Bài 16. Cố hương

Chào mừng thầy cô giáo về dự giờ
Môn Ngữ văn 9

Bài dạy: CỐ HƯƠNG (Tiết 2)
Lớp: 9A
Người dạy: Hồ Thị Mai
KIỂM TRA BÀI CŨ
ĐÁP ÁN
Đó là tâm trạng buồn man mác, bùi ngùi và chua xót vì:
- Cảnh vật quê hương thay đổi đến thê lương, tàn tạ.
- Đây là chuyến về sau 20 năm xa cách và cũng từ biệt quê hương lần cuối để đưa gia đình đến đất khách nơi “Tôi” đang làm ăn, sinh sống.
Hình ảnh làng quê xơ xác, tiêu điều
CỐ HƯƠNG
(Lỗ Tấn)

- Nhà: mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ...
- Các nhà khác: dọn đi hết
=> Tâm trạng: Buồn, xót xa.
b) Con người quê hương
* Nhuận Thổ


CỐ HƯƠNG (Tiết 2)
2. Tâm trạng của “Tôi” trong những ngày ở quê
II. PHÂN TÍCH
Tinh mơ sáng hôm sau, tôi về tới cổng nhà. Trên mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ trước gió, đủ rõ nhà không đổi chủ không được. Những gia đình khác có lẽ đã dọn đi rồi, cho nên cảnh tượng càng hưu quạnh.
a) Cảnh vật quê hương
Tinh mơ sáng hôm sau, tôi về tới cổng nhà. Trên mái ngói, mấy cọng tranh khô phất phơ trước gió, đủ rõ nhà không đổi chủ không được. Những gia đình khác có lẽ đã dọn đi rồi, cho nên cảnh tượng càng hưu quạnh.
Miêu tả, biểu cảm
cảnh hoang vắng, hiu quạnh, tàn tạ, thê lương
Một vầng trăng tròn vàng thắm treo lơ lửng trên nền trời xanh đậm, dưới là một bãi cát bên bờ biển, trồng toàn dưa hấu, bát ngát một màu xanh rờn.


Cảnh vật quê hương tươi đẹp, cuộc sống no ấm thanh bình
* Nhân vật Nhuận Thổ
* Hình dáng: - tuổi: mười một, mười hai
- mặt: tròn trĩnh
- da: bánh mật
- cổ: đeo vòng bạc
- đầu: đội mũ lông chiên
* Tính cách: Hiểu biết:
- Xưng hô: anh - em
- Rủ nhau: bẫy chim, canh dưa, nhặt vỏ sò...



…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
…Giữa ruộng dưa, một đứa bé trạc mười một, mười hai tuổi, cổ đeo vòng bạc, tay lăm lăm cầm chiếc đinh ba, đang cố sức đâm theo một con tra…
…Hắn đang đứng trong bếp, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng…
=> Chú bé khôi ngô, thông minh. nhanh nhẹn. Tình bạn trong sáng, chân thành, thân thiết, vô tư chan hoà.
* Nhân vật Nhuận Thổ
* Hình dáng: - tuổi: mười một, mười hai
- da: bánh mật
- mặt: tròn trĩnh
: - cổ: đeo vòng bạc
- đầu: đội mũ lông chiên
- tay: cầm đinh ba
* Tính cách: Hiểu biết




Chú bé khôi ngô, ngộ nghĩnh, đáng yêu, thông minh, nhanh nhẹn và dũng cảm
Tình bạn trong sáng, chân thành, thân thiết, vô tư chan hoà
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
* Hình dáng: - cao gấp hai trước
- da: vàng sạm
- mắt: mi viền đỏ húp mọng
- người: co ro cúm rúm
- tay: thô kệch, nặng nề, nứt nẻ
- đầu: đội mũ lông chiên rách
tươm
- mặc áo bông mỏng dính

