Bài 16. Cố hương

Bức tranh này minh hoạ cho bài thơ nào mà các em đã học trong chương trình Ngữ văn lớp 7?
(Hồi hương ngẫu thư)
Hạ Tri Chương
KIỂM TRA BÀI CŨ
TUẦN 16
TIẾT 76 BÀI 16
Lỗ Tấn
Tiết 76: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
1/Tác giả:

- Lỗ Tấn ( 1881 - 1936) là nhà văn Trung Quốc nổi tiếng.
+ H? Chu, lúc nhỏ tên là Chu Chương Thọ, tên chữ là Dự Tài.
+ Sau đổi tên là Chu Thụ Nhân.
Quê: Phủ Thiệu Hưng - tỉnh Chiết Giang( Trung Quốc).
- Thuở nhỏ ông học rất giỏi, lớn lên ông học các ngành: hàng hải, địa chất, y. Sau ông chuyển sang viết văn với ý định lấy văn học làm vũ khí biến đổi tinh thần dân chúng.
I/ Tìm hiểu chung:
1/Tác giả:
2/Tác phẩm:

Tiết 76: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
? Nêu hiểu biết c?a em về sự nghiệp văn học của Lỗ Tấn
- Số lượng tác phẩm rất đồ sộ và đa dạng:
+ 17 tạp văn
+ Truyện ngắn xuất sắc: Gào thét (1923) và Bàng hoàng (1926)
+ Truy?n v?a: AQ chính truyện
- "Cố hương" là một truyện ngắn in trong tập Gào thét. (1923)
Tiết 76: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
1/Tác giả:
2/Tác phẩm:
3/ Đọc, tìm hiểu chú thích:


- Giäng ®iÖu chËm, trÇm, buån, h¬i bïi ngïi khi kÓ, t¶.
- Giäng Êp óng cña NhuËn Thæ, giäng chao ch¸t cña thÝm Hai D­¬ng.
- Giäng suy ngÉm triÕt lý ë ®o¹n cuèi truyÖn.
- C? huong: quờ cu, quờ g?c, noi m� mỡnh xa cỏch.
Tiết 76: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
1/Tác giả:
2/Tác phẩm:
3/ Đọc, tìm hiểu chú thích:
4/ Tóm tắt:
Câu chuyện kể lại chuyến về thăm quê sau 20 năm xa cách của nhân vật "tôi" để bán nhà, đưa gia đình đi nơi khác sinh sống. Đó là vào một buổi chiều ảm đạm.
Ngồi trên thuyền, nhân vật "tôi" nhận ra một điều rất đáng buồn là quê hương mình đã đổi thay quá nhiều so với 20 năm trước. Nhưng đó là sự đổi thay khiến người ta đau lòng.
Làng quê giờ đây xơ xác, tiêu điều. Con người già đi, xấu thêm và trở nên đần độn hoặc chua ngoa đanh đá ( nhu Nhu?n Th? v� thím Hai Duong).
Đem theo gia đình, nhân vật " tôi" rời quê hương trong một buổi chiều muộn với niềm hi vọng và tin tưởng vào thế hệ tương lai:" Kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi."
Tiết 76: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
