Bài 18. Câu nghi vấn

Kiểm tra miệng
Cho biết đặc điểm hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn ?
Câu nghi vấn là câu:
- Có những từ nghi vấn: ai, gì, nào, tại sao, đâu, bao giờ, bao nhiêu, à, ư, hả, chứ, (có).. không, (đã). chưa hoặc có từ hay (nối các vế có quan hệ lựa chọn)
- Có chức năng chính dùng để hỏi.
- Khi viết : câu nghi vấn kết thúc bằng dấu chấm hỏi.(?)
2.Đọc và cho biết 2 câu sau có phải là câu nghi vấn không. Vì sao?
a.Anh có thể cho tôi mượn quyển vở được không?
b.Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
=>Đó là 2 câu nghi vấn vì có từ nghi vấn: không, chăng ; kết thúc bằng dấu chấm hỏi
Mục đích của 2 câu nghi vấn ấy là gì?
Câu 1: Hỏi để cầu khiến.
Câu 2: “chăng”phủ định( Tôi cũng chẳng sung sướng gì)
Như vậy ngoài chức năng chính dùng để hỏi, câu nghi vấn còn có chức năng khác
CÂU NGHI VẤN
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
a.Năm nay đào lại nở,
Không thấy ông đồ xưa.
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ ?
Ví dụ :sgk/ 21
=> Bộc lộ tình cảm cảm xúc
b.Cai lệ không để cho chị được nói hết câu , trợn ngược hai mắt, hắn quát :
-Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất!
=>Đe dọa
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
c. Đê vỡ rồi!...Đê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày! Có biết không?... Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à?
( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
*Đe dọa
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
* Khẳng định sức mạnh của văn chương
d.Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình,thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui , buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu , vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?
e.Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình.
-Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy !
=> Bộc lộ cảm xúc ( sự ngạc nhiên)
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
Bài tập 1( sgk/22-23): Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau và cho biết những câu nghi vấn này được dùng để làm gì?
a.Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…Một người như thế ấy!.. Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!.. Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn phiền lụy đến hàng xóm, láng giềng. Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn.
( Lão Hạc- Nam Cao)

* Bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên.
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
Bài tập 1( sgk/22-23): Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau và cho biết những câu nghi vấn này được dùng để làm gì?
b.Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
* Phủ định, bộc lộ cảm xúc nuối tiếc của con hổ về quá khứ.
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
Bài tập 1( sgk/22-23): Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau và cho biết những câu nghi vấn này được dùng để làm gì?
c. Mỗi chiếc lá rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt li. Vậy thì sự biệt li không chỉ có một nghĩa buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi?
( Lá rụng- Khái Hưng)
* Cầu khiến, bộc lộ tình cảm, cảm xúc.
d. Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lượm…Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay?
* Phủ định, bộc lộ cảm xúc.
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
*Ghi nhớ ( SGK/22)
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
Ghi nhớ
-Trong nhiều trường hợp, câu nghi vấn không dùng để hỏi mà dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe dọa, bộc lộ cảm xúc,…và không yêu cầu người đối thoại trả lời.
- Nếu không dùng để hỏi thì trong một số trường hợp, câu nghi vấn có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng.
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
*Ghi nhớ ( SGK/22)
IV. Luyện tập
Thảo luận ( 4 nhóm- 4 phút)
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
Nhóm 1: BT2 câu a,b
Nhóm 2: BT2 câu c,d
Nhóm 3: BT3
Nhóm 4: BT4
CÂU NGHI VẤN
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
*Ghi nhớ ( SGK/22)
IV. Luyện tập
Bài tập 2
-Trong những đoạn trích trên câu nào là câu nghi vấn?Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?
-Những câu nghi vấn đó được dùng để làm gì?
-Trong những câu nghi vấn đó có thể thay thế bằng một câu không phải là câu nghi vấn mà có ý nghĩa tương đương.Hãy viết những câu có ý nghĩa tương đương đó?
Bài 19-Tiết 79TV
Tuần 21
Sao cụ.?
Sao ;?
Phủ định
Phủ định
A�n hết thì lúc chết không có tiền lo liệu.
Cụ không phải lo xa quá thế.
A�n mãi .?
Cả đàn.?
Ai dám.?
Thằng bé.?
Sao lại�.?
Tội gì.?
gì ;?
gì ;?
Làm sao ;?
Ai ;?
gì ;?
Sao ;?
Phủ định
Bộc lộ cảm xúc
Khẳng định
hỏi
hỏi
Không nên nhịn đói mà để tiền lại.
Không biết chắc là thằng bé có thể chăn dắt được đàn bò hay không.
Thảo mộc tự nhiên cung có tình mẫu tử.
CÂU NGHI VẤN
Tiết 79 TV
(Tiếp theo)
III/ Những chức năng khác
Ví dụ :sgk/ 21
*Ghi nhớ ( SGK/22)
IV. Luyện tập
Bài tập 3: Đặt hai câu nghi vấn không dùng để hỏi mà dùng để:
Yêu cầu người bạn kể lại nội dung một bộ phim.
- Bộc lộ tình cảm, cảm xúc trước một nhân vật văn học.
Bài tập 4
Trong giao tiếp, nhiều khi những câu nghi vấn như: Anh ăn cơm chưa? Cậu đọc sách ấy à? Em đi đâu đấy? Không nhằm để hỏi. Vậy trong những trường hợp đó, câu nghi vấn được dùng để làm gì? Mối quan hệ giữa người nói và người nghe ở đây như thế nào?
Đáp án
Trong giao tiếp, những câu nghi vấn như vậy không dùng để hỏi mà dùng để chào. Người nghe không nhất thiết phải trả lời, mà có thể đáp lại bằng một câu chào khác
( cũng có thể là câu nghi vấn).
- Người nói và người nghe có quan hệ rất thân mật.
Nếu muốn nhắc nhở bạn phải tuân thủ đúng luật giao thông thì em sẽ đặt câu nghi vấn như thế nào?
Quan sát bức tranh dưới đây và đặt câu nghi vấn để bộc lộ cảm xúc ?
- Cháy rừng
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
*ĐỐI VỚI BÀI HỌC Ở TIẾT HỌC NÀY
Học thuộc ghi nhớ.
Xem kĩ các bài tập đã thực hiện – Vẽ sơ đồ tư duy củng cố kiến thức qua bài học về câu nghi vấn.
*ĐỐI VỚI BÀI HỌC Ở TIẾT HỌC SAU

Soạn bài: Câu cầu khiến
+ Đọc kĩ văn bản, trả lời các câu hỏi trong SGK.
+ Định hướng làm các bài tập.