Bài 16. Cố hương

Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra ông Sáu là cha:
+ Nó kêu thét lên "ba ...a...a...ba!" và tiếng kêu như tiếng xé
+ Nó vừa kêu vừa chạy ... cổ ba nó.
+ Hai tay ... run run.
Nó hiểu ra nguyên do vết sẹo trên mặt ba nó, nhờ lời bà ngoại giải thích
Có tình cảm sâu sắc, mạnh mẽ nhưng dứt khoát, rạch ròi. Thu có nét cá tính và sự cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh nhưng vẫn là một đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ. Tác giả tỏ ra rất am hiểu tâm lí trẻ em và diễn tả rất sinh động với tấm lòng yêu mến, trân trọng.
I / Tìm hiểu chung :
1/ Tác giả:
Lỗ Tấn là nhà văn chiến đấu. Ông cống hiến cả cuộc đời cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Là nhà văn của nhân dân lao động TQ dưới ách áp bức bóc lột của chế độ phong kiến.
Lỗ Tấn tên thật là Chu Thụ Nhân (Hán phồn thể: 周樹人, Hán giản thể: 周树人; bính âm: Zhōu Shùrén), hiệu Dự Tài, sinh ngày 25 tháng 9 năm 1881 tại huyện Thiệu Hưng, tỉnh Triết Giang trong một gia đình quan lại đã sa sút. Cha của ông là Chu Bá Nghi đỗ tú tài nhưng không được ra làm quan, bị bệnh mất sớm.
I / Tìm hiểu chung :
1/ Tác giả:
2/ Tác phẩm:
Tác phẩm sáng tác trong khoảng thời gian 1918-1927, thời kì quá độ từ quan điểm tiến hoá sang quan điểm giai cấp ,từ một người dân chủ đến một chiến sĩ Cộng sản. Tác phẩm đã lên án và đấu tranh chống đế quốc, phong kiến thời bấy giờ. Cố hương- quê cũ.
Sự nghiệp văn học
Lỗ Tấn rất ưa thích các tác phẩm của Nikolai Gogol. Năm 1918, truyện ngắn đầu tay của Lỗ Tấn là Nhật kí người điên lần đầu tiên được in trên tờ Thanh niên mới số tháng 5-1918, truyện được lấy tên dựa theo truyện ngắn Nhật ký của một người điên của Gogol. Từ 1918 đến 1927, Lỗ Tấn viết nhiều truyện ngắn và tạp văn. Về truyện ngắn có 2 tập: Gào Thét (14 truyện) và Bàng hoàng (11 truyện). Về tạp văn có 7 tập. Giai đoạn từ 1928 đến khi mất, ông viết tập truyện ngắn Chuyện cũ viết lại (gồm 8 truyện) và 9 tập tạp văn. Ngoài ra, ông còn dịch nhiều tác phẩm văn học thế giới ra tiếng Trung.
a.Tóm tắt văn bản:.
b .Bố cục văn bản : Ba ph?n
3/ Đọc Và tìm hiểu chú thích:
+ Từ đầu-> ?sinh sống?- Tôi trên đường về
+ Tiếp->? như quét?- Những ngày Tôi ở quê.
+ Còn lại - Tôi trên đường xa quê.
Một con người đang suy tư trong một chiếc thuyền, dưới bầu trời u ám, về cố hương, và cũng con người ấy đang suy tư trong một chiếc thuyền rời cố hương .
Truyện thuộc phương thức biểu đạt chính nào ?
Miêu tả
Biểu cảm
Tự sự
Nghị luận
Vì sao em biết truyện ?Cố Hương? thuộc phương thức biểu đạt đó?
Vì truyện trình bày diễn biến sự việc
Vì truyện tái hiện trạng thái sự vật,con người.
Vì truyện bày tỏ tình cảm , cảm xúc.
Vì truyện nêu ý kiến đánh giá,bàn luận.
b)
c)
II/ Phân Tích:
1/ Trên đường về thăm quê
Có 2 nhân vật chính nhưng nhân vật trung tâm là ?Tôi? xuyên suốt từ đầu đến cuối t/phẩm, suy nghĩ, cảm xúc của n/vật này toát lên tư tưởng chủ đạo của tác phẩm.
Trong truyện có mấy nhân vật chính? N/vật nào là n/vật trung tâm? Vì sao?
II/ Phân Tích:
1/ Trên đường về thăm quê
Thời tiết đang độ giữa đông ? trời u ám ,giá lạnh .
Nhân vật Tôi trở về thăm quê trong hoàn cảnh nào , và thời điểm nào ?
Trên đường về thăm quê , nhân vật ?tôi? cảm nhận như thế nào về quê hương ?
Em có nhận xét gì về cách miêu tả ?