1/Tác giả:
2/Tác phẩm:
3/ Đọc, tìm hiểu chú thích:
4/ Tóm tắt:
5/ Bố cục:
Em hãy chia trình tự bố cục theo nội dung vừa tóm tắt?
3 phần
+ Phần1: từ đầu đến " tôI đang làm ăn, sinh sống"=> Nhân vật "tôi" trên đường trở về quê cũ.
+ Phần 2: tiếp theo đến " sạch trơn như quét"=> Nhân vật "tôi" những ngày ở quê.
+ Phần 3: Còn lại=>Nhân vật " tôi" trên đường rời quê.
Hóy xỏc d?nh phuong th?c bi?u d?t chớnh c?a tỏc ph?m? Trong dú phuong th?c n�o l� ch? y?u ?
Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm và nghị luận. Trong đó, tự sự là chủ yếu.
? Truyện có mấy nhân vật? Nhân vật nào là nhân vật trung tâm ? Vì sao em biết?
- Tôi, Nhuận Thổ, thím 2 Dương, Thuỷ Sinh, cháu Hoàng. Trong đó nhân vật “tôi” là nhân vật trung tâm.
- Vì: Các sự việc và nhân vật trong truyện đều được cảm nhận từ nhân vật “tôi”.
Túm t?t truy?n ng?n "C? huong"
D?c v� phỏt hi?n nh?ng chi ti?t theo n?i dung b? c?c.
So sỏnh hỡnh ?nh c?a nhõn v?t Nhu?n Th? khi cũn nh? v� khi dó tru?ng th�nh v� t? dú rỳt ra nh?n xột v? nguyờn nhõn c?a s? d?i thay n�y.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Truyện có mấy nhân vật? Nhân vật nào là nhân vật trung tâm ? Vì sao em biết?
- Tôi, Nhuận Thổ, thím 2 Dương, Thuỷ Sinh, cháu Hoàng. Trong đó nhân vật “tôi” là nhân vật trung tâm.
- Vì: Các sự việc và nhân vật trong truyện đều được cảm nhận từ nhân vật “tôi”.
? Nhắc lại bố cục của văn bản.
+ Phần1: từ đầu đến " tôI đang làm ăn, sinh sống"=> Hun vật "tôi" trên đường trở về quê cũ.
+ Phần 2: tiếp theo đến " sạch trơn như quét"=> Nhân vật "tôi" những ngày ở quê.
+ Phần 3: Còn lại=>Nhân vật " tôi" trên đường rời quê.
Tiết 77: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
Đang độ giữa đông. Gần đến làng trời lại càng u ám. Xa gần thấy thấp thoáng mấy thôn xóm tiêu điều, hoang vắng, nằm im lìm dưới vòm trời màu vàng úa…
- Cuộc sống tàn tạ, nghèo khổ.
“A, đây thật có phải là làng cũ mà 20 năm trời nay tôi hằn ghi lấy hình ảnh trong kí ức không”
? Nhân vật đang nói với ai ? Cách nói đó được gọi là gì ?
cảnh làng quê trong mắt người trở về sau 20 năm xa cách hiện ra như thế nào?
Cảnh thôn xóm tiêu điều , hoang vắng đã dự báo một cuộc sống như thế nào đang diễn ra nơi cố hương?

Tiếng nói nào đã vang lên trong nội tâm của người trở về?

I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
Tiết 77: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
- Độc thoại nội tâm → Ngạc nhiên, chua xót cho sự nghèo khổ của làng quê.
? Chuyến về quê lần này của nhân vật “tôi” có gì đặc biệt?
NT: + Kể kết hợp với miêu tả, biểu cảm.
+ So sánh, đối chiếu giữa cảnh hiện tại và cảnh trong hồi ức của nhân vật.
- Làng quê tiêu điều, xơ xác, đáng thương, thất vọng...
Qua lời độc thoại nội tâm này, em hiểu nhân vật “tôi” có cảm giác gì khi đang chứng kiến cảnh làng quê cũ của mình?

? Từ cảm xúc ngạc nhiên chua xót đó, em hiểu tình cảm của nhân vật “tôi” đối với làng quê như thế nào?
Rất yêu làng quê đến độ thiết tha sâu nặng. Yêu quê đến độ xót xa cho sự nghèo khổ của làng quê mình.
? Việc làm đó, ý định đó đã gợi cho em liên tưởng đến hiện thực cuộc sống ở làng quê Trung Quốc vào TK XX như thế nào ?
? Hình ảnh cố hương đã hiện lên như thế nào trong con mắt người xa quê?
? Qua phần đầu của truyện vừa tìm hiểu, em có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện của tác giả?
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
Tiết 77: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
Trong mối quan hệ của nhân vật “tôi” với Nhuận Thổ được kể trong những thời điểm nào?
a/ Với Nhuận Thổ:
? Những ngày ở quê, nhân vật “tôi” đã gặp nhiều người quen cũ, trong đó cuộc gặp với những nhân vật nào được kể nhiều nhất?
- Hình ảnh Nhuận Thổ trong ký ức của nhân vật “tôi” là một hình ảnh như thế nào? Hãy tìm những chi tiết chứng minh điều đó?
- Nhuận Thổ trong hiện tại có còn giống với Nhuận Thổ trong ký ức của nhân vật “tôi” nữa hay không ? Đã có sự thay đổi như thế nào?
- Khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, cổ đeo vòng bạc.
- Cao gấp đôi trước, da vàng sạm, có nếp nhăn
- Đội mũ lông chiên bé tí tẹo.
- Đội mũ lông chiên rách bươm, mặc chiếc áo bông mỏng dính.
Bàn tay hồng hào lanh lẹ mập mạp. Tỏ ra biết nhiều chuyện.
- Tay nứt nẻ như vỏ cây thông. Tỏ ra rụt rè.
Tình cảm bạn bè , thân thiết
Nói năng thiểu não, xưng hô cung kính
Lúc nhỏ còn là cậu bé nông dân khoẻ mạnh, lanh lợi tháo vát, hiểu biết nhiều, g?n gui v� gi�u tỡnh c?m
Thay đổi nhiều - Là người nông dân già nua,nghèo khổ,đần độn,mụ mẫm, cam chịu số phận
Tiết 77: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
a/ Với Nhuận Thổ:
Vậy nhuyên nhân nào khiến Nhuận Thổ thay đổi nhiều như vậy ?
Do xã hội phong kiến - đông con nhà nghèo, chỗ nào cũng hỏi tiền không luật lệ gì cả , mất mùa thuế nặng , lính tráng , trộm cắp, quan lại đày đoạ.
Em hiểu gì về thực trạng xã hội Trung Quốc thời bấy giờ ?
Phản ảnh hiện thực đầy đau khổ của xã hội Trung Quốc thời bấy giờ . Tình trạng mụ mẫm,thái độ cam chịu của Nhuận Thổ nói riêng và số phận của người nông dân Trung Quốc nói chung , đó chính là điều nguy hiểm ,trăn trở đau xót nhất của nhà văn.
Theo em điều duy nhất trong con người Nhuận Thổ không thay đổi là gì ?
Tình bạn giữa hai người mãi mãi bền chặt.Mặc cho có sự thay đổi về diện mạo, hình hài nhưng NT luôn giữ được bản tính tốt đẹp của người nông dân.
Em hãy nêu cảm nhận của em về nhân vật Nhuận Thổ ?
Tiết 77: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
a/ Với Nhuận Thổ:
- Là nhân vật điển hình của người nông dân Trung Quốc với cuộc sống nghèo khổ, an phận , đau thương cùng tình trạng tinh thần ngu muội, của dân chúng trong xã hội phong kiến đầu thế kỷ XX
Hãy nêu nhận xét về bút pháp nghệ thuật được sử dụng ?

- Nghệ thuật hồi ức, hiện tại để đối chiếu so sánh làm rõ người và cảnh ở quê trong quá khứ và hiện tại .
Trước cảnh và người như vậy, nhân vật “tôi” có tâm trạng như thế nào ?
Thấy đau xót trước cảnh đổi thay theo chiều hướng lụi tàn của quê hương và trước tinh thần lạc hậu , mụ mẫm của dân chúng.
CỦNG CỐ
Câu 1:Ý nào không phải là tính cách con người Nhuận Thổ trong hồi ức của nhân vật “tôi” ?
Là một cậu bé khỏe mạnh.
B. Là một cậu bé biết biết nhiều chuyện lạ ở làng quê.
C. Là một cậu bé hồn nhiên, giàu tình cảm.
D. Là một cậu bé luôn giữ lễ nghĩa khi giao tiếp với mọi người.
Câu 2: Những câu nói và cách xưng hô của Nhuận Thổ khi gặp lại nhân vật “tôi” nói lên điều gì ở con người này ?
Một lòng tôn kính nhân vật “tôi” .
B. Vẫn mang một quan niệm cũ kỹ về đẳng cấp.
B.Tỏ ra là người giàu tình cảm.
C. Là một người lạnh lùng, khó hiểu.
Tiết 78: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
a/ Với Nhuận Thổ:
b/ Với chị Hai Dương:
Trong kí ức của nhân vật tôi, chị Hai Dương là người như thế nào ?

