Bài 17. Sự nhiễm điện do cọ xát

CHƯƠNG III ĐIỆN HOC
Vì sao có hiện tượng sấm sét? Vì sao bóng đèn điện lại sáng lên khi đóng công tắc? Vì sao tóc lại bị lược nhựa hút và nhiều vấn đề khác như là tại sao chuông điện hoạt động được, Sử dụng điện như thế nào để đảm bảo an toàn v.v… sẽ được tìm hiểu ở chương 3: ĐIỆN HỌC
Chương III: điện học
Vào những ngày thời tiết khô ráo, nhất là những ngày hanh khô, khi cởi áo ngoài bằng len, dạ hay sợi tổng hợp, ta thường nghe thấy những tiếng lách tách nhỏ. Nếu khi đó trong buồng tối, ta còn thấy các chớp sáng li ti. Cũng giống như thế nhưng kỳ vĩ hơn nhiều là hiện tượng chớp và sấm sét trong thiên nhiên hay hiện tượng thước quay quanh trục. Một trong những nguyên nhân của các hiện tượng này là sự nhiễm điện do cọ sát.
Bài học: “sự nhiễm điện do cọ xát” giúp chúng ta giải thích các vấn đề đó.
Tiết 20 B�i 17: Sự nhiễm điện do cọ xát
I. Vật nhiễm điện.
Bước 2: Dùng miếng vải khô (lụa, len) cọ xát vào thước nhựa, thanh thủy tinh, mảnh nilông, mảnh phim nhựa. Đưa một đầu thước nhựa, thanh thủy tinh, mảnh nilông, mảnh phim nhựa đã cọ xát lại gần các vụn giấy, vụn nilông, quả cầu.
1. Thí nghiệm 1
Bước 1: Đưa một đầu thước nhựa, thanh thủy tinh, mảnh nilông, mảnh phim nhựa lại gần các vụn giấy,vụn nilông, quả cầu.
ĐIỀN KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM 1 VÀO BẢNG
Vải khô
Vải khô
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Kết quả thí nghiệm 1:
I. Vật nhiễm điện.
1. Thí nghiệm 1
Kết luận 1: Nhiều vật sau khi bị cọ xát
............................... các vật khác.
có khả năng hút
. có khả năng đẩy . không đẩy và không hút
. . vừa đẩy vừa hút
Tiết 20 B�i 17: Sự nhiễm điện do cọ xát
- Vì sao nhiều vật sau khi bị cọ xát lại có thể hút các vật khác?
- Có phải do vật bị cọ xát nóng lên nên có thể hút các vật khác?
- Hay vật sau sau khi bị có xát có tính chất giống nam châm?
Vật sau khi cọ sát có thể hút các vật khác vì sau khi bị cọ xát vật bị nhiễm điện.
- Ta có thể dùng bút thử điện để kiểm tra sự nhiễm điện của vật sau khi bị cọ xát
2. Thí nghiệm 2
Bước 1: Chạm bút thử điện vào mảnh tôn phẳng
đã được áp sát vào mảnh phim nhựa.
Bước 2: Dùng mảnh len cọ xát mảnh phim nhựa
nhiều lần. Sau đó chạm bút thử điện vào mảnh tôn phẳng.
Tiết 20 B�i 17: Sự nhiễm điện do cọ xát
2. Thí nghiệm 2
Kết luận 2: Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả
năng ................. bóng đèn bút thử điện.
làm sáng
I. Vật nhiễm điện.
1. Thí nghiệm 1
Các vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác hoặc có khả năng làm sáng bóng đèn của bút thử điện được gọi là các vật nhiễm điện hay các vật mang điện tích.
Tiết 20 B�i 17: Sự nhiễm điện do cọ xát
2. Thí nghiệm 2
Kết luận 2: Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả
năng ................. bóng đèn bút thử điện.
làm sáng
I. Vật nhiễm điện.
1. Thí nghiệm 1
Kết luận 1: Nhiều vật sau khi bị cọ xát
.............................. các vật khác.
có khả năng hút
Tiết 20 B�i 17: Sự nhiễm điện do cọ xát
II.vận dụng
Cõu C1
Vì khi chải tóc bằng lược nhựa thì lược và tóc bị cọ xát nên nhiễm điện và hút được vật nhỏ và nhẹ. Trong trường hợp này các vật bị hút là tóc nên tóc bị kéo thẳng ra.
Giải thích tại sao những ngày thời tiết khô ráo, đặc biệt là những ngày hanh khô, khi chảy đầu bằng lược nhựa, nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra.