II/ Phân Tích:
1/ Trên đường về thăm quê
Thấp thoáng thôn xóm tiêu điều .
Đẹp không ngôn ngữ nào diễn tả được
Trời âm u, cảnh tượng hiu quạnh
Cảnh thật thê lương
Đẹp tràn đầy sức sống
Cảnh thần tiên ?vầng trăng tron vàng thắm?
II/ Phân Tích:
1/ Trên đường về thăm quê
Cách miêu tả kết hợp vừa kể ,vừa tả theo kiểu hồi ức,thể hiện rõ tâm trạng của nhân vật .
Đó là tâm trạng buồn ,một nỗi buồn tiếc xót sau hai mươi năm trở về quê cũ.
2/ N hững ngày ở quê
Khi trở về quê nhân vật ?Tôi? đã gặp những cảnh gì ?
II/ Phân Tích:
1/ Trên đường về thăm quê
2/ N hững ngày ở quê
a/ Cảnh và con người ở quê :
Cảnh :
Sáng tinh mơ - Trên mái ngói mấy cọng rơm phất phơ - các gia đình đã dọn đi nhiều, càng hiu quạnh ? Hoang vắng hiu quạnh gợi cảm giác buồn.
II/ Phân Tích:
a/ Cảnh và con người ở quê :
Nỗi buồn của người sắp rời phải nơi mình sinh ra và lớn lên,từng gắn bó niềm vui nỗi buồn trong cuộc đời mà chưa hẹn ngày gặp lại ? Nỗi buồn khó nói thành lời - Đó chính là nỗi buồn trước sự thay đổi của quê hương.
Cảnh :
Sáng tinh mơ - Trên mái ngói mấy cọng rơm phất phơ - các gia đình đã dọn đi nhiều, càng hiu quạnh ? Hoang vắng hiu quạnh gợi cảm giác buồn.
II/ Phân Tích:
a/ Cảnh và con người ở quê :
Thím hai Dương
Nàng Tây Thi đậu phụ ? lưỡng quyền không cao
Người đàn bà trên dưới 50 tuổi ? lưỡng quyền nhô ra
Môi không mỏng,chị là người phụ nữ khá xinh đẹp
Môi mỏng dính chân nhỏ xíu giống chiếc compa
II/ Phân Tích:
a/ Cảnh và con người ở quê :
Thím hai Dương
Hình ảnh của người đàn bà xấu xí tiều tuỵ ,khác hẳn ngày xưa do dấu ấn của thời gian và vất vả cuộc đời. Thím đã thay đổi hoàn toàn ,trở thành người đanh đã,tham lam ích kỷ
Người mà ?tôi? nhớ và nhắc nhiều nhất là ai ?
Tác giả lưu giữ hình ảnh Nhuận Thổ khi còn nhỏ là một hình ảnh tuyệt đẹp. Hãy tìm chi tiết chứng minh điều đó.
Tác giả nói "Tôi nhận ra ngay Nhuận Thổ nhưng không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi". So với trước, NT có gì thay đổi?
- Khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, cổ đeo vòng bạc.
- Cao gấp đôi trước, da vàng sạm, có nếp nhăn
- Đội mũ lông chiên bé tí tẹo.
- Đội mũ lông chiên rách bươm, mặc chiếc áo bông mỏng dính.
Bàn tay hồng hào lanh lẹ mập mạp. Tỏ ra biết nhiều chuyện.
- Tay nứt nẻ như vỏ cây thông. Tỏ ra rụt rè.
Tình cảm bạn bè , thân thiết
Nói năng thiểu não, xưng hô cung kính
Lúc nhỏ còn là cậu bé nông dân khoẻ mạnh, lanh lợi tháo vát, hiểu biết nhiều
Thay đổi nhiều ? Là người nông dân già nua,nghèo khổ,đần độn,mụ mẫm, cam chịu số phận
Nguyên nhân nào khiến Nhuận Thổ thay đổi như vậy ?
Do xã hội phong kiến - đông con nhà nghèo, chỗ nào cũng hỏi tiền không luật lệ gì cả , mất mùa thuế nặng , lính tráng , trộm cắp, quan lại đày đoạ.
Em hiểu gì về thực trạng của xã hội phong kiến Trung Quốc thời bấy giờ ?
Phản ảnh hiện thực đầy đau khổ của xã hội Trung Quốc thời bấy giờ . Tình trạng mụ mẫm,thái độ cam chịu của Nhuận Thổ nói riêng và số phận của người nông dân Trung Quốc nói chung , đó chính là điều nguy hiểm ,trăn trở đau xót nhất của nhà văn.
Theo em trong con người Nhuận Thổ điều duy nhất không thay đổi là gì?
