Bài 18. Câu nghi vấn

I. Đặc điểm và chức năng chính:
*Ví dụ:
SGK trang 11
Đoạn trích có các câu nghi vấn:
+ Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
+Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
+ Hay là u thương chúng con đói quá?
Thứ 3 ngày 5 tháng 1 năm 2010
Tiết 75: Câu nghi vấn
*Nhận xét
+Dấu hiệu hình thức:
Có dấu hỏi ở cuối câu, cùng các từ: không, thế làm sao, hay là
+Chức năng:
dùng để hỏi
*Ghi nhớ, SGK trang 11
Bài tập nhanh:
Ñaët 5 caâu nghi vaán coù caùc töø nghi vaán khaùc nhau:
Anh thích cuoán saùch naøo?
Coâ ñang tìm gì vaäy?
Caù baùn ôû ñaâu?
Taïi sao em khoâng laøm baøi taäp?
e. Cuoán saùch naøy giaù bao nhieâu?
II. Luyện tập:
Bài tập1(12).Xaùc ñònh caâu nghi vaán:
a.Chò khaát tieàn söu ñeán chieàu mai phaûi khoâng?
b.Taïi sao con ngöôøi laïi phaûi khieâm toán nhö theá?
c. Vaên laø gì? Chöông laø gì?
d. Chuù mình muoán cuøng tôù ñuøa vui khoâng?
+ Ñuøa gì naøo?
+ Höø….höø… caùi gì theá?
+Chò Coác beùo xuø ñöùng tröôùc cöûa nhaø ta ñaáy haû?
-> Caên cöù ñeå xaùc ñònh: Daáu chaám hoûi ôû cuoái caâu.
Bài tập 2(12). Caên cöù ñeå xaùc ñònh caâu nghi vaán:
- Căn cứ để xác định: từ hay
- Trong các câu nghi vấn trên, từ hay không thể thay thế bằng từ hoặc được, vì:
+ Sẽ sai ngữ pháp hoặc biến thành câu trần thuật.
+ Câu sẽ thay đổi ý nghĩa (hoặc ý nghĩa khác hẳn).
Bài tập3(13). Coù theå ñaët daáu chaám hoûi ñöôïc khoâng?
Khoâng theå, vì:
Ñaây laø nhöõng caâu traàn thuaät chöù khoâng phaûi caâu nghi vaán.
Bài tập 4(13). Phaân bieät hình thöùc vaø yù nghóa hai caâu:
Câu a: sử dụng cặp từ: có . không
là câu hỏi thăm sức khỏe (vừa để hỏi vừa để chào) -> có thể trả lời hoặc không trả lời thẳng vào câu hỏi.
Câu b: sử dụng cặp từ: đã . chưa
là câu hỏi về một sự việc đã xảy ra -> cần phải trả lời vào nội dung câu hỏi.
Bài tập5(13). Söï khaùc nhau veà hình thöùc vaø yù nghóa cuûa hai caâu:
a.Bao giờ anh đi Hà Nội?
-> "Bao giờ" đứng ở đầu câu: hỏi về thời điểm sẽ thực hiện chuyến đi (trong tương lai)
b. Anh đi Hà Nội bao giờ?
-> "Bao giờ" đứng ở cuối câu: hỏi về thời gian đã diễn ra hành động đi (thường diễn ra trong quá khứ)
Bài tập 6(13). Caùch duøng caâu nghi vaán:
Chiếc xe này bao nhiêu kg mà nặng thế?
-> đúng, vì: người hỏi đã tiếp xúc với sự vật, hỏi để biết trọng lượng chính xác của sự vật đó.
b. Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
-> sai, vì: người hỏi chưa biết giá chính xác của chiếc xe thì không thể thắc mắc về chuyện đắt hay rẻ được.
Bài tập bổ trợ:
Một bé gái hỏi mẹ: Bé gái ngúng nguẩy:
- Mẹ ơi, ai sinh ra con? - Con ứ biết thì con mới Mẹ cười: hỏi mẹ chứ?
- Mẹ chứ còn ai? Mẹ mỉm cười:
- Thế ai sinh ra mẹ? - Trời sinh ra cụ ngoại
- Bà ngoại chứ còn ai? chứ còn ai?
- Thế ai sinh ra bà ngoại? - Thế ai sinh ra trời?
- Cụ ngoại chứ còn ai? - Con đi mà hỏi trời ấy!
- Thế ai sinh ra cụ ngoại? Hỏi: Câu nào là câu nghi
- Khổ lắm! Sao con hỏi nhiều vấn? Tại sao?
thế ? Câu nào khg là câu nghi vấn? Tại sao?
Lưu ý: Dấu chấm hỏi mới chỉ là hình thức để nhận biết câu nghi vấn, ngoài ra còn cần phải chú ý đến nội dung ý nghĩa của câu.
Trả lời:
-Trừ câu "Con ứ biết thì con mới hỏi mẹ chứ?", tất cả các câu còn lại của bé gái đều là câu nghi vấn, vì bé chưa biết nên mới hỏi để biết.
-Tất cả câu trả lời của mẹ đều là câu khẳng định, không phải câu nghi vấn, dấu chấm hỏi ở cuối câu đều là dấu hỏi tu từ.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1. Học bài, làm tất cả bài tập vào vở.
2. Soạn: Quê hương, Gợi ý soạn:
I.Giới thiệu chung: Tác giả, Tác phẩm (Xuất xứ, thể thơ, Phương thức biểu đạt, bố cục)
II. Hiểu văn bản: theo trình tự:
1.Giới thiệu vị trí, nghề nghiệp của "làng tôi" (2 câu đầu)
2. Cảnh dân chài ra khơi: 6 câu tiếp: Phân tích nghệ thuật sử dụng trong câu thơ, ý nghĩa?
3. Thuyền cá về bến: 12 câu cuối: Cảnh dân làng, hình ảnh người đánh cá -> bức tranh lao động náo nhiệt, niềm vui trong lao động.