Bài 17. Sự nhiễm điện do cọ xát

1. MỤC TIÊU
1.1. Kiến thức:
Mô tả một vài hiện tượng hoặc một thí nghiệm chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ xát.
Nêu được hai biểu hiện của các vật đã nhiễm điện là hút các vật khác hoặc làm sáng bóng đèn bút thử điện.
1.2. Kĩ năng:
Thực hiện được thí nghiệm làm nhiễm điện một vật do cọ xát.
Giải thích được một hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tế.
1.3. Thái độ:
Giáo dục học sinh có ý thức khi sử dụng điện.
+ GDBVMT: Giáo dục học sinh có ý thức bảo vệ môi trường do những tác hại của các hiện tượng nhiễm điện trong tự nhiên.
2. TRỌNG TÂM
Có thể làm vật nhiễm điện bằng cách cọ xát.
Vật bị nhiễm điện (vật mang điện tích) có khả năng hút các vật khác.
3. CHUẨN BỊ
+ Giáo viên: Dụng cụ thí nghiệm:
Quả cầu bấc, giá treo, thước nhựa
Mẫu báo cáo thực hành
+ Học sinh:
Đọc trước bài mới, soạn và trả lời các câu C1, C2, C3 SGK
Thước nhựa, giấy vụn, mảnh nilông, vụn nilông.
Làm thử TN H17.1a SGK trước ở nhà.
* Khi nào vật bị nhiễm điện?
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
1. Cú m?y lo?i di?n tớch? Nh?ng di?n tớch lo?i n�o thỡ d?y nhau, hỳt nhau?
2. Dũng di?n l� gỡ? Dũng di?n cú nh?ng tỏc d?ng gỡ?
3. Do cu?ng d? dũng di?n v� hi?u di?n th? nhu th? n�o?
4. Cu?ng d? dũng di?n v� hi?u di?n th? cú d?c di?m gỡ trong do?n m?ch n?i ti?p v� trong do?n m?ch song song?
5. S? d?ng di?n nhu th? n�o d? d?m b?o an to�n?
CHƯƠNG 3: ĐIỆN HỌC
Tại sao lại có hiện tượng chớp và sấm sét trong thiên nhiên?
BÀI 17: SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ XÁT
CHƯƠNG 3: ĐIỆN HỌC
Tuần 20
Tiết 19
I. Vật nhiễm điện
Thí nghiệm 1
Đưa một đầu thước nhựa lại gần các vụn giấy, các vụn nilông hay một quả cầu nhựa xốp nhỏ được treo bằng sợi chỉ mảnh (hình bên). Hãy quan sát xem có hiện tượng gì xảy ra không.
Sau đó dùng miếng vải khô cọ xát vào thước nhựa rồi lần lượt làm như trên. Có hiện tượng gì xảy ra đối với các vụn giấy, các vụn nilông và quả cầu nhựa xốp?
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Hút
Thước nhựa
Kết quả thí nghiệm
KẾT LUẬN 1
Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác.
?
Mảnh nilông
Thí nghiệm 2
Bước 1: Chạm bút thử điện vào mảnh tôn phẳng
đã được áp sát vào mảnh phim nhựa. Xem bóng đèn bút thử điện có lóe sáng không?
Bước 2: Dùng mảnh len cọ xát mảnh phim nhựa
nhiều lần. Khéo léo thả tấm tôn lên mảnh phim nhựa
Bước 3: Sau đó chạm bút thử điện vào mảnh tôn phẳng.
Hãy dự đoán xem hiện tượng gỡ xảy ra với bóng đèn của bút thử điện ?
Hình 17.2
Tấm tôn phẳng
Mảnh phim nhựa
Các vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác hoặc có khả năng làm sáng bóng đèn của bút thử điện được gọi là các vật nhiễm điện hay các vật mang điện tích.
KẾT LUẬN 2
Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện.
KẾT LUẬN CHUNG
?
II.Vận dụng
Giải thích tại sao vào những ngày thời tiết khô ráo, đặc biệt là những ngày hanh khô, khi chải đầu bằng lược nhựa, nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra?
Khi chải đầu bằng lược nhựa, lược nhựa và tóc cọ xát vào nhau, cả lược nhựa và tóc đều bị nhiễm điện. Do đó tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra.
?
Khi thổi trên mặt bàn, luồng gió thổi làm bụi bay đi.
Cánh quạt điện khi quay cọ xát mạnh với không khí
và bị nhiễm điện, vì thế cánh quạt hút các hạt bụi có
trong không khí ở gần nó.
Mép cánh quạt chém vào không khí được cọ xát mạnh
nhất nên nhiễm điện nhiều nhất. Do đó chỗ mép cánh
quạt hút bụi mạnh nhất và bụi bám ở mép cánh quạt
nhiều nhất.
?