Bản chất lanh lợi
Khuôn mặtvẫn như xưa
Mối quan hệ vẫn như xưa
Tình bạn giữa hai người

Hãy nêu cảm nhận của em về nhân vật Nhuận Thổ
d)
Là nhân vật điển hình của người nông dân Trung Quốc với cuộc sống nghèo khổ, an phận , đau thương cùng tình trạng tinh thần ngu muội, của dân chúng trong xã hội phong kiến đầu thế kỷ XX
Hãy nêu nhận xét về bút pháp nghệ thuật được sử dụng ?
Tác giả sử dụng nghệ thuật hồi ức,hiện tại để đối chiếu so sánh làm rõ người và cảnh ở quê trong quá khứ và hiện tại .
T©m tr¹ng cña nh©n vËt “t«i”nh­ thÕ nµo ?
Thấy đau xót trước cảnh đổi thay theo chiều hướng lụi tàn của quê hương và trước tinh thần lạc hậu , mụ mẫm của dân chúng.
Tiết 3
3/ Trên đường rời xa quê
Thời gian khi buổi chiều khi hoàng hôn buông xuống việc lựa chọn thời điểm là nhằm một dụng ý nghệ thuật rõ nét , bố cục đầu cuối tương ứng .
Thời điểm gia đình rời xa quê và cách chọn thời điểm ấy nhằm mục đích gì ?
Một con người đầy tâm trạng suy tư trở về quê trong một buổi chiều khi hoàng hôn buông xuống trên một chiếc thuyền dưới bầu trời vàng úa,và cũng rời xa quê vào buổi chiều khi hàng hôn buông xuống trên một chiếc thuyền,khi những dãy núi xanh sẫm lại ...
Suy nghĩ của nhân vật tôi trên con đường rời xa quê được miêu tả như thế nào ?
Ngỗn ngang bao suy tư trăn trở, nghĩ về Nhuận Thổ về tình bạn giữa hai người càng thêm buồn .
Mong ước hy vọng con cháu ( Thuỷ Sinh và Hoàng) thân thiết sung sướng hơn không như Nhuận Thổ và ?Tôi? chúng cũng không khốn khổ như bao người khác.
Hy vọng một cuộc sống mới , một cuộc đời mà chúng tôi chưa từng được sống ?Cũng giống như con đường trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi.?

Đó là con đường ?Tôi? và cả gia đình đang đi. Con đường đi lên cho tất cả hình ảnh ở tương lai, đổi mới,đó là niềm hy vọng của nhà văn về một ngày mai tươi sáng đối với cả dân tộc.
Trong 3 đoạn văn
Đoạn nào chủ yếu dùng phương thức miêu tả và thông qua đó tác giả muốn thể hiện điều gì ?
Đoạn nào chủ yếu dùng phương thức tự sụ ? Ngoài tự sự tác giả còn sử dụng các yếu tố của những phương thức biểu đạt nào khác ? Hiệu quả sự kết hợp đó trong việc thể hiện tính cách nhân vật ?
Đoạn nào chủ yếu dùng phương thức lập luận và thông qua đó tác giả muốn nói lên điều gì ?
Nêu suy nghĩ của em về hình ảnh con đường được nói đến ở cuối truyện ?
Đoạn (a) chủ yếu dùng phương thức tự sự, có kết hợp biểu cảm làm nổi bật mối quan hệ gắn bó giữa 2 người bạn thời thơ ấu.
Đoạn b/ Chủ yếu dùng phương thức miêu tả, kết hợp biện pháp hồi ức và đối chiếu, làm nổi bật sự thay đổi của Nhuận Thổ , thấy được tình cảnh điêu đứng của Nhuận Thổ và nông dân nói chung..
Đoạn (c) chủ yếu là phương thức lập luận.
III/ T OÅ N G K EÁ T:
Em hãy nêu chủ đề của truyện Cố Hương?
a/ Nội dung: Thông qua việc tường thuật chuyến về quêlần cuối của nhân vật ?Tôi?,những rung cảm của ?Tôi? trước sự thay đổi của quê hương,đặc biệt là của Nhuận Thổ, tác giả đã phản ánh hiện trạng của xã hội phong kiến Trung Quốc đồng thời đặt ra vấn đề đường đi của người nông dân,của toàn xã hội để mọi người suy ngẫm.
b/ Nghệ thuật:Bố cục chặt chẽ,cách sử dụng sinh động những thủ pháp nghệ thuật : hồi ức, hiện tại,đối chiếu,đầu cuối tương ứng.
Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật đọc đáo góp phần khắc hoạ tính cách nhân vật và chủ đề tác phẩm.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
Chuẩn bị : Bài ôn tập tập làm văn gồm 5 câu hỏi trang 206 sgk