Bài 18. Khởi ngữ

I. Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu
1. Ví dụ: (Sgk - trang 7)
Xác định CN và VN của từng câu.
2. Nhận xét:
Từ in đậm "anh", "giàu", "các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ" đều :
+ Đứng trước CN
+ Có quan hệ trực tiếp với VN

Phân biệt cá từ ngữ in đậm với chủ ngữ trong những câu sau về vị trí trong câu và quan hệ với vị ngữ:

a, Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b, Giàu, tôi cũng giàu.
(Nguyễn Công Hoan, Bước đường cùng)

c, Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp {...}
(Phạm Văn Đồng, Giữ gìn sự trong sáng cửa tiếng Việt)
I. Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu
1. Ví dụ: (Sgk - trang 7)

Từ in đậm nêu vấn đề:
+ "anh": nhấn mạnh chủ thể hoạt động nói đến trong 2 câu trước. (Danh từ)

+ "giàu": Quan hệ trực tiếp với toàn bộ phận câu còn lại chỉ đề tài được nói đến trong câu ( việc giàu ) (Tính từ)

+ "các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ": Quan hệ trực tiếp với "tiếng ta", nêu đề tài nói đến trong câu về sự giàu đẹp của Tiếng Việt ( cụm DT)


Khởi ngữ
Phân biệt cá từ ngữ in đậm với chủ ngữ trong những câu sau về vị trí trong câu và quan hệ với vị ngữ:
a, Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b, Giàu, tôi cũng giàu.
(Nguyễn Công Hoan, Bước đường cùng)

c, Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp {...}
(Phạm Văn Đồng, Giữ gìn sự trong sáng cửa tiếng Việt)
3. Ghi nhớ

Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.



Trước khởi ngữ, thường có thể thêm các quan hệ từ " về, đối với "
Khởi ngữ có đặc điểm gì?
Thế nào là khởi ngữ?
4. Củng cố
Bài tập: Gạch dưới những khởi ngữ trong các câu sau:
Đối với những người ở gần ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi ...
( Nam Cao - Lão Hạc )
b. Chuyện dưới xuôi, mười ngày nữa mới trở lại đây, tôi sẽ kể cho anh nghe.
c. Còn người, thì ai mà chả "thèm" hở bác ?
( Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa )
d. Tiếng Việt, trong cấu tạo của nó, thật sự có những đặc sắc của một thứ tiếng khá đẹp.
( Đặng Thai Mai - Sự giàu đẹp của Tiếng Việt )
II. Luyện tập
Bài 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây:
Ông cứ đứng vờ vờ như xem tranh ảnh chờ người khác đọc tồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức.
(Kim Lân, Làng)
- Vâng! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng
(Nam Cao, Lão Hạc)
Một mình thì anh bạn trên đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
(Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa)
Làm khí tượng, ở được cao thế mới lý tưởng chứ ạ!
(Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa)
Đối với cháu, thật là đột ngột [...]
(Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa)
Điền từ còn thiếu vào chỗ trống
Đọc ... phải trở thành nhu cầu tinh thần không thể thiếu cho con người. Nhưng muốn việc đọc ... trở nên có lợi thì cần phải biết lựa chọn ... mà đọc. .... đọc phải hiểu, phải biết ứng dụng điều đọc được vào đời sống .
Biến đổi những câu sau thành câu có chứa khởi ngữ
1. Chị công tác ở đây à?


2. Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.


3. Tôi hiểu nhưng tôi chưa giải được.


4. Tôi đọc sách này rồi


5. Nó rất chăm nhưng nó chưa giỏi.

ý nào sau đây nêu nhận xét không đúng về khởi ngữ?

Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ

Khởi ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu

Có thể thêm một số quan hệ từ trước khởi ngữ

Khởi ngữ là thành phần không thể thiếu được

trong câu


Bài về nhà
Học thuộc ghi nhớ.
Xem lại khái niệm về Khởi ngữ
Làm lại các bài tập trong sgk.
Soạn và đọc trước bài: Phép phân tích và tổng hợp