Bài 18. Câu nghi vấn

1
CHÀO MỪNG CÁC THẦY,CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ, THĂM LỚP.
Trường THCS Nguyễn Tông Quai
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Huế
2
KIỂM TRA BÀI
? Câu chia theo mục đích nói có mấy kiểu câu.
- Có 4 kiểu câu: - Câu nghi vấn
- Câu cầu khiến
- Câu cảm thán
- Câu trần thuật
3
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
- Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá?
4
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?


Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?
Hay là u thương chúng con đói quá?


?
=> chức năng: dùng để hỏi


5
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?


Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?



Hay là u thương chúng con đói quá?


?
=> chức năng: dùng để hỏi


?
=> chức năng: dùng để hỏi
6
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?


Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
- Không đau con ạ!
-Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai?



Hay là u thương chúng con đói quá?


?
=> chức năng: dùng để hỏi


?
=> chức năng: dùng để hỏi
?
=> chức năng: dùng để hỏi
7
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học:
Ghi nhớ
* Câu nghi vấn là câu:
- Có những từ nghi vấn (ai, gì, nào, sao, tại sao, đâu, bao giờ, bao nhiêu, à, ư, chứ,(có)…không,(đã)… chưa..)hoặc có từ hay(nối các vế có quan hệ lựa chọn).
- Có chức năng chính là dùng để hỏi.
* Khi viết, câu nghi vấn kết thúc bằng dấu chấm hỏi.
8
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
Đặt câu nghi vấn cho bức ảnh.
9
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
Đặt câu nghi vấn cho bức ảnh.
10
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
Đặt câu nghi vấn cho bức ảnh.
11
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 1/11,12
? Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn.

a, Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu :
Chị khất tiền sưu đến chiều mai có
phải không? Đấy! Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lý tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa!


b. Tại sao con người ta lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu
tranh bất tận. Mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là hạt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la.
12
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 1/11,12
? Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn.

a, Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu :
Chị khất tiền sưu đến chiều mai có
phải không ? Đấy! Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lý tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa!


b. Tại sao con người ta lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu
tranh bất tận. Mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là hạt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la.
?
13
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 1/11,12
? Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn.

a, Rồi hắn chỉ luôn vào mặt chị Dậu :
Chị khất tiền sưu đến chiều mai có
phải không? Đấy! Chị hãy nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lý tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa!


b. Tại sao con người ta lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu
tranh bất tận. Mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là hạt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la.
?
?
14
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 2/12
Mình đọc hay tôi đọc?
(Nam Cao, Đôi mắt)
b. Em được thì cho anh xin
Hay là em để làm tin trong nhà?
(Ca dao)
c. Hay tại sự sung sướng được ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc?
( Nguyên Hồng)
15
TIẾT 75 CÂU NGHI VẤN
a. Mình đọc hoặc tôi đọc? ( Nam Cao, Đôi mắt )
b. Em được thì cho anh xin
Hoặc là em để làm tin trong nhà?
(Ca dao)
Bài tập 2/12
c. Hoặc tại sự sung sướng được ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc?
( Nguyên Hồng)
=> Không thể thay từ “hay” bằng từ “hoặc” được. Nếu thay từ “hay”trong câu nghi vấn bằng từ “hoặc” thì câu trở lên sai ngữ pháp hoặc biến thành một kiểu câu khác thuộc kiểu câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn.
16
TIẾT 75 CÂU NGHI VẤN
Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)
b. Bây giờ thì tôi hiểu tại sao lão không muốn bán con chó vàng của lão.
(Nam Cao, Lão Hạc)
Bài tập 3/13: Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu sau được không vì sao?
=> …Không vì đó không phải là câu nghi vấn.
Câu (a),(b) có chứa từ nghi vấn có…không, tại sao nhưng kết cấu chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ chứ không dùng để hỏi.
17
TIẾT 75 CÂU NGHI VẤN
Bài tập 3/13: Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu sau được
không vì sao?
c. Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý, nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa. ( Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
d. Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.
(Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
Không, vì không phải là câu nghi vấn.
- Từ “nào” (cũng), “ai”( cũng) là những từ phiếm định có ý nghĩa khẳng định tuyệt đối chứ không phải là từ nghi vấn.
18
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 4/12
? Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a, Anh có khẻo không?
b, Anh đã khỏe chưa?
Hình thức:
+ Câu a: từ nghi vấn (có…không)
+ Câu b: từ nghi vấn (đã …chưa)
Ý nghĩa :
+ Câu a…hỏi thăm sức khỏe vào thời điểm hiện tại, không biết trước đó tình trạng sức khỏe của người đó như thế nào…
+ Câu b …hỏi thăm sức khỏe vào thời điểm hiện tại nhưng người hỏi biết rõ trước đó người được hỏi có vấn đề về sức khỏe.

19
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 5/13
? Cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu.
a, Bao giờ anh đi Hà Nội?
b, Anh đi Hà Nội bao giờ?

+ Hình thức:
- Câu a: “bao giờ” đứng ở đầu câu.
- Câu b: “bao giờ” đứng ở cuối câu.
+ Ýnghĩa:
- Câu a: hỏi về thời điểm của một hành động… sẽ diễn ra trong tương lai.
- Câu b: hỏi về thời điểm của một hành động…đã diễn ra trong quá khứ.
20
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập 6/13
? Hai câu nghi vấn sau đây đúng hay sai. Vì sao?
a, Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô- gam mà nặng thế?
b, Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
=> Câu (a) đúng vì: không biết bao nhiêu ki-lô- gam(đang phải hỏi) ta vẫn có thể cảm nhận được nặng hay nhẹ nhờ: mang vác, bưng, bê.
=> Câu (b) sai vì chưa biết giá bao nhiêu (đang phải hỏi) thì không thể nói món hàng đắt hay rẻ...
21
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?) đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
HOẠT ĐỘNG NHÓM:

? Vẽ bản đồ tư duy khái quát đặc điểm hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn.
22
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính


II: Luyện tập
Bản đồ tư duy khái quát đặc điểm hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn.
23
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính
1, Tìm hiểu ví dụ


2, Bài học
Câu nghi vấn:
+ Có những từ nghi vấn: có…không, sao, hay
- Hình thức:
+ Dấu chấm hỏi (?)đặt ở cuối câu
- Chức năng chính: Dùng để hỏi
II: Luyện tập
Bài tập: Vừa qua lớp em viết cam kết thực hiện các qui định của pháp luật về đảm bảo an ninh trật tự - an toàn xã hội. Em hãy viết một đoạn văn từ 4 câu –> 6 câu với chủ đề trên trong đó có sử dụng câu nghi vấn?
24
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính


II: Luyện tập
? Nối từ nghi vấn ở cột A với nội dung nghi vấn ở cột B

A
B
1. Tại sao
2. Bao giờ
3. Bao nhiêu
4. Ai
5. Ở đâu
a. Địa điểm
b. Nguyên nhân
c. Thời gian
d. Số lượng
e. Người
25
CÂU NGHI VẤN
TIẾT 75
I: Đặc điểm hình thức và chức năng chính


II: Luyện tập
? Trong các câu nghi vấn sau, câu nào không có mục đích hỏi.
A, Mẹ đi chợ ạ?
B, Ai là tác giả của bài thơ này ?
C, Trời ơi! Sao tôi khổ thế này ?
D. Bao giờ bạn đi Hà Nội ?
C
26
27
Chân thành cảm ơn
CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ TẤT CẢ CÁC EM