Bài 18. Khởi ngữ

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ LỚP 9E
Ví dụ :
a)
Lúc bấy giờ,
nắng đã mạ bạc cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một
bó đuốc lớn.
b)
Điều này, ông khổ tâm hết sức.
( “Lặng lẽ Sa Pa” – Nguyễn Thành Long )
(“Làng” – Kim Lân)
* Hãy xác định thành phần phụ và thành phần chính của các câu trên đây ?
CN
VN
TN
CN
VN
?
NGỮ VĂN - TIẾT 93
KHỞI NGỮ
1) Ví dụ :
a) Nghe gäi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b) Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan, Bước đường cùng)

c) Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có

thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp […]
(Phạm Văn Đồng, Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)

d) Ông giáo ấy, thuốc không hút, rượu không uống.
I/ Đặc điểm vµ công dụng của khởi ngữ trong câu
1) Ví dụ :

a) Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh

không ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Giàu, tôi cũng giàu rồi.
(Nguyễn Công Hoan, Bước đường cùng)
c) Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta,

không sợ nó thiếu giàu và đẹp […]
(Phạm Văn Đồng, Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)
d) Ông giáo ấy, thuốc không hút, rượu không uống.
CN
VN
CN
VN
CN
VN
CN
VN
+ Dấu hiệu nhận biết : Trước khởi ngữ thường có sẵn hoặc có thể thêm vào các quan hệ từ (về, còn, với, đối với…)
2) Kết luận
+ Là thành phần phụ của câu
+ Vị trí : Đứng trước chủ ngữ (đứng đầu câu) hoặc đứng sau chủ ngữ, trước vị ngữ (đứng giữa câu)
+ Công dụng : Nêu lên đề tài trong câu với ý nhấn mạnh.
+ Cấu tạo : Có thể là một từ hoặc một cụm từ
Ghi nhớ
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.

Trước khởi ngữ, thường có thể thêm các quan hệ từ : về, đối với…
Bài tập nhanh: Xác định khởi ngữ trong các câu sau:
Đọc sách thì phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ.

b. Đối với các bạn, Nam rất tận tình giúp đỡ.

c. Còn bạn, bạn đã học bài xong chưa?
Lưu ý:
- Để nhận diện khởi ngữ có thể thêm các từ :
về, với (đối với), còn... vào trước khởi ngữ hoặc
thì vào sau khởi ngữ.
thì
Đối với
Còn
? Xác định khởi ngữ trong hai câu sau:
a) Tôi đọc quyển sách này rồi.
b) Quyển sách này tôi đọc rồi.
Câu a) Không có khởi ngữ. (chỉ có bổ ngữ)
Câu b) Khởi ngữ là “quyển sách này”
Hãy phân biệt khởi ngữ và bổ ngữ?
Câu hỏi thảo luận:
II. LuyÖn tËp
Bài tập 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau:
a) Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức
(Kim Lân, Làng)
b) Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
Nam Cao, Lão Hạc)
(c) Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-Xi-Păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
d) Làm khí tượng, ở được trên cao thế mới là lý tưởng chứ.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
e) Đối với cháu, thật là đột ngột […]
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Bài tập 2:
Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ “thì”)
Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.

 Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm

b) Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được.

 Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải được
BÀI TẬP 4:

Hãy viết một đoạn văn ngắn nêu lên tầm quan trọng của việc đọc sách trong đó có sử dụng câu có khởi ngữ. Gạch dưới thành phần khởi ngữ đó
BÀI TẬP 3:
Tìm thành phần khởi ngữ trong một đoạn trích từ “..Đọc sách không cốt lấy nhiều ……thấp kém” thuộc văn bản “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm ( Ngữ văn 9 – Tập II , trang 4,5) .
Đối với mỗi người, việc đọc sách là vô cùng quan trọng và cần thiết. Bởi sách là nơi lưu giữ di sản tinh thần của nhân loại. Hơn nữa, đọc sách là con đường quan trọng của học vấn. Sách không chỉ cung cấp cho ta kiến thức phổ thông mà còn cung cấp kiến thức chuyên môn bổ ích. Hiện nay sách quá nhiều. Vì vậy muốn đọc sách có hiệu quả, chúng ta phải chọn cho tinh, đọc cho kỹ. Như vậy chúng ta mới hiểu và nắm được những kiến thức có trong sách
III, Hướng dẫn học bài ở nhà:
Học thuộc phần ghi nhớ

Làm bài tập: Tìm những câu văn có thành phần khởi ngữ trong các văn bản đã học

- Chuẩn bị bài: Các thành phần biệt lập
Tiết học kết thúc tại đây.
Xin chân thành cảm ơn
Quý thầy cô giáo và các em !