Bài 16. Cố hương

Bài dạy
Nhiệt liệt chào mừng Ban giám khảo,
Giáo viên:
Chu Thị Ngoan
Ngữ văn 9
Líp 9A - THCS Kiªu Kþ
các thầy,cô giáo và các em học sinh !
- Trên đường về quê tâm trạng nhân vật “tôi” như thế nào?

- Tại sao “ tôi ” lại có tâm trạng như vậy?
Tiết 77:
Lỗ Tấn
Văn bản
cố hương

Lúc bấy giờ trong ký ức tôi, bỗng hiện ra một cảnh tượng thần tiên , kỳ dị : Một vầng trăng tròn vàng thắm treo lửng lơ trên nền trời xanh đậm, dưới là một bãi cát bên bờ biển, trồng toàn dưa hấu, bát ngát một màu xanh rờn. Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba , đang cố sức đâm theo một con "tra"(1) . Con vật bỗng quay lại, luồn qua háng đứa bé, chạy mất .
Nhuận Thổ trong kí ức
Cậu bé chạc 11-12 tuổi
Đẹp, khoẻ mạnh, đáng yêu.
- Biết nhiều trò hay, lạ: bẫy chim, canh dưa, đi nhặt vỏ sò, bắt tra
Tình bạn trong sáng, chân thành, vô tư, chan hoà.
- Khuôn mặt tròn trĩnh,
- Nước da bánh mật
- Tay hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn .
- Đội mũ lông chiên, cổ đeo vòng bạc
- Thân nhau: xưng hô: anh-em
- Khi xa: khóc, gửi quà
Đầy đủ, đẹp đẽ.
Nhanh nhẹn, tháo vát, thông minh.
Rất thích vì bạn thông minh, giàu tình cảm, đầy sức sống.
Tuổi
Ngoại hình
Trang phục
Nhận thức
Tình cảm thái độ với “Tôi”
Ấn tượng
của “Tôi”


…Người đi vào là Nhuận Thổ. Tuy tôi nhận ra ngay Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong ký ức tôi. Anh cao gấp hai trước,khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên.... Anh đội một cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông… 
…Nhuận Thổ đứng dừng lại, nét mặt vừa hớn hở vừa thê lương, môi mấp máy, nhưng cũng nói không ra tiếng. Rồi bỗng anh lấy một dáng điệu cung kính, chào rất rành mạch: 
- Bẩm ông! 
Tôi như điếng người đi. Thôi đúng rồi! Giữa chúng tôi đã có một bức tường khá dày ngăn cách. Thật là bi đát. Tôi cũng nói không nên lời...



- Ngoài ba mươi tuổi
Nhuận Thổ trong kí ức
Cậu bé chạc 11-12 tuổi
Đẹp, khoẻ mạnh, đáng yêu.
- Biết nhiều trò hay, lạ: bẫy chim, canh dưa, đi nhặt vỏ sò, bắt tra
Tình bạn trong sáng, chân thành, vô tư, chan hoà.
Nhuận Thổ hiện tại
Già nua, tiều tụy, khắc khổ
Tình bạn: Xa cách, sự phân biệt đẳng cấp rõ rệt
- Cảm thấy khổ nhưng không nói được hết, lắc đầu, như một pho tượng
- Khuôn mặt tròn trĩnh,
- Nước da bánh mật
- Tay hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn
- Đội mũ lông chiên, cổ đeo vòng bạc
- Cao gấp hai trước, người co ro cúm rúm.
- Có những nếp nhăn sâu hoắm
- Mi mắt viền đỏ húp mọng - Tay thô kệch, nứt nẻ như vỏ thông
- Mũ lông chiên rách tươm, áo bông mỏng dính…
- Thân nhau: xưng hô: anh-em
- Khi xa: khóc, gửi quà
- Vừa hớn hở vừa thê lương; cung kính chào;biếu quà quê, biết điều, chỉ xin vật dụng cần thiết
Đầy đủ, đẹp đẽ
Rách rưới, không đủ ấm
Nhanh nhẹn, tháo vát, thông minh
Đần độn, cam chịu
*Rất thích vì bạn thông minh, giàu tình cảm, đầy sức sống.
*Thấy bạn quá nghèo khổ,mặc cảm,vất vả,tội nghiệp….
Tuổi
Ngoại hình
Trang phục
Nhận thức
Tình cảm thái độ với “Tôi”
Ấn tượng
của “Tôi”


…Nhuận Thổ đứng dừng lại, nét mặt vừa hớn hở vừa thê lương, môi mấp máy, nhưng cũng nói không ra tiếng. Rồi bỗng anh lấy một dáng điệu cung kính, chào rất rành mạch: 
- Bẩm ông! 
Tôi như điếng người đi. Thôi đúng rồi! Giữa chúng tôi đã có một bức tường khá dày ngăn cách. Thật là bi đát. Tôi cũng nói không nên lời...
Em hiểu thế nào về lời độc thoại nội tâm trên của nhân vật “tôi”?
(Gợi ý:+ Tại sao “tôi”lại điếng người đi?
+ Em hiểu hình ảnh bức tường khá dày ngăn cách ở đây là gì ?
+ Nghệ thuật độc thoại nội tâm có tác dụng gì trong việc thể hiện
tình cảm của nhân vật tôi ?)
Thảo luận nhóm

