Bài 18. Khởi ngữ

THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ TIẾT HỌC HÔM NAY
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
Môn: Ngữ văn

a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.

b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi.

c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có
thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
Phân biệt các từ in đậm với chủ ngữ trong những câu sau về vị trí trong câu và quan hệ với vị ngữ.

a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.

b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi.

c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có

thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
Đọc và phân tích chủ ngữ, vị ngữ trong các câu có từ ngữ từ ngữ in đậm:
CN
VN
CN
VN
CN
VN2
VN1
Quan hệ giữa khởi ngữ và phần còn lại của câu:
- Trực tiếp:
+ Lặp y nguyên ở phần câu còn lại
VD: Giàu, tôi cũng giàu rồi.
+ Lặp bằng một từ ngữ thay thế:
VD: Quyển sách này, tôi đọc nó rồi
- Gián tiếp:
VD: Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
Ghi nhớ (SGK/8)
Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài nói đến trong câu.

Trước khởi ngữ, thường có thêm các quan hệ từ về, đối với.
Bài tập vận dụng:
Đọc các câu sau và xác định khởi ngữ:
a) Ngày mai, tôi đi học.
b)Tôi đọc quyển sách này rồi.
c) Ông ấy, rượu không uống, thuốc không hút.
d) Học bài, tôi đã học thuộc rồi.
* Chuyển câu sau thành câu có khởi ngữ:

- Tôi đọc quyển sách này rồi.

 Quyển sách này, tôi đã đọc rồi.
 Về quyển sách này thì tôi đã đọc rồi.


Bài tập 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây:
a) Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức.
(Kim Lân, Làng)
b) - Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
d) Làm khí tượng, ở được trên cao thế mới là lý tưởng chứ.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
e) Đối với cháu, thật là đột ngột […].
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Bài tập 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây:
a) Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức.
(Kim Lân, Làng)
b) - Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng ba

nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
d) Làm khí tượng, ở được trên cao thế mới là lý tưởng chứ.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
e) Đối với cháu, thật là đột ngột […].
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Khởi ngữ
Khởi ngữ
Khởi ngữ
Khởi ngữ
Khởi ngữ
Bài tập 2:
Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ “thì”):
a) Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.
b) Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được.

Câu hỏi và bài tập củng cố:
- Nêu đặc điểm, công dụng của khởi ngữ.
- Xác định khởi ngữ trong các câu sau:
+ Tình yêu thương, một tình thương yêu thực sự và nồng nàn lần đầu tiên phát sinh ra trong nó.
(Giắc Lân-đơn- Con chó Bấc)
+ Trang phục, không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội.
(Băng Sơn – Trang phục)
- Điền khởi ngữ vào chỗ trống ( ) cho thích hợp:
+ Thế gian có biết bao người đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt, như kẻ trọc phú khoe của, chỉ biết lấy nhiều làm quý.
( ), cách đó chỉ là lừa mình dối người,
( ) thì cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường, thấp kém.
(Chu Quang Tiềm – Bàn về đọc sách)
Đối với việc học tập
đối với việc làm người
Hướng dẫn về nhà
Đối với tiết học hôm nay:
- Học và nắm chắc đặc điểm, công dụng của khởi ngữ (ghi nhớ sgk)
Viết 1 đoạn văn ngắn (5-7 dòng) nói về giao thông
( hoặc tình mẹ con) trong đó có sử dụng khởi ngữ.
Đối với tiết học sau:
- TLV: Phép phân tích và tổng hợp.
- Xem trước bài.
- Xem lại phép lập luận chứng minh, giải thích ở lớp 7. Những kiến thức về văn nghị luận đã học ở lớp 8: lồng yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm; xây dựng đoạn văn trình bày luận điểm.
Chúc các em học tốt