Bài 18. Câu nghi vấn

MÔN NGỮ VĂN LỚP 8A
Ví dụ 1:
a. Năm nay đào lại nở,
Không thấy ông đồ xưa.
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ ?
b. Cai lệ không để cho chị được nói hết câu , trợn ngược hai mắt, hắn quát :
-Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất!
c. Đê vỡ rồi !...Đê vỡ rồi , thời ông cách cổ chúng mày , thời ông bỏ tù chúng mày !
Có biết không?..Lính đâu ? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?
d. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình,thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui , buồn, mừng giận cùng những người ở đâu đâu , vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?

e. Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình.
- Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy !
( Vũ Đình Liên, Ông Đồ)
( Ngô Tất Tố, Tắt Đèn)
( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương)
( Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)
Ví dụ 2:
a. Đã vậy thì các bạn đi đi, mình không đi nữa.
- Ai lại làm như thế?
b. Anh có thể ngồi lùi vào một tí được không?
Bài tập 1 (SGK- T.22-23)
Xác định câu nghi vấn và chức năng của nó:
a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết … Một người như thế ấy! … Một người đã khóc vì chót lừa một con chó! … Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng … Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót binh tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn …
( Nam Cao, Lão Hạc)
b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
c) Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt li. Vậy thì sự biệt li không chỉ có một nghĩa buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc là nhẹ nhàng rơi?
(Khái Hưng, Lá rụng)
d) Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lợm … Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay?
(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)
Bài tập 1 (SGK- T.22-23)
Xác định câu nghi vấn và chức năng của nó:
a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết … Một người như thế ấy! … Một người đã khóc vì chót lừa một con chó! … Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng … Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn …
( Nam Cao, Lão Hạc)
=> Câu nghi vấn dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc.
b) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
=> Câu nghi vấn dùng phủ định; bộc lộ tình cảm, cảm xúc.
c) Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt li. Vậy thì sự biệt li không chỉ có một nghĩa buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc là nhẹ nhàng rơi?
(Khái Hưng, Lá rụng)
d) Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lợm … Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay?
(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)
=> Câu nghi vấn dùng cầu khiến; bộc lộ tình cảm, cảm xúc.
=> Câu nghi vấn dùng phủ định; bộc lộ tình cảm, cảm xúc.
Bài tập 2. Xác định câu nghi vấn và đặc điểm hình thức của nó. Viết lại những câu có ý nghĩa tương đương đó.
c) Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử?
Sao; ?
Phủ định
Phủ định
A�n hết thì lúc chết không có tiền lo liệu.
Cụ không phải lo xa quá thế.
gì; ?
gì; ?
Làm sao; ?
Phủ định
Bộc lộ cảm xúc
Khẳng định
Không nên nhịn đói mà để tiền lại.
Không biết chắc là thằng bé có thể chăn dắt được đàn bò hay không.
Thảo mộc tự nhiên cung có tình mẫu tử.
Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại?
Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu
b) Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngợm ấy, chăn dắt làm sao?
a) Sao cụ lo xa quá thế?
Ai; ?

Bài tập 4:Trong giao tiếp những câu nghi vấn như:
- Anh ăn cơm chưa?
Cậu đọc sách đấy à?
Em đi đâu đấy ?
 Không dùng để hỏi mà dùng để chào. Người nghe không nhất thiết phải trả lời, mà có thể đáp lại bằng một câu chào khác ( có thể cũng là một câu nghi vấn