Bỗng có tiếng ai lạ, the thé nói to lên: 
- Thế này rồi kia à! Râu mọc dài thế này rồi kia à! 
Tôi giật mình, vội ngửng đầu lên thì trông thấy một người đàn bà, trên dưới năm mươi tuổi, lưỡng quyền nhô ra, đôi môi mỏng dính,hai tay chống nạnh, không buộc thắt lưng, chân đứng chạng ra, giống hệt cái com-pa trong bộ đồ vẽ, có hai chân bé tí… 
…A! Nhớ ra rồi. Hồi tôi còn bé, quả có một chị Hai Dương vẫn ngồi trong quán bán đậu phụ xế cửa nhà tôi, người ta gọi chị là "nàng Tây Thi đậu phụ". Nhưng hồi đó, chị xoa phấn, lưỡng quyền không cao như thế này, môi cũng không mỏng như bây giờ. Và chị cứ ngồi suốt buổi nên tôi cũng chưa hề được nhìn thấy cái dáng điệu "com-pa" của chị. Hồi đó người ta nói, sở dĩ hàng đậu phụ bán chạy là vì có chị ta…
- Ái chà! Anh bây giờ làm quan rồi mà bảo là không sang trọng? Những ba nàng hầu. Mỗi lần đi đâu là ngồi kiệu lớn tám người khiêng, còn bảo là không sang trọng? Hừ! Chẳng cái gì giấu nổi chúng tôi đâu! 
Tôi biết không thể nói làm sao được, đành ngậm miệng, đứng trầm ngâm… 
- Ôi chào! Thật là càng giàu có càng không dám rời một đồng xu! Càng không dám rời một đồng xu lại càng giàu có! 
Mụ "com-pa" tức giận, miệng lẩm bẩm, quay gót thong thả đi ra, tiện tay giật luôn đôi bít tất tay của mẹ tôi giắt vào lưng quần, cút thẳng…Cái chị Hai Dương… liền lấy ngay cái "cẩu khí sát“(…) rồi chạy biến. Tuy chị ta lùn và chân bé tí tẹo thế mà chạy cũng nhanh đáo để! 
Trên dưới 50 tuổi
Hình dáng như chiếc com- pa
Chân bé tí tẹo,lưỡng quyền cao,môi mỏng
Giọng nói the thé
Cử chỉ : Giật chiếc bí tất giắt vào lưng quần
Hai Dương trong quá khứ
- Là cô gái trẻ
- “Nàng Tây Thi đậu phụ”
- Mặt xoa phấn
- Bán đậu phụ chạy
Là cô gái xinh xắn , có duyên bán hàng
Hai Dương trong hiện tại
Xấu xí, kệch cỡm, chua ngoa, tham lam,trơ tráo
Giống nhau:
Nhuận Thổ
Đần độn, cam chịu
Hai Dương
Đanh đá, chua ngoa, chụp giật,thay đổi về nhân cách.
- Đều là những người nghèo khổ, cùng cực.
Khác nhau:
Tình nghĩa,tự trọng



(Đầu thế kỉ XX bọn đế quốc càng tranh giành nhau ảnh hưởng ở Trung Quốc, giúp cho một số quân phiệt gây nội chiến liên miên, tạo nên cảnh đục nước béo cò. Bọn địa chủ lại càng tăng cường bóc lột điạ tô, cho vay nặng lãi, đem sự tổn hại của chúng trút lên đầu người nông dân lao động. 
Thảo Luận Nhóm
? Theo em, nh?ng nguyờn nhõn n�o d?n d?n s? thay d?i c?a con ngu?i v� c?nh v?t c? huong?
? Nh� van L? T?n mu?n nờu ra v?n d? gỡ qua truy?n ng?n n�y ?
Yêu cầu:
- Thảo luận nhóm lớn.
- Thời gian: 3 phút.
- Trình bày trên b?ng ph?
- Cử đại diện trình bày.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
*Nguyên nhân:
+ Do xã hội phong kiến: quan lại, d?a ch? đày đoạ chỗ nào cũng hỏi tiền, không luật lệ gì cả, thuế nặng, lính tráng, trôm cướp di?u ki?n canh tỏc l?c h?u,m?t mựa, dúi kộm.
+Do gỏnh n?ng tinh th?n t? l? giỏo phong ki?n:quan ni?m cu ki v? d?ng c?p.
*Vấn đề đặt ra qua tác phẩm :
1. Phản ánh tình cảnh sa sút mọi mặt cuả xã hội Trung Quốc đầu thế kỉ XX.
2. Phân tích nguyên nhân và lên án các thế lực đã đưa đến thực trạng đáng buồn ấy .
3.Chỉ ra những mặt tiêu cực nằm ngay trong tâm hồn, tính cách của bản thân những người lao động
+Do bản thân người lao động:con đông,thất học,thiếu hiểu biết…
=>Khiến mọi người thấy được và tìm cách khắc phục
LUYỆN TẬP
DÃY 1
Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật chủ yếu được tác giả sử dụng trong những đoạn văn đã học?
DÃY 2
Chỉ ra sự khác nhau trong tâm trạng Tôi trên đường về thăm quê và tâm trạng Tôi trong những ngày ở quê?
Trên đường về quê
Những ngày ở quê
Rời quê
Tâm trạng "tụi"mong nh?,ng?c nhiờn,r?i buồn se s?t b?i sau 20 năm trở về quê cũ th?y c?nh quờ tiờu di?u,hoang v?ng.
“Tôi” bàng hoàng,xót xa,
hụt hẫng…trước cảnh ngộ những người nghèo khổ,cùng cực, đần độn…
ở cố hương

CỐ HƯƠNG
Bài cũ
Đọc diễn cảm truyện
Viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ về nhân vật Nhuận Thổ.
Bài mới
Tìm hiểu hình ảnh "con đường" ở phần cuối văn bản.
Tìm hiểu tâm trạng "Tôi" khi rời xa quê.
Dặn dò
chúc các em học giỏi !
Kính chúc quý thầy cô sức khỏe !