Là người già nua, khắc khổ, tiều tuỵ, đần độn
* Tình cảm với nhân vật “Tôi”:
- Nét mặt: vừa hớn hở vừa thê lương
- Dáng điệu: cung kính
- Lời nói: - bẩm ông, xin ông
Tình bạn: xa cách, sự phân biệt đẳng cấp rõ rệt
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
…Một người đi vào là Nhuận thổ. Tuy tôi nhận ra ngay là Nhuận Thổ, nhưng lại không phải là Nhuận Thổ trong kí ức tôi. Anh cao gấp hai trước, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật trước kia nay đổi thành vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm. Cặp mắt giống hệt cặp mắt bố anh ngày trước, mi mắt viền đỏ húp mọng lên... Anh đội cái mũ lông chiên rách tươm, mặc một chiếc áo bông mỏng dính, người co ro cúm rúm, tay cầm một bọc giấy và một tẩu thuốc lá dài. Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mập mạp, cứng rắn, mà vừa thô kệch vừa nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông…
NT: Đối lập: quá khứ với hiện tại
Sự thay đổi của Nhuận Thổ
theo chiều hướng tàn tạ, đần độn
CỐ HƯƠNG






(Lỗ Tấn)
- Xưa: khôi ngô, ngộ nghĩnh, đáng yêu, thông minh, dũng cảm, cởi mở, chan hoà.
- Nay: già nua, khắc khổ, tiều tuỵ, đần độn và xa cách.
Nhuận Thổ
* Nhân vật Hai Dương
A! Nhớ ra rồi. Hồi tôi còn bé, quả có một chị Hai Dương vẫn ngồi trong quán bán đậu phụ xế cửa nhà tôi, người ta gọi chị là “nàng Tây Thi đậu phụ”. Nhưng hồi đó, chị xoa phấn, lưỡng quyền không cao như thế này, môi cũng không mỏng như bây giờ. Và chị cứ ngồi suốt buổi nên tôi cũng chưa hề được nhìn thấy cái dáng điệu “com pa” của chị. Hồi đó người ta nói, sở dĩ hàng đậu phụ bán chạy là vì có chị ta.
A! Nhớ ra rồi. Hồi tôi còn bé, quả có một chị Hai Dương vẫn ngồi trong quán bán đậu phụ xế cửa nhà tôi, người ta gọi chị là “nàng Tây Thi đậu phụ”. Nhưng hồi đó, chị xoa phấn, lưỡng quyền không cao như thế này, môi cũng không mỏng như bây giờ. Và chị cứ ngồi suốt buổi nên tôi cũng chưa hề được nhìn thấy cái dáng điệu “com pa” của chị. Hồi đó người ta nói, sở dĩ hàng đậu phụ bán chạy là vì có chị ta.
* Nhân vật Hai Dương
-Hình dáng: “Nàng Tây Thi đậu phụ”
Mặt xoa phấn
-Tính cách: ít nói, có duyên
Bán đậu phụ đắt hàng.
- Hình dáng:- trên dưới năm mươi
- Mặt: lưỡng quyền cao
môi mỏng dính
- Chân bé tí, đứng chạng ra như chiếc com pa
- Tính cách: chua ngoa...giọng the thé, đòi xin đồ, giật bít tất...

NT: So sánh đối chiếu: hiện tại và hồi tưởng






Sự thay đổi của Hai Dương: Trở nên nanh nọc, chua ngoa, lưu manh, nhiều tính xấu...
CỐ HƯƠNG







Lỗ Tấn
Xưa: là cô gái đẹp, có duyên bán hàng.
Nay:là người đàn bà xấu xí, chua ngoa, lắm điều, có tính lưu manh.
Chị Hai Dương
Tâm trạng của nhân vật “Tôi” thể hiện như thế nào trước sự thay đổi của con người quê hương?
- Tôi như điếng người đi
- Tôi rất lấy làm ngạc nhiên
=> Bàng hoàng, đau đớn, chua xót và thất vọng.













Qua việc xây dựng hai nhân vật Nhuận Thổ và chị Hai Dương, tác giả muốn phản ánh điều gì về cuộc sống của người dân Trung Quốc lúc bấy giờ?
=> Cuộc sống của người dân Trung Quốc đầu thế kỉ xx sa sút về mọi mặt: nghèo khổ cơ cực về kinh tế, đần độn, tha hoá, biến chất về tinh thần.
Nguyên nhân nào làm cho con người thay đổi theo
chiều hướng xấu như vậy?
Xã hội phong kiến tàn bạo: thuế má, quan lại, thân hào...đày đoạ con người.
Mất mùa, đông con, trộm cướp...
- Nhận thức của người dân còn lạc hậu.
- Xem lại bài giảng.
- Tìm hiểu hình ảnh "Con đường"trong phần cuối văn bản?
- Tìm hiểu tâm trạng "Tôi" khi rời xa Cố hương?