Bài 17. Sự chuyển hoá và bảo toàn cơ năng

1/ - Khi nào vật có cơ năng ?
- Kể các dạng của cơ năng.
- Lấy ví dụ vật đồng thời vừa có động năng vừa có thế năng .
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Trả lời:
- Khi vật có khả năng sinh công, ta nói vật có cơ năng.
- Thế năng và động năng là hai dạng của cơ năng.
- Ví dụ: Quả bóng đang bay trên cao…
16.1. Trong các vật sau đây, vật nào không có thế năng? A. Viên đạn đang bay. B. Lò xo để tự nhiên ở một độ cao so với mặt đất. C. Hòn bi đang lăn trên mặt đất. D. Lò xo bị ép đặt ngay trên mặt đất.
Trả lời: Của cánh cung. Đó là thế năng.
16.3. Mũi tên được bắn đi từ cái cung là nhờ năng lượng của mũi tên hay của cánh cung? Đó là dạng năng lượng nào?
Quan sát trong quá trình chuyển động của quả bóng , thế năng và động năng thay đổi như thế nào?
Tiết 21: Sự chuyển hóa và bảo toàn cơ năng
1-Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
I/ Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng
A
B
Tiết 21: Sự chuyển hóa và bảo toàn cơ năng
1-Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
.
I/ Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
I/ Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng
1-Thí nghiệm1:
Độ cao, vận tốc, thế năng và động năng của quả bóng tăng hay giảm trong hai trường hợp sau:
1/ Khi quả bóng rơi?
2/ Khi quả bóng chạm đất nảy lên ?
Quả bóng rơi
Hình vẽ bên ghi lại vị trí của quả bóng rơi và nẩy lên sau những khoảng thời gian bằng nhau
giảm
tăng
giảm
Tăng dÇn
giảm
tăng
tăng
giảm
B
A
A
B
Khi quả bóng rơi, cơ năng đã chuyển hoá từ dạng nào sang dạng nào?
Khi quả bóng rơi: Thế năng chuyển hoá thành động năng.
Khi quả bóng nảy lên, cơ năng đã chuyển hoá từ dạng nào sang dạng nào?
Khi quả bóng nảy lên: Động năng chuyển hoá thành thế năng.
Nhận xét:
Tiết 21: S? CHUY?n HO� V� B?O TO�N CO NANG
I- Sự chuyển hóa các dạng cơ năng
1-Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
B
A
C
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
* Nhận xét:
+ Khi quả bóng rơi: Thế năng chuyển hóa thành động năng.
+ Khi quả bóng nảy lên: Động năng chuyển hóa thành thế năng.
I- Sự chuyển hóa các dạng cơ năng
1- Thí nghiệm 1: Quả bóng rơi
2-Thí nghiệm 2: Con lắc dao động
Kéo con lắc lệch khỏi vị trí cân bằng tới vị trí A rồi thả tay ra. Quan sát chuyển động của con lắc. Con lắc có độ cao lớn nhất ở A và C, thấp nhất ở vị trí cân bằng B. Ta lấy vị trí cân bằng B làm mốc để tính độ cao.
I/ Sự chuyển hoá của các dạng cơ năng
2-Thí nghiệm:
1/ Khi con lắc đi từ A xuống B, thì vận tốc tăng hay giảm, cơ năng chuyển hoá từ dạng nào sang dạng nào và tương tự khi con lắc đi từ B lên C?
2/ Ở những vị trí nào thì con lắc có thế năng lớn nhất, có động năng lớn nhất, có thế năng nhỏ nhất, động năng nhỏ nhất?

Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
Con lắc dao động
Đi từ
A xuống B
Ở vị trí
A và C
Đi từ
B lên C
Ở vị trí B
Tăng
Giảm
Bằng 0
Lớn nhất
Thế năng chuyển hoá thành động năng.
Động năng chuyển hoá thành thế năng.
Thế năng lớn nhất .
Động năng nhỏ nhất. (bằng 0)
Thế năng nhỏ nhất (bằng 0).
Động năng lớn nhất.
Câu hỏi
Vận tốc
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
Sự chuyển hoá cơ năng
Có nhận xét gì về sự chuyển hoá cơ năng của con lắc khi nó dao động xung quanh vị trí cân bằng B
Trong chuyển động của con lắc đã có sự chuyển hoá các dạng cơ năng như thế nào?
Trong chuyển động của con lắc đã có sự chuyển hoá liên tục các dạng cơ năng : Thế năng chuyển hoá thành động năng và ngược lại
Nhận xét:
Khi con lắc ở vị trí thấp nhất (cân bằng) thế năng đã chuyển hoá hoàn toàn thành động năng. Khi con lắc ở vị trí cao nhất, động năng chuyển hoá hoàn toàn thành thế năng.
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
2. Thí nghiệm 2
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
VÝ dụ trong thực tế về sự chuyển hoá lẫn nhau giữa thế năng và động năng
Bài 17: SỰ CHUYỂN HOÁ VÀ BẢO TOÀN CƠ NĂNG
II/ Bảo toàn cơ năng:
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng không đổi. Người ta nói cơ năng được bảo toàn.
(Lưu ý: Tất cả các thí nghiệm trên đều bỏ qua ma sát)

Qua bài học hôm nay cần ghi nhớ điều gì?
Ghi nhớ:
Động năng có thể chuyển hóa thành thế năng, ngược lại thế năng có thể chuyển hóa thành động năng.
Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng được bảo toàn.
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
III/ Vận dụng:
Tiết 21: S? CHUY?N HO� V� B?O TO�N CO NANG
a) Mũi tên được bắn đi từ chiếc cung.
b) Nước từ trên đập cao chảy xuống.
c) Ném một vật lên cao theo phương thẳng đứng.
C9: Hãy chỉ ra sự chuyển hoá từ dạng cơ năng này sang dạng cơ năng khác trong các trường hợp sau:
Trả lời:
Bài tập: Chọn đáp án đúng
Có hai phát biểu:
I : Trong quá trình cơ học, động năng và thế năng có thể chuyển hoá lẫn nhau, nhưng cơ năng được bảo toàn.
II : Nên khi một vật chuyển động, ở vị trí nào vật có động năng lớn nhất thì thế năng của nó sẽ nhỏ nhất.
Phát biểu I và II đều sai.
b. Phát biểu I đúng, II sai.
c. Phát biểu I và II đều đúng.
d. Phát biểu I sai, II đúng.
- Học thuộc bài.
- Làm bài tập từ 17.1 đến 17.5 SBT.
Trả lời các câu hỏi : Phần A-Ôn tập- Bài 18 vào vở bài tập.
Chuẩn bị phần vận dụng bài 18 để ôn tập.
Đọc phần “ Có thể em chưa biết ”
Bài học đã kết thúc,
xin cảm ơn
C¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o
Cïng toµn thÓ c¸c em häc sinh.
kt