Bài 17. Một số giun đốt khác và đặc điểm chung của ngành Giun đốt

Chào mừng quý thầy cô đến dự giờ
Lớp 7A
Mụn : Sinh h?c 7
CHUYÊN ĐỀ:
GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI
Dạy ngày 18/10/2013
Trường THCS Ngọc Mỹ
CHUYÊN ĐỀ:
GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI
Tiết 17:

Nội dung chuyên đề gồm 2 phần:
Một số giun đốt thường gặp
Giun đốt với hệ sinh thái và đời sống con người
Với mỗi phần học sinh cần thực hiện các hoạt động sau:
1.Thu thập kiến thức từ kênh hình kênh chữ ở SGK và trên màn hình
2. Trả lời các câu hỏi của giáo viên
3. Hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập
4. Chốt lại kiến thức chính vào vở
Kiểm tra bài cũ:
Trình bày cấu tạo ngoài của giun đât?
Nêu lợi ích của giun đất đối với đất trồng ?







* Cấu tạo ngoài:
- Cơ thể dài, g?m nhi?u d?t
- Mỗi đốt có một vòng tơ (chi bên).
Ph?n d?u cú mi?ng, đai sinh dục, lỗ sinh dục.
Ph?n duụi cú h?u mụn
* Lợi ích của giun đất đối với đất trồng:
Làm cho đất tơi xốp, thoáng khí, màu mỡ.
CHUYÊN ĐỀ:
GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI
Tiết 17:

I. Một số giun đốt thường gặp:
Giun đất
rươi
Đỉa
sá sïng
Vắt

Giun đỏ
Sống chui rúc trong đất ẩm ở ruộng, vườn, nương, rẫy, đất rừng.Thường chui lên mặt đất vào ban đêm để kiếm ăn hoặc sau các trận mưa lớn và kéo dài.
Giun đất sống ở đâu và thường xuất hiên trên mặt đất khi nào?
Giun đỏ ( còn gọi là trùn chỉ)
Thường sống thành búi ở cống rãnh. Đầu cắm xuống bùn luôn hoạt động uốn sóng để hô hấp
Chúng thường được khai thác để nuôi cá cảnh.
Giun đỏ sống ở đâu và có lối sống như thế nào?
Giun đỏ
Rươi sống ở môi trường nước lợ. Cơ thể phân đốt và chi bên phát triển.
Đầu có mắt, khứu giác và xúc giác.
Rươi là thức ăn của cá và người.
Rươi sống ở môi trường nào? Cơ thể có đặc điểm gì? Và vai trò của rươi?
Đỉa sống kí sinh ngoài(ở cả nước ngọt, mặn, lợ). Ống tiêu hóa phát triển thành giác bám và nhiều ruột tịt để hút và chứa máu từ vật chủ. Đỉa bơi kiểu lượn sóng.
Đỉa có lối sống như thế nào? Ống tiêu hóa cấu tạo như thế nào thích nghi với đời sống kí sinh?
Sá sùng sống chui rúc ở những bãi cát ven biển nơi thuỷ triều lên, xuống.
Sá sùng
Vắt thường sống trên cạn và thường có mặt ở nơi đất ẩm thấp, nhiều lá rụng như các lối dẫn trong các khu rừng.
Vắt
I.Một số giun đốt thường gặp :
Bài tập:Thảo luận chọn cụm từ gợi ý điền vào bảng sau.
đại diện
đa dạng
Cụm từ gợi ý: Đất ẩm, nước ngọt, nước mặn, nước lợ, lá cây.....
Tự do, chui rúc, ký sinh ngo�i, định cư.....
Đất ẩm
Chui rúc
Nước ngọt, mặn, lợ.
Ký sinh ngoài
Nước lợ
Tự do
Nước ngọt
Định cư
Đất, lá cây
Tự do
Nước mặn
Tự do
KÕt luËn:
- Giun ®èt cã nhiÒu lo¹i: Giun đất, giun ®á, r­¬i, sa sïng, đỉa, vắt...
- Sèng ë c¸c m«i tr­êng: §Êt Èm, n­íc, l¸ c©y...
- Giun ®èt cã thÓ sèng tù do, ®Þnh c­ hay chui róc.
?
I.Một số giun đốt thường gặp :
II. GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI
Giun đất với hệ sinh thái đất trồng:
Làm tăng độ phì nhiêu của đất
Làm đất trồng xốp thoáng, màu mỡ
Qua bài học trước, em hãy cho biết giun đất có
vai trò gì đối với hệ sinh thái đất trồng?
Em hãy dự đoán các vai trò khác của giun đất?
Giun đất – là những nông dân chăm chỉ
Giun đất – làm cho đất trồng xốp thoáng, màu mỡ
Nhà bác học Đacuyn đã dành hàng chục năm nghiên cứu về chúng và nói rằng chúng đóng một vai trò sống còn trong lịch sử thế giới của chúng ta. Giun đất là những nông dân tuyệt vời của tự nhiên, chúng cần mẫn ngày đêm cày tơi đất, nhờ vậy mà đất tơi xốp, thoáng khí, giúp nước luân chuyển dễ dàng. Phân giun đất còn là một nguồn dinh dưỡng cho đất bởi chúng giàu đạm, canxi và các khoáng chất khác, là một phần không thể thiếu trong một hệ sinh thái khoẻ mạnh. Sự hiện diện của giun đất là dấu hiệu cho biết một vùng đất có sạch và khoẻ hay không.
Đoạn thông tin dưới đây cho em biết thêm điều gì về vai trò của giun đất?
Loài giun đất đã sống trên hành tinh của chúng ta gần 300 triệu năm qua, nhưng cho tới gần đây, những vai trò quan trọng của chúng chỉ vừa mới được các nhà nghiên cứu người Anh công bố.

Theo các nhà nghiên cứu, trong quá trình đào hang trong đất, loài giun đất đã vô tình giúp đất đai trở nên tơi xốp và tái tạo chất dinh dưỡng; hấp thụ nước và biến đất thành dạng bọt biển ngăn chặn được xói mòn, lũ lụt.

Còn trong mùa hạn, chúng lại giúp làm chậm lại quá trình mất nước trong đất. Từ đó, giun đất có thể giúp làm chậm lại ảnh hưởng tiêu cực của biến đổi khí hậu hay hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Ngoài ra, giun đất còn đóng vai trò là nguồn thức ăn quan trọng đối với nhiều loài chim khác nhau. Một con giun đất có thể sống thọ tới 10 năm, di chuyển với vận tốc 8m/giờ trên mặt đất.
Giun đất : Giữ nước trong đất  ngăn chặn lũ lụt
Giun đất: Là thức ăn của nhiều loài chim rừng khác nhau
Đoạn thông tin sau cho em biết thêm vai trò gì của giun đất?
Xã hội của chúng ta đã thải ra một lượng lớn chất thải. Chất thải này là một nguồn tài nguyên lãng phí. Phần lớn chất thải hữu cơ, và các phương pháp xử lý như chôn lấp và đốt là không an toàn,trong khi đó giun đất đã đem lại lợi thế đáng kể về môi trường so với các hình thức xử lý khác. Không ô nhiễm môi trường, tiêu thụ năng lượng thấp và gần như 100% các chất hữu cơ sẽ được tái sử dụng.

Giun đất có thể được sử dụng để xử lý tất cả các loại chất thải hữu cơ bao gồm cả nước thải, phân động vật, bột giấy thải, chất thải nhà máy bia và phân nấm. Hơn 50% chất thải ở bãi rác là hữu cơ. Việc đưa giun đất để xử lý rác thải sẽ giúp giảm một phần vấn đề lớn về môi trường.

Tác dụng phân giải hữu cơ của giun chỉ đứng sau các vi sinh vật. Các nước trên thế giới đã tận dụng cơ năng đặc thù này của giun để xử lý chất thải sinh hoạt hoặc rác thải hữu cơ, làm sạch môi trường, có hiệu quả tốt.

Giun đất : phân hủy chất thải hữu cơ  làm sạch môi trường
Bùn nước thải có thể chứa các mầm bệnh có hại cho con người. Những tác nhân gây bệnh có thể là virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Một thử nghiệm cho thấy giun đất phá hủy thành công trứng giun sán trong bùn thải.

Có thể sử dụng giun đất cho việc xử lý bùn thải ở các nước công nghiệp.

Giun đất : Xử lý bùn thải ở các nước công nghiệp
Đoạn thông tin và hình ảnh dưới đây cho em biết thêm điều gì?
Giun quế là loại giun ăn các loại phân do gia súc thải ra (phân trâu,bò,dê,thỏ, gà..).
Giun quế có giá trị trong chăn nuôi, là nguồn thức ăn quan trọng cho các loài gia cầm như lợn, gà, vịt và một số loài khác như cá, ba ba, ếch, lươn, tắc kè...
.
Đoạn thông tin và hình ảnh dưới đây cho em biết thêm vai trò gì của giun đất?
Giun đất quế : Là thức ăn lí tưởng cho gia súc, gia cầm, thủy hải sản..
Sá sùng
Loài này thường gặp ở vùng biển Vân Đồn và Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, ở Nha Trang, (Cửa Bé, Hòn Rùa...), Côn Đảo, ngoài ra còn có ở bãi biển Vạn Mỹ, Đông Hưng, Trung Quốc.
Sá sùng  Đặc sản ẩm thực
Sá sùng là một trong những hải sản quý hiếm. Từ thời xưa, chúng được khai thác để làm cống vật cho vua, quan. Chỉ có những người giàu có mới đủ điều kiện sử dụng.
Sá sùng  Giá trị kinh tế
Người ta đã phân tích thành phần dinh dưỡng trong sá sùng có nhiều axit amin, glyxin, alanin, glutamin, succinic... và nhiều taurin, khoáng chất

Theo kết quả nghiên cứu của Trường Đại học Khoa học tự nhiên TP. Hồ Chí Minh cho thấy, sá sùng là loại giàu dinh dưỡng với lượng đạm khá cao, chứa nhiều acid amin quý và nhiều khoáng chất, cụ thể có tới 17 nguyên tố khoáng và 18 loại acid amin với 8 loại không thể thay thế phải dung nạp từ thực phẩm...
sá sùng trở thành loại đặc sản cao cấp vì nó vừa bổ dưỡng lại thơm ngon hơn cá mực.
Sá sùng  thuốc chữa bệnh trong đông y như: tăng cường sinh lực , hen suyễn, lao phổi, xương khớp…
(Theo BS Hoàng Xuân Đại, Sá sùng có thể phơi khô, nấu với thuốc bắc, gà hầm rất tốt cho sức khỏe)
Em hãy dự đoán vai trò của Sá sùng ?
Rươi nhiều vô kể nên Có thể dùng làm nước mắm. Có câu ca dao : “Tháng chín ăn rươi, tháng mười ăn nhộng, Bao giờ cho đến tháng mười, bát cơm thì trắng bát rươi thì đầy” đây là những thời điểm trong năm thường xuất hiện rươi và người dân có thể thu hoạch sử dụng hoặc mang đi bán.
Rươi có thể làm các món ăn như: chả rươi, mắm rươi, rươi hấp, nem rươi, rươi kho, rươi xào củ niễng măng tươi hay củ cải, thậm chí có nơi còn làm canh riêu rươi.
Rươi rất giàu đạm và vitamin, khoáng chất…
Em hãy dự đoán vai trò của rươi?
I. GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI :
PHIẾU HỌC TẬP:
Hoạt động nhóm tìm các đại diện giun đốt điền vào chỗ (……) cho phù hợp với ý nghĩa thực tiễn của chúng:
Làm đất trồng xốp thoáng, màu mỡ:…………………………………….
Giữ nước trong đất, chống xói mòn, lũ lụt:……………………………….
Làm thức ăn cho con người:…………..………………………………….
Là nguồn thức ăn cho gia súc,gia cầm, thủy hải sản:…………………………
Làm thức ăn cho cá cảnh:…………….............
Là thức ăn của nhiều loại chim rừng khác nhau:………………………
Làm thức ăn cho cá và các sinh vật biển:…………………………..
Làm thức ăn cho cá và các sinh vật nước lợ:…………………………..
Phân hủy chất thải hữu cơ, làm sạch môi trường:………………………..
Xử lí chất thải, bùn thải ở các nước công nghiệp:……………………….
Có hại cho người và động vật:…………………………………
Giun đất…
Giun đất…
Giun đất…
Giun đất…
Giun đất….
Rươi, Sa sùng…
Giun đỏ
Sa sùng
Rươi
Đỉa, vắt
Giun đất…
Kết luận: Giun đốt có vai trò lớn đối với hệ sinh thái và đời sống con người
Làm đất trồng xốp thoáng, màu mỡ:………..
Làm sạch môi trường:……………..
Làm thức ăn cho người:……………….
Làm thức ăn cho động vật khác:…………
Làm thức ăn cho cá:………………..
Có hại cho người và động vật:…………….
?
II. GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI :
GIUN ĐỐT CÓ VAI TRÒ NHƯ THẾ NÀO VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI ?
Câu1: Động vật có vai trò lớn đối với hệ sinh thái đất trồng là?:
a- Rươi
b- Đỉa
c- Giun đỏ
d- Giun đất
Củng cố
Câu2: Vừa là đặc sản ẩm thực vừa làm thuốc chữa bệnh trong đông y là:
a- Sá sùng
b- Đỉa
c- Giun đỏ
d- Giun đất
Câu3:Có hại cho người và động vật là:

a- Giun đất
b- Giun đỏ
c- Sá sùng
d- Vắt
Câu4:Hãy điền tiếp vào câu ca dao:

Bao giờ cho đến tháng ……….
Bát cơm thì trắng, bát……….thì đầy
rươi
mười
Dặn dò:
1/ Học bài và làm câu hỏi cuối bài SGK/61
2/ Ôn lại các bài: Trùng sốt rét, sán lá gan, giun đũa, giun đất và một số giun đốt khác.
-> Kiểm tra một tiết

Chúc các thầy cô giáo và các em học sinh mạnh khỏe

Xin chân thành cảm ơn !
Bài giảng kết thúc
I. GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI :
PHIẾU HỌC TẬP:
Hoạt động nhóm tìm các đại diện giun đốt điền vào chỗ (……) cho phù hợp với ý nghĩa thực tiễn của chúng:
Làm đất trồng xốp thoáng, màu mỡ:…………………………………….
Giữ nước trong đất, chống xói mòn, lũ lụt:……………………………….
Làm thức ăn cho con người:…………..………………………………….
Là nguồn thức ăn cho gia súc,gia cầm, thủy hải sản:…………………………
Làm thức ăn cho cá cảnh:…………….............
I. GIUN ĐỐT VỚI HỆ SINH THÁI VÀ ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI :
PHIẾU HỌC TẬP:
Hoạt động nhóm tìm các đại diện giun đốt điền vào chỗ (……) cho phù hợp với ý nghĩa thực tiễn của chúng:
Là thức ăn của nhiều loại chim rừng khác nhau:………………………
Làm thức ăn cho cá và các sinh vật biển:…………………………..
Làm thức ăn cho cá và các sinh vật nước lợ:…………………………..
Phân hủy chất thải hữu cơ, làm sạch môi trường:………………………..
Xử lí chất thải, bùn thải ở các nước công nghiệp:……………………….
Có hại cho người và động vật:…………………………………