Bài 17. Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng

ôn tập bài cũ
Cơ năng gồm những dạng nào?
- §éng n¨ng vµ thÕ n¨ng lµ hai d¹ng cña c¬ n¨ng.
- C¬ n¨ng cña mét vËt b»ng tæng ®éng n¨ng vµ thÕ n¨ng cña nã.
- VËt cã khèi l­îng cµng lín vµ ë cµng cao th× thÕ n¨ng hÊp dÉn cµng lín.
Động năng của vật phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- VËt cã khèi l­îng cµng lín vµ chuyÓn ®éng cµng nhanh th× ®éng n¨ng cµng lín.
Tại sao khi đi xe đạp từ trên dốc xuống mặc dù ta không đạp nhưng xe vẫn chạy?
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
Tiết 20:
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
I- Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
I- Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
A
B
Độ cao của quả bóng thay đổi như thế nào trong thời gian quả bóng rơi? Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của câu trả lời sau:
- Trong thêi gian qu¶ bãng r¬i, ®é cao cña qu¶ bãng dÇn, vËn tèc cña qu¶ bãng dÇn.
....(1)....
...(2)..
giảm
tăng
Thế năng và động năng của quả bóng thay đổi như thế nào? Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của câu trả lời sau:
- ThÕ n¨ng cña qu¶ bãng dÇn cßn ®éng n¨ng cña nã dÇn.
...(1)....
...(2)....
giảm
tăng
Khi quả bóng chạm mặt đất, nó nảy lên. Trong thời gian nảy lên độ cao và vận tốc của quả bóng thay đổi như thế nào? Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của các câu trả lời sau:
- Trong thêi gian n¶y lªn, ®é cao cña qu¶ bãng dÇn, vËn tèc cña nã dÇn. Nh­ vËy thÕ n¨ng cña qu¶ bãng dÇn, ®éng n¨ng cña nã dÇn.
...(1)....
...(2)....
...(3)....
...(4)....
tăng
giảm
tăng
giảm
ở những vị trí nào (A) hay (B) quả bóng có thế năng, động năng lớn nhất, nhỏ nhất? Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của các câu trả lời sau:
và có nhỏ nhất khi ở vị trí ,có động năng lớn nhất ở vi trí và nhỏ nhất khi ở vị trí .
- Quả bóng có thế năng lớn nhất ở vị trí
..(1).
..(2).
..(3).
..(4).
A
B
B
A
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
I- Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi.

Vậy khi thả quả bóng rơi thì cơ năng của quả bóng chuyển hoá như thế nào?
- Khi r¬i c¬ n¨ng cña qu¶ bãng chuyÓn ho¸ dÇn tõ d¹ng thÕ n¨ng sang ®éng n¨ng.
- Khi n¶y lªn c¬ n¨ng cña nã chuyÓn ho¸ dÇn tõ d¹ng ®éng n¨ng sang thÕ n¨ng.
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
I- Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi.
Thí nghiệm 2: Con lắc dao động.

Thí nghiệm 2: Con lắc dao động.
B
A
C
- Ta lÊy vÞ trÝ c©n b»ng B lµm mèc ®Ó tÝnh ®é cao. Con l¾c cã ®é cao lín nhÊt ë A vµ C, thÊp nhÊt ë vÞ trÝ B.
- Con lắc đi từ A xuống B:
- Con lắc đi từ B lên C:
Vận tốc tăng dần
Vận tốc giảm dần
Có sự chuyển hoá từ dạng cơ năng nào sang dạng cơ năng nào khi:
- Con lắc đi từ A xuống B:
- Con lắc đi từ B lên C:
Thế năng chuyển hoá thành động năng.
Động năng chuyển hoá thành thế năng.
ở những vị trí nào con lắc có thế năng lớn nhất, động năng lớn nhất?
- ë c¸c vÞ trÝ A vµ C thÕ n¨ng cña con l¾c lµ lín nhÊt. ë vÞ trÝ B ®éng n¨ng cña con l¾c lµ lín nhÊt.
ở những vị trí nào con lắc có thế năng nhỏ nhất, động năng nhỏ nhất? các giá trị này bằng bao nhiêu?
- ë c¸c vÞ trÝ A vµ C ®éng n¨ng cña con l¾c lµ nhá nhÊt (= 0). ë vÞ trÝ B thÕ n¨ng cña con l¾c lµ nhá nhÊt.
Kết luận:
- Trong chuyển động của con lắc đã có sự chuyển hoá liên tục các dạng cơ năng: Thế năng chuyển hoá thành động năng và động năng chuyển hoá thành thế năng.
- Khi con lắc ở vị trí thấp nhất (vị trí cân bằng), thế năng đã chuyển hoá hoàn toàn thành động năng; khi con lắc ở vị trí cao nhất, động năng đã chuyển hoá hoàn toàn thành thế năng.
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
I- Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi.
Thí nghiệm 2: Con lắc dao động.
II- Bảo toàn cơ năng:

II- Bảo toàn cơ năng:
* Những thí nghiệm định lượng chính xác đã chứng tỏ:
- Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng thì không đổi. Người ta nói cơ năng được bảo toàn.
* Chú ý:
Trong hai thí nghiệm trên chúng ta đã bỏ qua ma sát:
- Khi quả bóng chạm đất không thể nảy lên tới vị trí ban đầu A.
- Con lắc sau khi được thả ra ở vị trí A cũng không thể quay trở lại đúng vị trí này.
Như vậy nếu kể đến ma sát thì cơ năng của vật không bảo toàn một phần cơ năng đã chuyển hoá thành dạng năng lượng khác.
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
I- Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi.
Thí nghiệm 2: Con lắc dao động.
II- Bảo toàn cơ năng:
III- Vận dụng:

III- Vận dụng:
Hãy chỉ ra sự chuyển hoá từ dạng cơ năng này sang dạng cơ năng khác trong các trường hợp sau:
a, Mũi tên được bắn đi từ chiếc cung.
b, Nước từ trên đập cao chảy xuống.
c, Ném một vật lên cao theo phương thẳng đứng.
Thế năng của cánh cung chuyển hoá thành động năng của mũi tên.
Thế năng chuyển hoá thành động năng.
Khi vật đi lên động năng chuyển hoá thành thế năng. Khi vật rơi xuống thì thế năng chuyển hoá thành động năng.
* Khi xe đạp ở trên đỉnh dốc cơ năng của xe ở dạng thế năng, khi đi xuống dốc thế năng chuyển hoá dần thành động năng làm cho xe tiếp tục chuyển động mặc dù ta không đạp xe.
Tại sao khi đi xe đạp từ trên dốc xuống mặc dù ta không đạp nhưng xe vẫn chạy?
* Ghi nhớ:
- Động năng có thể chuyển hoá thành thế năng, ngược lại thế năng có thể chuyển hoá thành động năng.
- Trong quá trình cơ học động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng được bảo toàn.
Tiết 20: Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng
I- Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng:
Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi.
Thí nghiệm 2: Con lắc dao động.
II- Bảo toàn cơ năng:
III- Vận dụng:

- Các nguồn nước ở trên cao có thế năng rất lớn, thế năng này có thể chuyển hoá thành động năng làm quay máy phát điện.
- Gió có động năng rất lớn là nguồn năng lượng sạch và rẻ tiền. Từ xưa người ta đã biết sử dụng động năng của gió để chạy các cối xay gọi là cối xay gió. Ngày nay người ta sử dụng động năng của gió để quay các máy phát điện.