Bài 18. Phép phân tích và tổng hợp

TIẾT 94
PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
Kiểm tra bài cũ
-Thế nào là văn nghị luận?
-Văn bản “ Bàn về đọc sách”thuộc kiểu văn bản nào?
2-Cho biết bố cục một bài văn nghị luận?
a-Mở bài:Nêu vấn đề có ý nghĩa đối với đời sống.
b-Thân bài:Trình bày nội dung chủ yếu của bài.
c-Kết bài:Nêu kết luận nhằm khẳng định tư tưởng, thái độ ,quan điểm của bài.
Mỗi đoạn văn trong văn bản nghị luận thường được trình bày theo phép lập luận nào?
-Phép phân tích và tổng hợp.
PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
Tiết 94
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
I. Phép lập luận phân tích và tổng hợp:
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
- Ở đoạn mở đầu, bài viết nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc để rút ra nhận xét về vấn đề gì?
* Nhận xét về vấn đề “ăn mặc chỉnh tề” cụ thể đó là sự đồng bộ, hài hòa giữa quần áo với giày, tất … trong trang phục của con người.
Ví dụ: Văn bản “ Trang phục”/ SGK-9
I. Phép phân tích và tổng hợp.
Ví dụ: Văn bản “ Trang phục”/ SGK-9
Vấn đề: Bàn về trang phục ăn mặc như thế nào là đẹp.
MB: Nêu 2 hiện tượng ăn mặc rất phi lí:
Mặc quần áo chỉnh tề + đi chân đất
Đi giày, bít tất + phanh cúc áo
 Thiếu chỉnh tề, không đồng bộ, trái với quy tắc chung trong trang phục Giới thiệu vấn đề: ăn mặc như thế nào là đẹp.
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
- Hai luận điểm chính trong văn bản là gì?
?Th? nh?t l� trang ph?c ph?i ph� h?p v?i hồn c?nh t?c l� tu�n th? nh?ng "qui t?c ng?m" mang tính van hĩa x� h?i.
?Th? hai l� trang ph?c ph?i ph� h?p v?i d?o d?c t?c l� gi?n d? v� h�i hịa v?i mơi tru?ng s?ng xung quanh.
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
- Để xác lập hai luận điểm trên, tác giả đã dùng phép lập luận nào?
* Để xác lập hai luận điểm trên tác giả đã sử dụng phép lập luận phân tích.
TB:
Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cho người.
Luận điểm 2: Y phục xứng kỳ đức
- Luận điểm” ăn cho mình, mặc cho người” được dẫn chứng như thế nào?
- Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xoè váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay.
- Anh thanh niên đi tát nước hay đi câu cá ngoài đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ-mi phẳng tắp.
- Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn.
- Đi dự đám tang không được mặc áo loè loẹt, cười nói oang oang.
Luận điểm 1: Ăn cho mình, mặc cho người.
 Tách ra từng trường hợp cho thấy trang phục có quy tắc ngầm : phải phù hợp với môi trường, công việc, hoàn cảnh  PHÂN TÍCH
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
-Ph�p ph�n tích du?c th? hi?n nhu th? n�o trong lu?n di?m th? hai?
* C�u ch? d?: Ngu?i xua d� d?y: "Y ph?c x?ng kì d?c".
* D?n ch?ng 1: D� m?c d?p d?n d�u ... x?u di m� thơi.
*D?n ch?ng 2: Xua nay, c�i d?p ... mơi tru?ng.
*Nh?n x�t: C�c ph�n tích tr�n l�m r� cho nh?n d?nh c?a t�c gi? l�: " An m?c ra sao cung ph?i ph� h?p v?i hồn c?nh ri�ng c?a mình v� hồn c?nh chung noi cơng c?ng hay tồn x� h?i".
Luận
điểm
2
Luận điểm 2: Y phục xứng kỳ đức
Thâu tóm các ý trong từng dẫn chứng cụ thể đã nêu  TỔNG HỢP qui tắc ăn mặc
Mở rộng: Điều kiện qui định cái đẹp của trang phục:
- Không phù hợp  làm trò cười..., xấu đi.
Giản dị, phù hợp, hài hoà với môi trường  Đẹp.
 Phân tích bằng lí lẽ
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
- Để chốt lại vấn đề, tác giả đã dùng phép lập luận nào? Phép lập luận này thường đứng ở vị trí nào trong văn bản?