Khi thổi vào mặt bàn, bụi bay đi. Tại sao cánh quạt điện thổi gió mạnh, sau một thời gian lại có nhiều bụi bám vào cánh quạt, đặc biệt ở mép cánh quạt chém vào không khí?
Vào những ngày thời tiết khô ráo, lau chùi gương
soi, kính cửa sổ hay màn hình ti vi bằng khăn bông
khô thì vẫn thấy có bụi vải bám vào chúng. Giải thích tại sao?
?
Khi gương soi, kính cửa sổ, màn hình tivi cọ xát với khăn bông khô thì chúng nhiễm điện vì thế chúng hút bụi vải ở gần.
Sự cọ xát mạnh giữa những giọt nước trong luồng không khí bốc lên cao là một trong những nguyên nhân tạo thành các đám mây dông bị nhiễm điện. Khi đó giữa các đám mây này hoặc giữa chúng với mặt đất xuất hiện tia lửa điện phát ánh chớp chói loà. Do nhiệt độ cao của tia lửa điện, không khí giãn nở đột ngột, phát ra tiếng nổ gọi là sấm (khi có tia lửa điện giữa hai đám mây) hoặc tiếng sét (khi có tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất)
Có thể em chưa biết
GDBVMT:
Vào những lúc trời mưa dông, các đám mây bị cọ xát nên nhiễm điện trái dấu gây hiện tượng sấm sét vừa có lợi, vừa có hại đến cuộc sống con người:
+ Lợi ích: Giúp điều hòa khí hậu, gây phản ứng hóa học nhằm tăng thêm lượng ôzôn bổ sung vào khí quyển.
+ Tác hại: Phá hủy nhà cửa và các công trình xây dựng, ảnh hưởng đến tính mạng con người và sinh vật, tạo ra các khí độc hại.
Để giảm tác hại của sấm, sét bảo vệ tính mạng của con người và các công trình xây dựng, cần thiết xây dựng các cột thu lôi.
Vậy sự nhiễm điện do cọ xát có ứng dụng gì trong đời sống và ki thuật?
* Trong các phân xưởng dệt vải, người ta treo các tấm kim loại đã bị nhiễm điện.
ứng dụng thực tế
* Công nghệ sơn hiện đại gọi là sơn tĩnh điện dùng để sơn ô tô, mô tô, máy bay.
* Trên các ô tô chở xang, dầu, người ta treo một dây xích sắt và cho nó chạm xuống mặt đường.
* Vỏ máy bay được sơn một lớp sơn đặc biệt làm giảm ma sát khi bay, nhưng tới khi hạ cánh máy bay vẫn có hệ thống tiếp đất cùng với bánh để phóng điện tích trên máy bay trước khi hành khách xuống và khi tiếp nhiên liệu.
Vượt qua thử thách
Vì sao khi trời mưa gió có sấm chớp, ta không được đứng trú mưa dưới những gốc cây cao to hay đứng một mình nơi đồng trống?
Vì khi trời mưa gió có sấm chớp, nếu trú mưa dưới gốc cây cao to hoặc đứng một mình nơi đồng trống dễ trở thành mục tiêu của sét, nguy hiểm đến tính mạng.
Đưa một thước nhựa đã nhiễm điện lại gần một dòng nước nhỏ đang chảy ra từ cái vòi nước, ta thấy dòng nước chảy xuống không theo phương thẳng đứng nữa mà hơi bị cong đi một chút. Theo em, dòng nước bị cong về phía nào? Tại sao?
Vật bị nhiễm điện thì có khả năng hút các vật khác. Thước nhựa nhiễm điện nên hút dòng nước làm dòng nước bị cong về phía thước nhựa.
Vì sao khi mặc quần áo bằng len, dạ thường mau bẩn hơn so với các loại vải trơn, láng?
Khi cọ xát với cơ thể người, len, dạ dễ bị nhiễm điện hơn nên sẽ hút bụi nhiều hơn so với các loại vải trơn, láng.
+ Đối với tiết học này:
- Học thuộc bài, học thuộc phần ghi nhớ.
- Làm bài tập: 17.1 đến 17.4 SBT
?Liên hệ thêm ở thực tế về sự nhiễm điện do cọ xát. Khi giải thích các hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong trong thực tế cần chỉ ra các vật nào cọ xát với nhau và biểu hiện của sự nhiễm điện.
+ Đối với tiết học tiếp theo:
- Chuẩn bị bài mới: Hai loại điện tích
- Soạn và trả lời các câu C1, C2, C3 SGK
- Quan sát hình 18.1, 18.2, 18.3, 18.4, 18.5 SGK
Khi nào vật nhiễm điện tích dương?
Khi nào vật nhiễm điện tích âm?


HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
CÁC THẦY CÔ ĐÃ ĐẾN DỰ GIỜ