Bài 18. Khởi ngữ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
TIẾT 93 – TIẾNG VIỆT
KHỞI NGỮ

I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU:

a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà)
 Đọc các câu sau:

b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)

c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[…].
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)
CN
VN
CN
VN
CN
VN
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t KH?I NG?
1/ Khái niệm:
a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.

(Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà)
b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[…].
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)
CN
CN
CN
VN
VN
VN
? Xác định vị trí của các từ , cuïm töø in đậm ?
 Vị trí : đứng trước chủ ngữ.
? Phaân bieät caùc töø , cuïm töø in ñaäm vôùi chuû ngöõ trong caâu trong quan heä vôùi vò ngöõ ?
? Chủ ngữ quan hệ với vị ngữ là quan hệ kết cấu chủ ngữ - vị ngữ , các từ in đậm nằm ngoài kết cấu chủ ngữ , vị ngữ .
Để nêu lên đề tài (đối tượng, sự vật, sự việc, hiện tượng) được nói đến trong câu .
? Vậy, các từ in đậm được thêm vào câu để làm gì ?
Các từ, cụm từ in đậm ở các câu trên (anh, giàu, các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ ) được gọi là khởi ngữ.
? Khởi ngữ là gì ?
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t
KH?I NG?

I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU:
Xác định khởi ngữ trong các câu sau:
a/ Bảo vệ môi trường, trách nhiệm đó thuộc về mỗi chúng ta.
b/ Làm bài, ta phải cẩn thận.
c/ Đối với tính trung thực, ta phải rèn trong mọi hoàn cảnh.
d/ Chúng ta về học tập thì phải cố gắng ,
về các hoạt động thì phải năng nổ.


Lưu ý: Trong một số trường hợp khởi ngữ có thể đứng sau chủ ngữ.
? Nhận xét về vị trí của các khởi ngữ trong câu d ?
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU.
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
2/ Đặc điểm:
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t
KH?I NG?
a/ Nghe gọi, con bé giật mình , tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà)
b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[…].
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)
? Nhận xét chức năng ngữ pháp của các khởi ngữ trong caùc caâu
trên ?
->Là thành phần phụ không nằm trong kết cấu chủ ngữ, vị ngữ.
? Khởi ngữ có thể kết hợp với những từ ngữ thuộc từ loại nào ?
Tröôùc khôûi ngöõ coù theå coù theâm quan heä töø coøn, veà, ñoái vôùi,. . .sau khôûi ngöõ coù theå coù trôï töø thì , laø, . . .
? Khởi ngữ có những đặc điểm như thế nào?

d/ Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
( Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ SaPa)
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU.
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
2/ Đặc điểm:
- Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ.
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ còn, về, đối với…sau khôûi ngöõ coù theå theâm caùc trôï töø thì , laø , . . .
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t
KH?I NG?
a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.

(Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà)
b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[…].
(Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)
CN
CN
CN
VN
VN
VN
? Khởi ngữ có quan hệ như thế nào với các thành phần còn lại trong câu ?
Lưu ý: Có thể có quan hệ trực tiếp, có thể có quan hệ gián tiếp với các thành phần khác trong câu..
+ Trong trường hợp quan hệ trực tiếp thì:
-Khởi ngữ có thể lặp lại nguyên văn ở phần câu còn lại.(Giàu, tôi cũng giàu rồi)
-Khởi ngữ có thể lặp lại bằng một từ thay thế.
(Bảo vệ môi trường, trách nhiệm đó thuộc về mỗi chúng ta)
+ Trường hợp quan hệ gián tiếp : Kiện ở huyện, bất quá mình tốt lễ, quan trên mới xử cho được.
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU.
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
2/ Đặc điểm:
- Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ.
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối với…sau khôûi ngöõ coù theå theâm caùc trôï töø thì , laø , . . .
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t
KH?I NG?
3/ Công dụng :
Cho ví dụ :
b. Quan, người ta sợ cái uy của quyền thế, nghị lại, người ta sợ cái uy của đồng tiền.
( Nguyễn Công Hoan- Bước đường cùng )
? So saùnh noäi dung yù nghóa cuûa hai caâu treân?
- Nội dung không thay đổi.
Câu a không sử dụng khởi ngữ, đối tượng trong câu không được nhấn mạnh.
Câu b sử dụng khởi ngữ ( quan, nghị lại ), đối tượng được nhấn mạnh.
a. Người ta sợ quan ở cái uy của quyền thế, người ta sợ nghị lại ở cái uy của đồng tiền.
? Töø tìm hieåu treân, cho bieát khôûi ngöõ coù coâng duïng gì trong caâu ?
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU.
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
2/ Đặc điểm:
- Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ.
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối với…sau khôûi ngöõ coù theå theâm caùc trôï töø thì , laø , . . .
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t
KH?I NG?
3/ Công dụng :
Nhấn mạnh nội dung đề tài được nói đến trong câu.
Bài tập nhanh
Xác định các câu có sử dụng khởi ngữ và chỉ rõ khởi ngữ được sử dụng trong câu ?
Làm bài, anh ấy rất cẩn thận.
Khi làm bài, anh ấy rất cẩn thận.
Muốn thi đạt kết quả, thì chúng ta phải cố gắng học tập.
Sang, tôi cũng sang rồi.
Sử dụng khởi ngữ
Sử dụng khởi ngữ
Thảo luận nhóm :
So sánh sự giống và khác giữa thành phần khởi ngữ và thành phần trạng ngữ ?
Thảo luận nhóm :
So sánh sự giống và khác giữa thành phần khởi ngữ và thành phần trạng ngữ ?
Đều là thành phần phụ trong câu
- Vị trí: thường đứng trước chủ ngữ.
Vị trí :thường đứng ở đầu,giữa,hoặc cuối câu.
-Công dụng:
Nhấn mạnh đề tài được nói đến trong câu.
-Công dụng:bổ sung thời gian, địa điểm, mục đích . . . của sự vật sự việc được nói đến trong câu.
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
2/ Đặc điểm:
- Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ.
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối với…sau khôûi ngöõ coù theå theâm caùc trôï töø thì , laø , . . .
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t
KH?I NG?
3/ Công dụng :
Nhấn mạnh nội dung đề tài được nói đến trong câu.
II. LUYỆN TẬP
Bài tập 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây:
a/ Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe loûm. Điều này ông khổ tâm hết sức.
(Kim Lân, Làng)
b/ - Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c/ Một mình thì anh bạn trên đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
d/ Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
e/ Đối với cháu, thật là đột ngột.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Điều này
Đối với ch�ng mình
Một mình
Làm khí tượng
Đối với cháu
Bài tập 2: Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì )
a/ Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.

b/ Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được.
 Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm.
 Hiểu thì tôi hiểu rồi nhưng giải thì tôi chưa giải được.
Bài tập 3: Viết đoạn văn chủ đề tự chọn có sử dụng khởi ngữ.
Lan là một học sinh gương mẫu. Về học tập, Lan giỏi toàn diện. Các môn Toán, Lí, Hóa, Lan luôn đạt điểm cao. Còn về môn Văn, do nhận thức nhanh và có lối viết sắc nên Lan luôn được cô giáo khen. Các hoạt động tập thể, Lan tham gia rất nhiệt tình. Ngoaøi giôø hoïc, Lan coøn giuùp ñôõ meï vieäc nhaø.
Lan là một học sinh gương mẫu . Về học tập, Lan giỏi toàn diện. Các môn Toán, Lí, Hóa, Lan luôn đạt điểm cao. Còn về môn Văn, nhôø nhận thức nhanh và có khaû naêng dieãn ñaït toát nên Lan luôn được cô giáo khen. Các hoạt động tập thể, Lan tham gia rất nhiệt tình. Ngoaøi giôø hoïc, Lan coøn giuùp ñoã meï vieäc nhaø.
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU.
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
1/ Khái niệm:
2/ Đặc điểm:
- Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ.
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối với…sau khôûi ngöõ coù theå theâm caùc trôï töø thì , laø , . . .
Ti?t 93 - Ti?ng Vi?t KH?I NG?
3/ Công dụng :
Nhấn mạnh nội dung đề tài được nói đến trong câu.
II. LUYỆN TẬP :
Bài tập 1
Bài tập 2
Bài tập 3
Xin chân thành cám ơn
quý thầy cô và các em
So sánh cụm từ "Quyển sách này" ở hai câu sau ?
a) Tơi d?c quy?n s�ch n�y r?i.
b) Quy?n s�ch n�y tơi d?c r?i.
C�âu a) Cụm từ "Quyển sách này" làm thành phần bổ ngữ.
C�âu b) Cụm từ "quyển sách này" làm thành phần khởi ngữ.
-> Lưu ý : Trật tự từ là một phương thức ngữ pháp rất quan trọng đối với tiếng Việt nên xác định thành phần câu cần dựa vào trật tự từ.