Bài 16. Ôn tập và kiểm tra phần Tiếng Việt

PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO HUYỆN XUÂN TRƯỜNG
TRƯỜNG THCS XUÂN KIÊN







GIÁO VIÊN: MAI THỊ HIỀN
NHIệT LIệT CHàO MừNG CáC THầY CÔ gIáO
Về Dự HộI GIảNG MÔN NGữ VĂN
TỪ VỰNG
Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ

Trường từ vựng
Từ tượng hình và
Từ tượng thanh
Từ địa phương và
Biệt ngữ
xã
hội
Nói quá
và
Nói giảm nói tránh
Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ

Trường từ vựng
Từ tượng hình và
Từ tượng thanh
Từ địa phương và
Biệt ngữ
xã
hội
Nói quá
và
Nói giảm nói tránh
Nghĩa của một từ ngữ có thể rộng hơn (khái quát hơn)
hoặc hẹp hơn (ít khái quát hơn) nghĩa của từ ngữ khác.

- Một từ ngữ được coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác.
- Một từ ngữ được coi là có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác.
- Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
Cùng từ loại danh từ
Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của
sự vật.
Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của
con người.
? Quan sát vào ví dụ sau và xác định từ tượng hình và từ tượng thanh có trong đoạn trích?
- Thằng Dần vục đầu vừa thổi vừa húp soàn soạt. Chị Dậu
rón rén bưng một bát lớn đến chỗ chồng nằm.
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của
sự vật.
- Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người.
- Từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao; thường được dùng trong văn miêu tả và tự sự.
- Khác với từ ngữ toàn dân, từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định.
- Khác với từ ngữ toàn dân, biệt ngữ xã hội chỉ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
Truyện ngụ ngôn
Truyện cười
Truyện dân gian
Truyền thuyết
a. Dựa vào kiến thức về văn học dân gian và về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ, hãy điền từ ngữ thích hợp vào những ô trống theo sơ đồ sau:
- Truyện cười: Truyện dân gian dùng hình thức gây cười để mua vui hoặc phê phán, đả kích.
- Truyền thuyết: Truyện dân gian về các nhân vật và sự kiện lịch sử xa xưa, có nhiều yếu tố thần kì.
- Truyện cổ tích: Truyện dân gian kể về cuộc đời, số phận của một số kiểu nhân vật quen thuộc (người mồ côi, người mang lốt xấu xí, người em, người dũng sĩ,...), có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.
- Truyện ngụ ngôn: Truyện dân gian mượn truyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió chuyện con người.
Truyện ngụ ngôn
Truyện cười
Truyện dân gian
Truyền thuyết
b. Tìm trong ca dao Việt Nam hai ví dụ về biện pháp tu từ nói quá hoặc nói giảm nói tránh.
c. Viết hai câu, trong đó một câu có dùng từ tượng hình, một câu có dùng từ tượng thanh.
NGỮ PHÁP
Câu ghép
Tình thái từ
Trợ từ
Thán từ
- ............ là những từ chuyên đi kèm với một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.
- ............. là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp.
Thán từ
Trợ từ
- Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu................., câu ...............và để.........................
- Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
? Em hãy xác định tình thái từ ở những câu sau:
- Bạn đọc xong cuốn sách rồi à ?
- Con nghe thấy rồi ạ !
Em hãy lựa chọn câu trả lời đúng trong những câu cho dưới đây:
A. Câu ghép là những câu do một cụm C-V tạo thành.
B. Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
C. Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
- Nếu Nam chăm chỉ học tập thì bạn sẽ đạt kết quả cao trong kì thi sắp tới.
- Vì Nam chăm chỉ học tập nên bạn đã đạt kết quả cao trong kì thi vừa qua.
Ví dụ;
? Em hãy viết hai câu, trong đó một câu có dùng trợ từ và tình thái từ, một câu có dùng trợ từ và thán từ?
Bài tập a:
Hãy xác định câu ghép trong đoạn trích trên. Nếu tách câu ghép đã xác định thành các câu đơn thì có được không? Nếu được thì việc tách đó có làm thay đổi ý cần diễn đạt hay không?

b.Đọc đoạn trích sau :
Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng lên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn độc lập)
Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị.
Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị.

b.Đọc đoạn trích sau :
Pháp chạy. Nhật hàng. Vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng lên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn độc lập)
c. Xác định câu ghép và cách nối các vế câu trong đoạn trích sau:
Chúng ta không thể nói tiếng ta đẹp như thế nào cũng như ta không thể nào phân tích cái đẹp của ánh sáng,của thiên nhiên (1). Nhưng đối với chúng ta là người Việt Nam ,chúng ta cảm thấy và thưởng thức một cách tự nhiên cái đẹp của tiếng nước ta,tiếng nói của quần chúng nhân dân trong ca dao và dân ca,lời văn của các nhà văn lớn (2).Có lẽ tiếng Việt của chúng ta đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam rất đẹp,bởi vì đời sống ,cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay là cao quý, là vĩ đại, nghĩa là rất đẹp (3).
( Phạm Văn Đồng,Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt )
c. Xác định câu ghép và cách nối các vế câu trong đoạn trích sau:
Chúng ta không thể nói tiếng ta đẹp như thế nào cũng như ta không thể nào phân tích cái đẹp của ánh sáng,của thiên nhiên (1). Nhưng đối với chúng ta là người Việt Nam ,chúng ta cảm thấy và thưởng thức một cách tự nhiên cái đẹp của tiếng nước ta,tiếng nói của quần chúng nhân dân trong ca dao và dân ca,lời văn của các nhà văn lớn (2).Có lẽ tiếng Việt của chúng ta đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam rất đẹp,bởi vì đời sống ,cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay là cao quý, là vĩ đại, nghĩa là rất đẹp (3).
( Phạm Văn Đồng,Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt )

b. Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng lên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn độc lập)
c. Chúng ta không thể nói tiếng ta đẹp như thế nào cũng như ta không thể nào phân tích cái đẹp của ánh sáng,của thiên nhiên (1). Nhưng đối với chúng ta là người Việt Nam ,chúng ta cảm thấy và thưởng thức một cách tự nhiên cái đẹp của tiếng nước ta,tiếng nói của quần chúng nhân dân trong ca dao và dân ca,lời văn của các nhà văn lớn (2).Có lẽ tiếng Việt của chúng ta đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam rất đẹp,bởi vì đời sống ,cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay là cao quý, là vĩ đại, nghĩa là rất đẹp (3).
( Phạm Văn Đồng,Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt )
THẢO LUẬN
Em có nhận xét gì về sự khác nhau trong cách nối các vế của câu ghép ở đoạn trích b với cách nối các vế trong các câu ghép ở đoạn trích c?
Xinchân thành cảm ơn!