Bài 16. Thực hành: Mổ và quan sát giun đất

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
Người thực hiện: Ngô Thu
CHÀO CÁC EM HỌC SINH
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO ĐẠI LỘC
TRƯỜNG THCS KIM ĐỒNG
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Trình bày đặc điểm chung của ngành giun tròn?
- Cơ thể hình trụ, thuôn 2 đầu.
- Khoang cơ thể chưa chính thức.
- Có lớp vỏ Cuticun.
- Cơ quan tiêu hóa bắt đầu từ miệng, kết thúc ở hậu môn.
- Đa số sống kí sinh.
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Hình dạng ngoài:
- Bằng kiến thức thực tế, hãy cho biết giun đất sống ở đâu? Chúng thường kiếm ăn vào thời gian nào trong ngày?
- Giun đất sống trong đất ẩm: Ruộng, vườn, nương, rẫy, đất rừng. Kiếm ăn vào ban đêm.
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Cấu tạo ngoài:
- Để dễ quan sát cấu tạo ngoài của giun ta cần phải làm gì?
1. Xử lí mẫu:
- Để dễ quan sát cấu tạo ngoài của giun ta cần phải rửa sạch đất ở cơ thể giun, làm giun chết trong hơi ête hay cồn loãng, sau đó để giun lên khay mổ và quan sát.

NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Cấu tạo ngoài:
1. Xử lí mẫu:
2. Quan sát cấu tạo ngoài:
- Quan sát các vòng tơ ở mỗi đốt:

+ Dùng kính lúp soi sẽ thấy xung quanh mỗi đốt có một vòng tơ rất mảnh và ngắn.
Vòng tơ
+ Đây là phần sót lại của chi bên giun đất.
- Xác định mặt lưng, mặt bụng:
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Cấu tạo ngoài:
1. Xử lí mẫu:
2. Quan sát cấu tạo ngoài:
- Quan sát các vòng tơ ở mỗi đốt:

- Xác định mặt lưng, mặt bụng:
+ Mặt lưng có màu sẫm hơn mặt bụng mặt bụng:
- Xác định các lỗ sinh dục ở mặt bụng.
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Cấu tạo ngoài:
1. Xử lí mẫu:
2. Quan sát cấu tạo ngoài:
- Quan sát các vòng tơ ở mỗi đốt:
- Xác định mặt lưng, mặt bụng:
- Xác định các lỗ sinh dục ở mặt bụng.
Lỗ sinh dục cái
Lỗ sinh dục đực
+ Tìm đai sinh dục ở phần đầu giun đốt (14, 15, 16).
Đai sinh dục
+ Cơ thể giun đốt lưỡng tính.
+ Ở mặt bụng đai sinh dục có một lỗ sinh dục cái.
+ Cách đai sinh dục 1 đốt có 2 lỗ sinh dục đực.
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Cấu tạo ngoài:
1. Xử lí mẫu:

2. Quan sát cấu tạo ngoài:
Phần đầu
(lỗ miệng)
Vòng tơ
Phần đuôi
(hậu môn)
Thành cơ
(đai sinh dục)
Lỗ sinh
dục cái
Lỗ sinh
dục đực
Đai
sinh dục
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: QUAN SÁT GIUN ĐẤT
I. Cấu tạo ngoài:
1. Xử lí mẫu:
2. Quan sát cấu tạo ngoài:
- Quan sát mẫu, đối chiếu với các hình. Nêu đặc điểm hình dạng và cấu tạo ngoài của giun đất?
- Cơ thể đối xứng hai bên.
- Cơ thể dài, thuôn 2 đầu
- Phân đốt, mỗi đốt có vòng tơ.
- Da trơn (có chất nhày)
- Có đai sinh dục và lỗ sinh dục.
II. Di chuyển:
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
II. Di chuyển:
- Quan sát mẫu, hình 15.3; đọc thông tin SGK trang 53, 54 hoàn thành nội dung bài tập sau:
- Đánh số vào ô trống cho đúng thứ tự các động tác di chuyển của giun đất.
- Thu mình làm phồng đoạn đầu, thun đoạn đuôi
- Giun chuẩn bị bò
- Thu mình làm phồng đoạn đầu thun đoạn đuôi
Dùng toàn thân và vòng tơ làm
chỗ dựa, vươn đầu về phía trước
2
1
3
1
2
3
4
4
Giun đất di chuyển nhờ bộ phận nào?
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
II. Di chuyển:
- Thu mình làm phồng đoạn đầu, thun đoạn đuôi.
- Giun chuẩn bị bò.
- Thu mình làm phồng đoạn đầu thun đoạn đuôi.
- Dùng toàn thân và vòng tơ làm chỗ dựa, vươn đầu về phía trước.
2
1
3
1
2
3
4
4
Giun đất di chuyển nhờ bộ phận nào?
1. Giun chuẩn bị bò
2. Thu mình làm phồng đoạn đầu, thun đoạn đuôi
3. Dùng toàn thân và vòng tơ làm chỗ dựa, vươn đầu về phía trước
4. Thu mình làm phồng đoạn đầu, thun đoạn đuôi
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
II. Di chuyển:
III. Dinh dưỡng:
- Giun đất ăn loại thức ăn gì?
Thức ăn: Vụn thực vật, mùn đất.
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
III. Dinh dưỡng:
Thức ăn: Vụn thực vật, mùn đất.
SƠ ĐỒ BIẾN ĐỔI THỨC ĂN TRONG HỆ TIÊU HÓA CỦA GIUN ĐẤT
Thức ăn được biến đổi như thế nào trong hệ tiêu hóa của giun đất?
Thức ăn miệng hầu thực quản diều dạ dày cơ ruột tịt ruột hậu môn
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
III. Dinh dưỡng:
Thức ăn: Vụn thực vật, mùn đất.
Thức ăn miệng hầu thực quản diều dạ dày cơ ruột tịt ruột hậu môn
- Giun đất trao đổi khí (Hô hấp) nhờ bộ phận nào?
- Sự trao đổi khí (hô hấp) được thực hiện qua da
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
III. Dinh dưỡng:
- Dựa vào thông tin về dinh dưỡng và cấu tạo trong của giun đất, hãy giải thích các hiện tượng sau đây ở giun đất:
1. Vì sao mưa nhiều, giun đất lại chui lên mặt đất?
- Mưa nhiều giun chui lên mặt đất vì: nước ngập cơ thể chúng làm chúng ngạt thở (Giun đất hô hấp qua da)
2. Cuốc phải giun đất thấy có chất lỏng màu đỏ chảy ra. Đó là chất gì và tại sao lại có màu đỏ?
- Vì giun đất có hệ tuần hoàn kín, máu mang sắc tố chứa sắt nên có màu đỏ
IV. Sinh sản:
NGÀNH GIUN ĐỐT
Tiết 15-Bài 15: THỰC HÀNH: GIUN ĐẤT
IV. Sinh sản:
Hình: Giun đất ghép đôi
- Quan sát tranh hình, nêu đặc điểm sinh sản của giun đất?
- Giun đất lưỡng tính
- Có hiện tượng ghép đôi
- Trứng phát triển trong kén tạo thành giun con.
- Tại sao giun đất lưỡng tính, khi sinh sản lại ghép đôi?
- Ghép đôi giúp giun đất trao đổi tinh dịch tạo điều kiện cho thế hệ sau phát triển tốt hơn.
Học sinh đọc ghi nhớ SGK trang 55
Cơ thể giun đất đối xứng hai bên, phân đốt và có khoang cơ thể chính thức. Nhờ sự chun dãn cơ thể kết hợp với các vòng tơ mà giun đất di chuyển được. Giun đất có cơ quan tiêu hoá phân hoá, hô hấp qua da, có hệ tuần hoàn kín và hệ thần kinh kiểu chuỗi hạch. Giun đất lưỡng tính, khi sinh sản chúng ghép đôi. Trứng được thụ tinh phát triển trong kén để thành giun non.
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
1. Những đặc điểm cấu tạo ngoài của giun đất thích nghi với lối sống chui rúc trong đất ẩm là:
a. Cơ thể lưỡng tính
b. Đầu thuôn nhỏ
c. Cơ thể phân đốt, có vòng tơ ở mỗi đốt.
d. Da trơn – có chất nhầy
e. Hệ tuần hoàn kín
2. Những điểm tiến hóa của giun đất so với giun đũa:
a. Có đai sinh dục
b. Hệ tiêu hoá phân hoá rõ
c. Hô hấp qua da
d. Xuất hiện hệ tuần hoàn
e. Hệ thần kinh tập trung thành chuỗi hạch
x
x
x
x
x
x
Đacuyn có nói: “Trước khi con người phát minh ra lưỡi cày thì giun đất đã biết cày đất trước con người và sẽ cày đất mãi mãi…
Bài tập 3:
Em hiểu ý nghĩa của câu nói đó như thế nào?
Hoạt động sống chủ yếu nào của giun đất giúp nó có ý nghĩa to lớn trong trồng trọt?
Hoạt động di chuyển: Giun đào đất, xáo trộn đất tăng độ xốp cho đất
Hoạt động tiêu hoá: Phân giun có kết cấu hạt rất phù hợp với cây trồng: (tăng độ mùn,giảm độ chua cho đất, tăng muối khoáng….)
Củng cố - Kiểm tra đánh giá:
Câu hỏi:
1. Nêu đặc điểm, hình dạng ngoài của giun đất thích nghi với lối sống chui rúc trong đất?
Cơ thể dài , thuôn 2 đầu , phần đầu có thành cơ phát triển , xung quanh mỗi đốt có vòng tơ để làm chỗ dựa khi chui rúc trong đất.
2. Cơ thể giun đất có màu phớt hồng, tại sao?
Cơ thể giun đất có màu hồng nhạt vì có nhiều mao mạch dày đặc trên da giun có tác dụng như lá phổi (vì giun hô hấp bằng da.)
Hướng dẫn về nhà:
- Học bài, làm bài tâp: 1, 2, 3 SGK trang 55.
- Đọc mục “Em có biết?” SGK trang 55.
- Nghiên cứu nội dung thực hành Bài 16.
- Mỗi tổ chuẩn bị 3 con giun đất to, giờ sau thực hành.
Chào tạm biệt
Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi