Bài 16. Cố hương

về dự giờ hội giảng giáo viên giỏi huyện văn giang
Môn ngữ văn 9
Nhiệt liệt chào mừng các thầy giáo, cô giáo
Giáo viên: Chu thị thu
Trường: THCS liên nghĩa
KIỂM TRA BÀI CŨ
ĐÁP ÁN
Đó là tâm trạng buồn man mác, bùi ngùi và chua xót vì:
- Cảnh vật quê hương thay đổi đến thê lương, tàn tạ
- Đây là chuyến về từ biệt lần cuối để chuyển nhà đi nơi khác sống

- Nhà: mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ...
- Các nhà khác: dọn đi hết
=> Tâm trạng: Buồn, xót xa
b) Con người quê hương
* Nhân vật Nhuận Thổ


Tiết 77 - Văn bản : CỐ HƯƠNG
I. TÁC GIẢ - TÁC PHẨM
1. Cảm xúc của nhân vật “Tôi” trên đường về quê
2. Cảm xúc của nhân vật “Tôi” trong những ngày ở quê
Lỗ Tấn
II. PHÂN TÍCH
Tinh mơ sáng hôm sau, tôi về tới cổng nhà. Trên mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ trước gió, đủ rõ nhà không đổi chủ không được. Những gia đình khác có lẽ đã dọn đi rồi, cho nên cảnh tượng càng hưu quạnh.
a) Cảnh vật quê hương
Tinh mơ sáng hôm sau, tôi về tới cổng nhà. Trên mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ trước gió, đủ rõ nhà không đổi chủ không được. Những gia đình khác có lẽ đã dọn đi rồi, cho nên cảnh tượng càng hưu quạnh.
Miêu tả, biểu cảm
cảnh hoang vắng, hiu quạnh, tàn tạ, thê lương
Một vầng trăng tròn vàng thắm treo lơ lửng trên nền trời xanh đậm, dưới là một bãi cát bên bờ biển, trồng toàn dưa hấu, bát ngát một màu xanh rờn.


Cảnh vật quê hương tươi đẹp, cuộc sống no ấm thanh bình
* Nhân vật Nhuận Thổ
* Hình dáng: - tuổi: mười một, mười hai
- mặt: tròn trĩnh
- da: bánh mật
* Trang phục: - cổ: đeo vòng bạc
- đầu: đội mũ lông chiên
- tay: cầm đinh ba
* Hành động: đâm tra
* Hiểu biết: - bẫy chim
- nhiều chuyện lạ lùng


* Tình cảm với nhân vật “Tôi”:
- Xưng hô: anh - em
- Rủ nhau: bẫy chim, canh dưa, nhặt vỏ sò…
- Chia tay: đầy nước mắt

Chú bé khôi ngô, ngộ nghĩnh, đáng yêu, thông minh, nhanh nhẹn và dũng cảm
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
Tình bạn trong sáng, chân thành, thân thiết, vô tư chan hoà
* Nhân vật Nhuận Thổ
* Hình dáng: - tuổi: mười một, mười hai
- da: bánh mật
- mặt: tròn trĩnh
* Trang phục: - cổ: đeo vòng bạc
- đầu: đội mũ lông chiên
- tay: cầm đinh ba
* Hành động: đâm tra
* Hiểu biết: - bẫy chim
- nhiều chuyện lạ lùng


* Tình cảm với nhân vật “Tôi”:
- Xưng hô: anh - em
- Rủ nhau: bẫy chim, canh dưa, nhặt vỏ sò...
- Chia tay: đầy nước mắt

Chú bé khôi ngô, ngộ nghĩnh, đáng yêu, thông minh, nhanh nhẹn và dũng cảm
Tình bạn trong sáng, chân thành, thân thiết, vô tư chan hoà
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
* Hình dáng: - cao gấp hai trước
- da: vàng sạm
- mắt: mi viền đỏ húp mọng
- người: co ro cúm rúm
- tay: thô kệch, nặng nề, nứt nẻ
* Trang phục: - đầu: đội mũ lông chiên rách
tươm
- mặc áo bông mỏng dính
* Việc làm: xin đồ, xin tro …
* Cuộc sống: vất vả, nghèo khổ và tăm tối
Là người già nua, khắc khổ, tiều tuỵ, đần độn
* Tình cảm với nhân vật “Tôi”:
- Nét mặt: vừa hớn hở vừa thê lương
- Dáng điệu: cung kính
- Lời nói: - bẩm ông, xin ông
Tình bạn: xa cách, sự phân biệt đẳng cấp rõ rệt
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
NT: Đối lập: quá khứ với hiện tại
Sự thay đổi của Nhuận Thổ
Câu hỏi trắc nghiệm: Sự thay đổi của Nhuận Thổ trong quá khứ và hiện tại diễn ra theo chiều
hướng nào?
A. Ngày càng thêm tươi sáng
B. Ngày càng tồi tệ bi đát
C. Thay đổi không đáng kể
D. Cả A, B, C đều sai
Hãy chọn đáp án đúng
Câu hỏi trắc nghiệm: Sự thay đổi của Nhuận Thổ trong quá khứ và hiện tại diễn ra theo chiều
hướng nào?
A. Ngày càng thêm tươi sáng
B. Ngày càng tồi tệ bi đát
C. Thay đổi không đáng kể
D. Cả A, B, C đều sai
Hãy chọn đáp án đúng
theo chiều hướng tàn tạ, đần độn
Tiết 77 - Văn bản : CỐ HƯƠNG
a) Cảnh vật quê hương
- Nhà: mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ...
- Các nhà khác: dọn đi hết
=> Tâm trạng: Buồn, xót xa
b) Con người quê hương
* Nhân vật Nhuận Thổ
* Nhân vật Hai Dương

