sai, thì các kết luận rút ra mới có sức thuyết phục.
* CỦNG CỐ:
Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung sự vật, hiện tượng, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu,... và cả phép lập luận giải thích, chứng minh.
PHÉP LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
PHÉP LẬP LUẬN TỔNG HỢP
Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt cuối đoạn hay cuối bài văn, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH