Bài 18. Khởi ngữ

Môn: NGữ văn
lớp 9
Người dạy: Vũ Thị Huế
* Kiểm tra bài cũ
1. Trong chương trình tiếng việt THCS, em đã được học những thành phần nào của câu? Hãy kể tên?
- Thành phần chính: Chủ ngữ, vị ngữ
- Thành phần phụ: Trạng ngữ
2. Xác định các thành phần câu đã học trong ví dụ:
- Chuyện dưới xuôi /, mươi ngày nữa/., tôi / sẽ kể anh nghe.
cn
vn
tn
2. Xác định các thành phần câu đã học trong ví dụ:
- Mươi ngày nữa, , tôi sẽ kể anh nghe.
cn
vn
tn
chuyện dưới xuôi
chuyện dưới xuôi
/
/
1/ Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. anh,
anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. Quyển sách này, tôi đọc nó rồi.
d. các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở
tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
/
/
/
/
Còn
Về
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh / không ghìm nổi xúc động . (Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu, tôi / cũng giàu rồi. (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. Quyển sách này, tôi / đọc nó rồi.
d. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Anh / không ghìm nổi xúc động .
b. Tôi / cũng giàu rồi .

c. Tôi / đọc nó rồi.
d. Chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.

cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
cn
vn
vn
cn
vn
cn
vn
So sánh hai cách diễn đạt sau:

1/ Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. anh,
anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. Quyển sách này, tôi đọc nó rồi.
d. các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở
tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
/
/
/
/
Còn
Về
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. anh, anh / không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. giàu , tôi / cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. quyển sách này, tôi / đọc nó rồi.
d. các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
Còn
Về
Đối với
Về (việc)
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh / không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu, tôi / cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. Quyển sách này, tôi / đọc nó rồi
d. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và dẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh
anh/ không ghìm nổi xúc động
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu tôi/ cũng giàu rồi
(Nguyễn Công Hoan - bước đường cùng)
c. Quyển sách này tôi /đọc nó rồi
d. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ chúng ta /có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và dẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
thì
thì
thì
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
thì
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh / không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu, tôi / cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. Quyển sách này, tôi / đọc nó rồi
d. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và dẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh anh/ không ghìm nổi xúc động
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu tôi /cũng giàu rồi
(Nguyễn Công Hoan - bước đường cùng)
c. Quyển sách này tôi /đọc nó rồi
d. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ chúng ta/ có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và dẹp.
(Phạm Văn Đông - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
thì
thì
thì
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
thì
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn , anh / không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. , tôi / cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. , tôi / đọc nó rồi.
d. Về , chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đông - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
anh/
Giàu/
Quyển sách này/
Các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ/
kn
kn
kn
kn
Ghi nhớ 1: Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
* Ghi nhớ
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn , anh / không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. , tôi / cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. , tôi / đọc nó rồi.
d. Về , chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
anh/
Giàu/
Quyển sách này/
Các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ/
kn
kn
kn
kn
Ghi nhớ 2: Trước khởi ngữ, thường có thể thêm các quan hệ từ: về, đối với. Phía sau có thể thêm trợ từ thì
* Ghi nhớ
1/ Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề taì được nói đến trong câu.
2/ Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ: về, đối với; sau khởi ngữ có thể thêm trợ từ: thì
Bài tập nhanh
Tìm khởi ngữ trong các câu sau đây.
a/ Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hêt sức
(Kim Lân - Làng)
b/ Vâng! ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
(Nam Cao - Lão Hạc)

kn
cn
/
vn
cn
/
cn
/
vn
vn
cn
/
vn
Điều này
kn
Đối với chúng mình
* Ví dụ:
a.Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh / không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
b. Giàu, tôi / cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c. Quyển sách này, tôi / đọc nó rồi.
d. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta / có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt)
cn
vn
cn
vn
cn
vn
cn
vn
kn
Kn
Kn
Kn
anh
anh
giàu
Giàu
Quyển sách này
nó
Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ

* Bài tập 1/ sgk trang 8
Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây
c/ Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
(Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa)
d/ Làm khí tượng , ở được cao thế mới là lý tưởng.
(Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa)
e/ Đối với cháu , thật là đột ngột [.]
(Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa)

kn
/
kn
/
kn
/
* Bài tập 2
Tìm khởi ngữ trong các câu văn ở đoạn trích sau. Cho biết công dụng của nó?
" .Thế gian có biết bao người đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt, như kẻ trọc phú khoe của, chỉ biết lấy nhiều làm
quý. cách đó chỉ là lừa mình, dối người, thì cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường thấp kém."
(Chu Quang Tiềm - Bàn về đọc sách)


đối với việc làm người
Đối với việc học tập,
kn
kn
* Bài tập 3: (bt 2/sgk trang 8)
Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì )
a/ Anh ấy làm bài cẩn thận lắm
b/ Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được
* Bài tập 4: Viết một đoạn văn ngắn từ 3 đến 5 câu về chủ đề học tập có sử dụng
khởi ngữ ? Gạch chân dưới thành phần khởi ngữ của câu.
1/ Tác giả của truyện ngắn "Làng"là ai?
2/ Hai câu thơ "xe vẫn chạy vì Miền nam Phía trước chỉ cần trong xe có một trái tim"Phạm Tiến Duật đẫ sử dụng biện pháp nghệ thuật chính nào?
3/Từ láy xuất hiện đầu tiên trong bài thơ "Bếp lửa" của bằng Việt là từ nào?
4/ Bài thơ "khúc hát ru những em bé ngủ trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm viết về hình ảnh người mẹ thuộc dân tộc nào?
5/ Nhân vật chính trong "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long là ai?
6/ Tên một tác phẩm của Chính Hữu viết về anh bộ đội cụ Hồ thời chống pháp?
7/ Nhân vật đại diện cho cái thiện trong đoạn trích "Lục Vân Tiên gặp nạn" của Nguyễn Đình Chiểu là ai?
k
h
ơ
i
n
g
ư
Dặn dò về nhà
Học thuộc và nắm chắc ghi nhớ của bài học

2. Tiếp tục tìm những câu văn có chứa khởi ngữ trong bài văn " Bàn về việc đọc sách" của Chu Quang Tiềm

3. Soạn bài: Các thành phần biệt lập


Xin Chúc thầy cô và các em mạnh khoẻ
Chào tạm biệt !