I. TÁC GIẢ - TÁC PHẨM
1. Cảm xúc của nhân vật “Tôi” trên đường về quê
2. Cảm xúc của nhân vật “Tôi” trong những ngày ở quê
Lỗ Tấn
II. PHÂN TÍCH
Miêu tả, biểu cảm cảnh hoang vắng, hiu quạnh, tàn tạ, thê lương
Xưa: khôi ngô, ngộ nghĩnh, đáng yêu, thông minh, dũng cảm, cởi mở, chan hoà
Nay: già nua, khắc khổ, tiều tuỵ, đần độn và xa cách
* Nhân vật Hai Dương
A! Nhớ ra rồi. Hồi tôi còn bé, quả có một chị Hai Dương vẫn ngồi trong quán bán đậu phụ xế cửa nhà tôi, người ta gọi chị là “nàng Tây Thi đậu phụ”. Nhưng hồi đó, chị xoa phấn, lưỡng quyền không cao như thế này, môi cũng không mỏng như bây giờ. Và chị cứ ngồi suốt buổi nên tôi cũng chưa hề được nhìn thấy cái dáng điệu “com pa” của chị. Hồi đó người ta nói, sở dĩ hàng đậu phụ bán chạy là vì có chị ta.
A! Nhớ ra rồi. Hồi tôi còn bé, quả có một chị Hai Dương vẫn ngồi trong quán bán đậu phụ xế cửa nhà tôi, người ta gọi chị là “nàng Tây Thi đậu phụ”. Nhưng hồi đó, chị xoa phấn, lưỡng quyền không cao như thế này, môi cũng không mỏng như bây giờ. Và chị cứ ngồi suốt buổi nên tôi cũng chưa hề được nhìn thấy cái dáng điệu “com pa” của chị. Hồi đó người ta nói, sở dĩ hàng đậu phụ bán chạy là vì có chị ta.
* Nhân vật Hai Dương
- “Nàng Tây Thi đậu phụ”
- Mặt xoa phấn
- Bán đậu phụ chạy

- Hình dáng:- tuổi trên dưới năm mươi
- Mặt: + lưỡng quyền cao
+ môi mỏng dính
- Chân bé tí, đứng chạng ra
- Như chiếc com pa
- Giọng nói: the thé
- Cử chỉ, hành động: giật bít tất...

NT: So sánh đối chiếu: hiện tại và hồi tưởng

Là người con gái đẹp, có duyên bán hàng
Là người phụ nữ xấu xí, kệch cỡm, chua ngoa, lưu manh
Sự thay đổi của Hai Dương: Trở nên nanh nọc, gai góc...
Tiết 77 - Văn bản : CỐ HƯƠNG
a) Cảnh vật quê hương
- Nhà: mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ...
- Các nhà khác: dọn đi hết
Tâm trạng: Buồn, xót xa
b) Con người quê hương
* Nhân vật Nhuận Thổ
* Nhân vật Hai Dương

* Nguyên nhân:
- Xã hội phong kiến tàn bạo, định kiến xã hội sâu sắc
- Nhận thức của người dân còn lạc hậu
* Tâm trạng của “Tôi”:

I. TÁC GIẢ - TÁC PHẨM
1. Cảm xúc của nhân vật “Tôi” trên đường về quê
2. Cảm xúc của nhân vật “Tôi” trong những ngày ở quê
Lỗ Tấn
II. PHÂN TÍCH
Miêu tả, biểu cảm cảnh hoang vắng, hiu quạnh, tàn tạ, thê lương
Bàng hoàng, đau đớn, chua xót và thất vọng
- Tôi như điếng người đi
- Tôi rất lấy làm ngạc nhiên
Xưa: khôi ngô, ngộ nghĩnh, đáng yêu, thông minh, dũng cảm, cởi mở, chan hoà
Nay: già nua, khắc khổ, tiều tuỵ, đần độn và xa cách
Xưa: là cô gái đẹp, có duyên bán hàng
Nay: xấu xí, chua ngoa, lắm điều, bản chất lưu manh
=> Cuộc sống của người dân Trung Quốc: nghèo khổ, cơ cực, đần độn, tha hoá, biến chất
? Qua việc xây dựng hai nhân vật Nhuận Thổ và Hai Dương, tác giả muốn cho chúng ta biết gì về cuộc sống của người dân Trung Quốc lúc bấy giờ?
LUYỆN TẬP
A. Những tiêu cực nằm ngay trong tâm hồn, tính cách, quan niệm của người lao động.
B. Sự lạc hậu, thối nát của xã hội phong kiến đương thời
C. Gồm cả A và B
D. Do nền kinh tế phát triển mạnh, đời sống của người dân ấm no hạnh phúc
Theo em nguồn gốc của mọi sự thay đổi trong tác phẩm “Cố hương” là gì?
Khoanh tròn vào đáp án đúng và đầy đủ nhất.
C
BTVN
LUYỆN TẬP
Chỉ ra sự khác nhau trong tâm trạng Tôi trên đường về thăm quê và tâm trạng Tôi trong những ngày ở quê?
Thảo luận nhóm:
- Xem lại bài giảng
- Tìm hiểu hình ảnh “ con đường” trong phần cuối văn bản
- Tìm hiểu tâm trạng tôi trên đường rời xa cố hương
Chúc các em chăm ngoan học giỏi
Xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo đã về dự tiết học của lớp