Khi th?i m?nh v�o m?t b�n, b?i bay di. T?i sao cỏnh qu?t di?n th?i giú m?nh, sau m?t th?i gian l?i cú nhi?u b?i bỏm v�o cỏnh qu?t, d?c bi?t ? mộp cỏnh qu?t chộm v�o khụng khớ.
* Cánh quạt điện khi quay cọ xát mạnh với không khí và bị nhiễm điện, vì thế cánh quạt hút các hạt bụi có trong không khí ở gần nó. Mép cánh quạt chém vào không khí được cọ xát mạnh nhất nên bị nhiễm điện nhiều nhất. Do đó chỗ mép cánh quạt hút bụi mạnh nhất và bụi bán ở mép cánh quạt nhiểu nhất
II.vận dụng
Cõu C2
Vào những ngày thời tiết khô ráo, lau chùi gương soi, kính cửa sổ hay màn hình ti vi bằng khăn bông khô thì vẫn thấy có bụi vải bám vào chúng. Giải thích tại sao?
Khi lau chựi guong soi, kớnh c?a s? hay m�n hỡnh tivi b?ng khan bụng khụ, chỳng c? xỏt v� b? nhi?m di?n. Vỡ th? chỳng hỳt cỏc b?i v?i
II.vận dụng
Cõu C3
có thể em chưa biết
Sự cọ xát mạnh giữa những giọt nước trong luồng không
khí bốc lên cao là một trong những nguyên nhân tạo thành các đám mây dông bị nhiễm điện. Khi đó giữa các đám mây này hoặc giữa chúng với mặt đất xuất hiện tia lửa điện phát ánh sỏng chói loà. Do nhiệt độ cao của tia lửa điện, không khí giãn nở đột ngột, phát ra tiếng nổ gọi là sấm (khi có tia lửa điện giữa hai đám mây) hoặc tiếng sét (khi có tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất)
Trong các phân xưởng dệt vải, người ta thường treo những tấm kim loại đã bị nhiễm điện ở trên cao. Việc làm đó có tác dụng gì? Biết rằng trong xưởng dệt có nhiều bụi vải bay lơ lửng.
Trong các phân xưởng dệt vải thường có nhiều bụi vải bay lơ lửng trong không khí, những bụi vải này có hại cho sức khỏe của công nhân. Những tấm kim loại nhiễm điện có tác dụng hút các bụi vải làm cho không khí trong xưởng dệt ít bụi hơn.
Trong các phân xưởng dệt vải, người ta treo các tấm kim loại nhiễm điện d? hỳt cỏc b?i v?i.
Khi xe ch?y do th�nh xe ma xỏt v?i khụng khớ, bỏnh xe ma xỏt v?i m?t du?ng l�m cho xe b? nhi?m di?n. Di?u n�y r?t d? gõy chỏy n? d?i v?i xe ch? xang d?u. Vỡ v?y các xe b?n chở xăng, người ta phải treo một dây xích sắt và cho nó chạm xuống mặt đường d? di?n tớch truy?n xu?ng d?t, xe khụng b? nhi?m di?n n?a.
D? phũng trỏnh sột ngu?i ta dựng c?t thu lụi
M?T S? ứng dụng thực tế
Dựng m?t t? gi?y d? g?n m�n hỡnh c?a tivi ho?c mỏy vi tớnh, t? gi?y b? hỳt v�o. Do m�n hỡnh khi s? d?ng dó b? nhi?m di?n. Vỡ v?y khi l�m vi?c lõu d�i ? g?n m�n hỡnh thỡ cú h?i cho s?c kho? . Ta c?n luu ý:
+ Khi s? d?ng mỏy tớnh ph?i d? m?t cỏch m�n hỡnh ớt nh?t 50cm.
+ Khụng l�m vi?c liờn t?c quỏ lõu trờn mỏy tớnh
+ Dựng kớnh ch?n m�n hỡnh (glass filter).
M?T S? ứng dụng thực tế
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc ghi nhớ.
Làm bài tập: 17.1; 17.2; 17.3; 17.4 / SBT
* Khi giải thích các hiện tượng nhiễm điện do
cọ xát trong thực tế cần chỉ ra các vật nào cọ xát
với nhau và biểu hiện của sự nhiễm điện.
* BT 17.1; 17.3: Khi làm thí nghiệm, lưu ý các
vật nhiễm điện phải sạch, khô.
3. Xem tru?c b�i: "Hai lo?i di?n tớch"
CỦNG CỐ
- Có thể làm nhiễm điện nhiều vật bằng cách cọ xát.
- Vật bị nhiễm điện (vật mang điện tích) có khả năng hút các vật khác.
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH