Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

Phßng gi¸o dôc - ®µo t¹o nam s¸ch
TR­êng THCS nam chÝnh
Nhiệt liệt chào mừng các thầy, cô giáo về dự giờ
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Kim Huế
Môn: Ngữ Văn 8
Năm học 2011 - 2012
Kiểm tra bài cũ:
Để làm bài văn thuyết minh cần phải làm gì? Bố cục của bài văn thuyết minh có mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần?
Bài văn thuyết minh
Tìm hiểu kỹ đối tượng
Xác định phạm vi kiến thức
Sử dụng phương pháp thích hợp
Ngôn ngữ chính xác dễ hiểu
Bố cục (ba phần)
Mở bài: Giới thiệu đối tượng thuyết minh.
Thân bài: Trình bày cấu tạo, đặc điểm, lợi ích của đối tượng.
Kết bài: Bày tỏ thái độ đối với đối tượng
Tiết 60:
Bài 16
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
(Phan Châu Trinh)
1. Quan sát:
a. Số câu (dòng), số chữ (tiếng)
Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng -> không
tuỳ ý thêm bớt
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ
thất ngôn bát cú
* Tìm hiểu bài thơ: “Đập đá ở Côn Lôn”
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,

Lừng lẫy làm cho lở núi non.

Xách búa đánh tan năm bảy đống,

Ra tay đập bể mấy trăm hòn.

Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,

Mưa nắng càng bền dạ sắt son.

Những kẻ vá trời khi lỡ bước,

Gian nan chi kể việc con con!

(Phan Châu Trinh)
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
a. Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng
=> không tuỳ ý thêm bớt.
b. Bằng, trắc
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
- Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
B
B
T
T
T
B
B
B
B
B
B
T T T B B T T
T
T
T
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B

T T T B B T T
B B B T T B B
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
b. Bằng, trắc
c. Đối và niêm
B
B
B
T
B
T
T
T
T
B
T
T
B
T
B
T
T
B
B
T
B
B
T
B
- Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
Niêm: Bằng trắc giữa các cặp câu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giống nhau.
Niêm
Niêm
Niêm
Niêm
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang,
thanh huyền (B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã,
sắc, nặng (T)
chữ
câu
a. Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
- Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng
=> không tuỳ ý thêm bớt.
Đối
Đối
Đối
Đối
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú
1. Quan sát:
Số câu (dòng), số chữ (tiếng)
Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng-> không tuỳ ý thêm bớt.
b. Bằng, trắc
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
c. Đối và niêm
- Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
- Niêm: Bằng trắc giữa các cặp câu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giống nhau.
d. Vần:
B
B
B
T
T
T
B
B
v
v
v
v
v
- Gieo vần chân (vần B) ở cuối câu 1 và cuối các câu chẵn.
Câu
Tiếng
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
Số câu, số chữ: 8 câu, 7 tiếng -> không thể
thêm, bớt
b. Bằng, trắc
c. Đối và niêm
- Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
Niêm: Bằng trắc giữa các cặp câu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giống nhau
d. Vần:
Gieo vần chân (vần B) ở cuối câu 1 và cuối các câu chẵn.
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
- Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
e. Ngắt nhịp:
4/3
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,

Lừng lẫy làm cho lở núi non.

THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
Số câu, số chữ: 8 câu, 7 tiếng -> không thể
thêm, bớt
b. Bằng, trắc
c. Đối và niêm
- Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
d. Vần:
Gieo vần chân (vần B) ở cuối câu 1 và cuối các câu chẵn.
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
- Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
e. Ngắt nhịp:
4/3
* Quan sát:
Giúp ta nắm được những kiến thức cơ bản của thể loại văn học.
Làm cơ sở cho việc nhận xét, khái quát thành những đặc điểm để viết bài thuyết minh.
Niêm: Bằng trắc giữa các cặp câu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giống nhau.
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
b. Bằng, trắc
c. Đối và niêm
d. Vần:
Gieo ở cuối câu 1 và cuối các câu chẵn.
e. Ngắt nhịp:
4/3
2. Dàn ý
Số câu, số chữ trong bài…
Cách gieo vần,
Quy luật bằng trắc
Nghệ thuật đối,
Cấu trúc bài thơ…
Ngắt nhịp
c. Kết b�i:
- Đây là thể thơ có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn học dân tộc
- Tho ca Vi?t Nam cú nhi?u b�i tho hay du?c sỏng tỏc theo th? tho n�y.
a. Mở bài:
- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật là một thể thơ thông dụng trong các thể thơ Đường luật...
b. Thân bài:
*Xuất xứ:
Là thể thơ có nguồn gốc từ Trung Quốc
*Giới thiệu đặc điểm của thể thơ:
*Nhận xét: Ưu - nhược điểm của thể thơ
Tiếng bằng:
tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
Tiếng trắc:
tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
Số câu, số chữ: 8 câu, 7 tiếng -> không thể
thêm, bớt
- Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
Niêm: Bằng trắc giữa các cặp câu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giống nhau.
Thuyết minh về
thể loại văn học
Quan sát
Khái quát thành những đặc điểm
Nhận xét
3.Ghi nhớ (SGK- TR 154)
*Yêu cầu khi thuyết minh:
Lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu
Có những ví dụ cụ thể
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
2. Dàn ý
Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Tìm hiểu đề:
- Thể loại:
- Đối tượng:
- Phạm vi kiến thức:

- Phương pháp thuyết minh:
Thuyết minh về một thể loại văn học
Truyện ngắn
Đặc điểm về dung lượng, nhân vật, cốt truyện và kết cấu ...
Nêu định nghĩa, phân tích, nêu ví dụ
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
2. Dàn ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
1. Tìm hiểu đề:
- Thể loại:
- Đối tượng:
- Phạm vi kiến thức:

- Phương pháp thuyết minh:
Thuyết minh về một thể loại văn học
Đặc điểm về dung lượng, nhân vật, cốt truyện và kết cấu ...
Nêu định nghĩa, phân tích, nêu ví dụ
2. Quan sát:
- Định nghĩa: thuộc thể tự sự loại nhỏ
- Dung lượng: nhỏ
- Nhân vật: ít
- Cốt truyện: đơn giản
- Kết cấu: đối chiếu tương phản
- Phương thức biểu đạt: Kết hợp các phương pháp.
- Nội dung: truyện ngắn đề cập những vấn đề lớn của cuộc đời nhân vật
Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
Truyện ngắn
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học
Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
II. Luyện tập
2. Quan sát:
ba truyện ngắn (SGK)
- Định nghĩa: thuộc thể tự sự loại nhỏ
- Dung lượng: nhỏ
- Nhân vật: ít
- Cốt truyện: đơn giản
- Kết cấu: đối chiếu tương phản
- Phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu cảm, đánh giá
- Nội dung: truyện ngắn đề cập những vấn đề lớn của cuộc đời nhân vật
1. Tìm hiểu đề:
3. Dàn ý:
Truyện ngắn là một thể loại tự sự nhỏ...
* Giới thiệu các đặc điểm tiêu biểu:
+ Về dung lượng:
+ Về nhân vật:
+ Về cốt truyện:
+ Về kết cấu:
+ Phương thức biểu đạt:
+ Nội dung:
b. Thân bài:
c. Kết bài:
- Khẳng định vai trò, ý nghĩa của thể loại truyện ngắn
nhỏ
đối chiếu, tương phản
ít nhân vật
đơn giản
kết hợp các phương thức
vấn đề lớn của cuộc đời nhân vật
a. Mở bài:
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI:
+ Hoàn thành bài tập 1: Xây dựng dàn ý chi tiết
=> viết thành bài văn hoàn chỉnh.
+ Chuẩn bị bài: Muốn làm thằng Cuội, Hai chữ nước nhà.