Sau 20 năm người phụ nữ đó thay đổi ntn?
- Nàng Tây Thi đậu phụ - lưỡng quyền không cao.
Người đàn bà trên dưới 50 tuổi - lưỡng quyền nhô ra.
- Môi không mỏng,chị là người phụ nữ khá xinh đẹp.
Môi mỏng dính chân nhỏ xíu giống chiếc compa.
Tiết 78: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
- Thay đổi toàn diện cả hình hài lẫn tính cách.
Sự thay đổi nào trong con người này là lớn nhất? Vì sao?
Thay đổi về tính tình vì đó là biểu hiện suy thoái về đạo dức ở làng quê.
- Xấu xí, trơ trẽn, tham lam, lưu manh, mất hết vẻ lương thiện.
Cuộc sống quẩn quanh, bế tắc, nghèo khổ khiến làng quê ngày một tàn tạ, con người ngày một khổ sở, hèn kém và bất lương.
Thương xot, bất lực và căm ghét hiện thực đen tối của xã hội áp bức.
Em có nhận xét gì về sự thay đổi này?
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
a/ Với Nhuận Thổ:
b/ Với chị Hai Dương:
Sự thay đổi đó đã làm cho con người trở nên như thế nào ?
Qua đây tác giả muốn ta hiểu gì về cuộc sống đang diễn ra nơi cố hương ?
Từ đó ta hiểu thêm được gì về thái độ của tác giả?
Tiết 78: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
a/ Với Nhuận Thổ:
b/ Với chị Hai Dương:
3/ Nhân vật “tôi” trên đường xa quê:
Vì sao khi rời cố hương, nhân vật “tôi” lại cảm thấy lòng không chút lưu luyến và vô cùng lẻ loi, ngột ngạt?
Cố hương bây giờ chỉ còn là xơ xác, nghèo hèn và xa lạ từ cảnh vật đến con người.
Khi rời cố hương, nhân vật “tôi” đã mong ước điều gì?
Mong cho thế hệ con cháu không bao giờ phải cách bức nhau; không phải vất vả chạy vạy như tôi; không phải khốn khổ mà đần độn như N.Thổ; không phải khốn khổ mà tàn nhẫn như bao nhiêu người khác. Chúng nó cần phải sống một cuộc đời mới, một cuộc đời mà chúng tôi chưa từng được sống
Một cánh đồng cát, màu xanh biếc, cạnh bờ biển, trên vòm trời xanh đậm, treo lơ lửng một vừng trăng tròn vàng thắm
Qua đó ước mong nào của tôi được bộc lộ?
- Ước mong bình yên, ấm no cho làng quê.
Trong niềm hi vọng của nhân vật “tôi”, xuất hiện một cảnh tượng như thế nào?
Trong ý nghĩ cuối cùng của nhân vật “tôi”: “ Đã gọi là hi vọng thì không thể nói đâu là thực đâu là hư. Cũng giống như những con đường trên mặt đất; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi”. Em hiểu ý nghĩa này như thế nào?
Cũng như những con đường trên mặt đất, mọi thứ trong cuộc sống này không tự có sẵn. Nhưng nếu muốn, bằng cố gắng và kiên trì, con người sẽ có tất cả.
Vì sao khi mong ước và hi vọng cuộc đời mới cho cố hương, nhân vật “tôi” lại nghĩ đén con đường “đi mãi thì thành”?
Ông muốn thức tỉnh người dân làng mình không cam chịu cuộc sống nghèo hèn, áp bức; Ông tin ở thế hệ con cháu sẽ mở đường ấm no, hạnh phúc cho quê hương.
Trong phần cuối văn bản, tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào là chủ yếu ? Tác dụng ?
- Phương thức biểu đạt: biểu cảm và nghị luận
→Bộc lộ tình yêu quê hương một cách mới mẻ và mãnh liệt. Tin vào sự đổi mới của quê hương.
Tiết 78: CỐ HƯƠNG
Lỗ Tấn
I/ Tìm hiểu chung:
II/Đọc – hiểu văn bản:
1/Nhân vật “tôi” trên đường trở về quê:
2/Nhân vật “tôi” trong những ngày ở quê:
a/ Với Nhuận Thổ:
b/ Với chị Hai Dương:
3/ Nhân vật “tôi” trên đường xa quê:
III/ Tổng kết:
Qua truyện, em cảm nhận tình cảm, tư tưởng nào của người kể chuyện đối với làng quê và hiện thực xã hội lúc bấy giờ.
- Chua xót trước một làng quê đã từng tươi đẹp nay tàn tạ, hèn yếu.
- Phê phán thực trạng xã hội phong kiến.
- Mong mỏi cuộc đổi đời của quê hương.
- Đặt ra vấn đề con đường của người nông dân, của toàn xã hội.
- Am hiểu cuộc sống làng quê.
- Tấm lòng chân thành thiết tha với quê hương.
Em học được gì trong cách kể chuyện của nhà văn Lỗ Tấn?
Bố cục chặt chẽ,cách sử dụng sinh động những thủ pháp nghệ thuật : hồi ức, hiện tại,đối chiếu,đầu cuối tương ứng.
Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật đọc đáo góp phần khắc hoạ tính cách nhân vật và chủ đề tác phẩm.

HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
- Tóm tắt lại truyện.
Học thuộc phần nội dung phân tích.
Soạn các câu hỏi trong phần ôn tập TLV.