Bài 15. Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác

VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Kiểm tra bài cũ:
Sau khi tìm hiểu Bài toán dân số, em cảm nhận được điều gì?
Tìm hiểu chung:
Tác giả:
- Phan Bội Châu được tôn vinh là nhà nho yêu nước và cách mạng, ngọn cờ đầu của phong trào cách mạng VN đầu thế kỉ 20.
- Là nhà văn nhà thơ cách mạng lớn nhất của nước ta trong giai đoạn này.
- Thơ văn ông viết bằng chữ Hán, chũ Nôm; đề tài phong phú, giọng điệu sôi sục, hào hùng mạnh mẽ…
2. Tác phẩm:
- Bài thơ là một tác phẩm bằng chữ Nôm nằm trong “Ngục trung thư” viết bằng chữ Hán.
- Sáng tác đầu năm 1914, khi ông bị bắt giam trong ngục.
II.Tìm hiểu bài thơ:
Hai câu đề:
? Vì sao bị giam trong ngục mà tác giả vẫn xem mình là “vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu”? Quan niệm “chạy mỏi chân thì hãy ở tù” thể hiện tinh thần ý chí gì của PBC?
- Bị tù đày nhưng Câu thơ đầu là lời khẳng định tư thế, tinh thần, y chí của người cách mạng: Vừa ngang tàng, bất khuất vừa ung dung, đường hoàng.
- Câu 2: Nhịp thơ thay đổi  Nhà tù là nơi rèn luyện ý chí…để tiếp tục đấu tranh. Biến nhà tù thành nơi nghỉ ngơi đã trở thành quan niệm sốngvà đấu tranh của PBC.
Hai câu thơ có giọng điệu đùa cợt khi nói về biến cố trọng đại liên quan đến sự sống chết của người tù, chứng tỏ tác giả đã vựơt lên trên hoàn cảnh, chủ động trước hoàn cảnh.
2. Hai câu thực:
? Em hiểu ý hai câu thơ trên ntn? Có nhận xét gì về giọng điệu thơ ? Đây có phải là lời than thở của một người tù bất đắc chí không?
Hai câu thơ tả tình thế và tâm trạng của PBC khi ở trong tù…
- Giọng thơ từ nhẹ nhàng đùa cợt chuyển qua suy ngẫm trầm ngâm
- Giọng điệu trầm tĩnh mà thống thiết, biểu hiện tâm trạng đau đớn của người anh hùng đầy khí phách…
Phép đối:
đã >< lại,
khách không nhà >< người có tội
Trong bốn biển >< giữa năm châu
 Nỗi đau đớn lớn lao của người anh hùng cứu nước của một thời khổ nhục nhưng vĩ đại.
3. Hai câu luận:
? Ý chính của hai câu thơ là gì? Giọng điệu và thủ pháp NT có gì thay đổi? Sự tay đổi có có tác dụng gì ?
- Bủa tay: Mở rộng vòng tay để ôm lấy.
Kinh tế: Kinh bang tế thế, trị nước cứu đời.
Dù ở tình thế bi kịch đến mức nào thì chí khí vẫn không thay đổi, vẫn một lòng theo đuổi sự nghiệp cứu nước cứu đời.
Phép đối vẫn tiếp tục được vận dụng chặt chẽ (bủa tay>< cuộc oán thù).
Giọng điệu vụt trở lại hào sảng, khí khái đầy hoài bảo to lớn…
- Cách nói khoa trương gây ấn tượng mạnh.
4. Hai câu kết:
? Nhận xét gì về cách kết bài?
Khẳng định tư thế hiên ngang của con người đứng cao hơn cái chết, khẳng định ý chí thép gang không kẻ thù nào bẻ được. Con người ấy còn sống còn chiến đấu, còn tin tưởng vào sự nghiệp…
- Điệp từ còn, cách ngắt nhịp mạnh mẽ làm cho lời nói dỏng dạc, dứt khoát, tăng ý khẳng định.
III. Tổng kết:
? Khái quát giá trị ND và NT của bài thơ:
NT: Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, phép đối chặt chẽ, giọng thơ hào sảng…
2. ND:Bức chân dung tự hoạ về nhà thơ nhà lãnh tụ yêu nước, cách mạng trong tù: Kiên cường, hiên ngang, bất khuất, tràn đầy tinh thần lạc quan, tin tưởng vào tương lai, bản thân, sự nghiệp đấu tranh cứu nước, cứu dân.
IV. Củng cố dặn dò:
1. Âm điệu chủ đạo của bài thơ là gì?
2. Đọc thuộc lòng bài thơ.
3. Phân tích phép đối ở hai câu thực, hai câu luận?
4. Đọc bài tham khảo: Phong lưu, hào kiệt trong tù.
5. Chuẩn bị bài Đập đá ở Côn lôn.