*D? ch?t l?i v?n d? t�c gi? d�ng ph�p l?p lu?n t?ng h?p b?ng m?t k?t lu?n ? cu?i van b?n: " Th? m?i bi?t, trang ph?c h?p van hĩa, h?p d?o d?c, h?p mơi tru?ng m?i l� trang ph?c d?p."
KB: Chốt vấn đề:
Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp
Vấn đề được rút ra từ những điều đã phân tích  Phép tổng hợp
Vị trí: Thường đứng cuối văn bản, là kết luận của một phần hay toàn bộ văn bản
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
- Nêu vai trò của phép lập luận phân tích tổng hợp?
? Ph�p l?p lu?n ph�n tích gi�p ta hi?u s�u s?c c�c khía c?nh kh�c nhau c?a trang ph?c d?i v?i t?ng ngu?i, trong t?ng hồn c?nh c? th?.
? Ph�p l?p lu?n t?ng h?p gi�p cho ta hi?u � nghia van hĩa v� d?o d?c c?a c�ch an m?c, nghia l� khơng th? an m?c m?t c�ch t�y ti?n, c?u th? nhu m?t s? ngu?i l?m tu?ng r?ng dĩ l� s? thích v� "quy?n b?t kh? x�m ph?m" c?a mình.
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
I. Ph�p l?p lu?n ph�n tích v� t?ng h?p:
- Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật, hiện tượng người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu, ... Và cả phép lập luận giải thích, chứng minh
- Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
II-Luyện tập:
1- Phân tích để làm sáng tỏ luận điểm :”Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”.
2- Phân tích những lí do phải chọn sách để đọc.
3- Phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách.
4- Vai trò của phân tích trong lập luận.
II. Luyện tập
BT 1/10: Cách phân tích của Chu Quang Tiềm trong văn bản “ Bàn về đọc sách”
Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn
Học vấn là việc của toàn nhân loại.
Học vấn của nhân loại do sách vở ghi chép, lưu truyền.
Sách là kho tàng quý báu của di sản tinh thần nhân loại.
Nếu xoá bỏ thành quả nhân loại...lùi về điểm xuất phát.
Phân tích mối quan hệ chặt chẽ giữa học vấn – nhân loại – sách
Vận dụng biện pháp: Nêu giả thiết (“nếu ...thì...”)
BT 2: Tác giả phân tích lí do chọn sách để đọc:
Sách nhiều: người đọc dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống”, không chuyên sâu.
Sách nhiều: người đọc khó chọn lựa, dễ lạc hướng gây lãng phí thời gian sức lực với những cuốn sách không thiếu lựa chọn.
Không cần đọc nhiều, chỉ cần chọn sách cho tinh và đọc cho kĩ.
Kết hợp đọc rộng và đọc sâu ( sách thường thức + sách chuyên môn).
PH�P PH�N TÍCH V� T?NG H?P
Tiết: 94
I. Phép lập luận phân tích và tổng hợp:
II. Luyện tập:
B�i t?p 3: Ph�n tích t?m quan tr?ng c?a c�ch d?c s�ch.
- Khơng d?c thì khơng cĩ di?m xu?t ph�t cao.
- D?c l� con du?ng ng?n nh?t d? ti?p can tri th?c.
- D?c ít m� k? quan tr?ng hon nhi?u m� qua loa, khơng ích l?i gì.
- D?c khơng ch?n l?c thì khơng cĩ hi?u qu?.
DẶN DÒ
Học bài, xem kĩ phần ghi nhớ
Làm bài tập 4
Hoàn chỉnh các bài tập
Soạn tiết 95:
LUYỆN TẬP PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
Chuẩn bị bài mới:Luyện tập phép phân tích và tổng hợp.
1- Đọc đoạn văn a và b ( SGK/11 ):
+ Đoạn văn a tác giả đã chỉ ra những cái hay nào? Nêu những luận cứ để làm rõ cái hay trong thơ Nguyễn Khuyến qua bài thơ “Thu điếu”.
+ Đoạn văn b tác giả đã dùng phép lập lụân nào? Phân tích các bước lập luận của tác giả?
2- Phân tích bản chất của lối học đối phó để nêu những tác hại của nó?
3- Phân tích các lí do khiến mọi người phải đọc sách.
4- Viết đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong câu 2 và câu 3.
Chúc các em vui khỏe, học giỏi