Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

Nhiệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
Môn Ngữ văn 8
Giáo viên: Trần Thị Trung
Trường THCS Thị trấn Xuân Trường
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Phan Bội Châu
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì̀ hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển,
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Phan Châu Trinh
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
KIỂM TRA BÀI CŨ
* Quan sát:
- Số dòng, số tiếng:
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ Thất ngôn bát cú”.
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Phan Bội Châu
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì̀ hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển,
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Phan Châu Trinh
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
* Quan sát:
- Số dòng, số tiếng:
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ Thất ngôn bát cú”.
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Phan Bội Châu
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì̀ hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển,
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
Đề
Thực
Kết
Luận
* Quan sát:
- Số dòng, số tiếng:
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”.
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.
- Quy luật bằng - trắc:
+ Tiếng có thanh huyền và thanh ngang gọi là thanh Bằng, kí hiệu là B.
+ Tiếng có thanh hỏi, sắc, ngã, nặng gọi là tiếng Trắc, kí hiệu T.
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Phan Bội Châu
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
T B B T T B B
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.
T T B B T T B
Đã khách không nhà trong bốn biển,
T T B B B T T
Lại người có tội giữa năm châu
T B T T T B B
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
T B B T B B T
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
T T B B T T B
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
B T T B B T T
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
B B B T T B B
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Phan Châu Trinh
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
B B T T T B B
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
B T B B T T B
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
T T T B B T T
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
B B T T T B B
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
T B B T B B T
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
B T B B T T B
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
T T T B B T T
Gian nan chi kể việc con con!
B B B T T B B
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
* Quan sát:
- Số dòng, số tiếng:
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”.
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.
- Quy luật bằng - trắc:
- Đối và niêm:
B
B
T
T
T
B
T
T
B
B
B
T
B
B
T
T
T
B
T
T
B
B
2
4
6
B
T
Trùng
thanh điệu
Niêm
1
2
3
5
4
6
7
8
2
4
6
Không trùng
thanh điệu
Đối
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC.
Phan Bội Châu
1
2
3
5
4
6
7
8
B
B
T
T
T
B
T
T
B
B
B
T
B
B
T
T
T
B
T
T
B
B
B
T
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Lµm trai ®øng giữa ®Êt C«n L«n,
Lõng lÉy lµm cho lë nói non.
X¸ch bóa ®¸nh tan năm b¶y ®èng,
Ra tay ®Ëp bÓ mấy trăm hßn.
Th¸ng ngµy bao qu¶n th©n sµnh sái,
M­a n¾ng cµng bÒn d¹ s¾t son.
Những kÎ v¸ trêi khi lì b­íc,
Gian nan chi kÓ viÖc con con!
- Đối và niêm:
+ Các dòng:1-8, 2-3, 4-5, 6-7 là niêm với nhau.
+ Các dòng: 3-4, 5-6 là đối nhau.
Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
- Luật bằng - trắc:
- Số dòng, số tiếng:
- Gieo vần:
Ở bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”, các tiếng gieo vần với nhau là: Lôn, non, hòn, son, con. Gieo vần bằng. Nằm ở tiếng cuối các câu 1,2,4,6,8.
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Lµm trai ®øng giữa ®Êt C«n L«n,
Lõng lÉy lµm cho lë nói non.
X¸ch bóa ®¸nh tan năm b¶y ®èng,
Ra tay ®Ëp bÓ mấy trăm hßn.
Th¸ng ngµy bao qu¶n th©n sµnh sái,
M­a n¾ng cµng bÒn d¹ s¾t son.
Những kÎ v¸ trêi khi lì b­íc,
Gian nan chi kÓ viÖc con con!
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC

Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì̀ hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển,
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
Chạy mỏi chân thì̀ hãy ở tù.
Đã khách không nhà trong bốn biển,
Lại người có tội giữa năm châu.
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
* Quan sát:
- Cách ngắt nhịp:
Thường là nhịp 4/3
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
VÀO NHÀ NGỤC QUẢNG ĐÔNG CẢM TÁC
Phan Bội Châu
Vẫn là hào kiệt vẫn phong lưu,
T B B T T B B
Chạy mỏi chân thì hãy ở tù.
T T B B T T B
Đã khách không nhà trong bốn biển,
T T B B B T T
Lại người có tội giữa năm châu
T B T T T B B
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế,
T B B T B B T
Mở miệng cười tan cuộc oán thù.
T T B B T T B
Thân ấy vẫn còn, còn sự nghiệp,
B T T B B T T
Bao nhiêu nguy hiểm sợ gì đâu.
B B B T T B B
+ Các dòng 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 là niêm với nhau.
+ Các dòng: 3-4, 5-6 là đối nhau.
- Luật bằng - trắc:
- Số dòng, số tiếng:
Ở bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”, các tiếng gieo vần với nhau là: Lôn, non, hòn, son, con. Gieo vần bằng. Nằm ở tiếng cuối các câu 1,2,4,6,8.
* Quan sát:
Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.
- Đối và niêm:
- Gieo vần:
* Lập dàn ý:
- Cách ngắt nhịp:
Thường là nhịp 4/3
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”
* Tìm hiểu đề:
+ Thể loại: Thuyết minh.
+ Đối tượng: Đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
+ Phương pháp thuyết minh: Nêu định nghĩa; phân loại, phân tích; nêu ví dụ…
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
+ Các dòng 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 là niêm với nhau.
+ Các dòng: 3-4, 5-6 là đối nhau.
- Luật bằng - trắc:
- Số dòng, số tiếng:
Ở bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”, các tiếng gieo vần với nhau là: Lôn, non, hòn, son, con. Gieo vần bằng. Nằm ở tiếng cuối các câu 1,2,4,6,8.
* Quan sát:
Bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng.
- Đối và niêm:
- Gieo vần:
* Lập dàn ý:
a. Mở bài:
- Nêu định nghĩa chung về thể thơ Thất ngôn bát cú.
b. Thân bài:
* Đặc điểm chính:
+ Số câu, số chữ trong mỗi bài.
+ Quy luật bằng trắc trong thể thơ.
+ Đối và niêm.
+ Cách gieo vần của thể thơ.
+ Cách ngắt nhịp của mỗi dòng thơ.
* Nhận xét ưu, nhược điểm và vị trí, vai trò của thể thơ Thất ngôn bát cú trong nền thơ ca Việt Nam.
c. Kết bài:
- Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của thể thơ.
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Ghi nhớ (Sgk – Tr154):
- Muốn thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học (thể thơ hay một văn bản cụ thể) trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm.
- Khi nêu các đặc điểm, cần lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và có những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ đặc điểm ấy.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
* Bài tập:
CẢNH KHUYA
Hồ Chí Minh
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
* Đặc điểm chính:
+ Số câu, số chữ trong mỗi bài.
+ Qui luật bằng trắc trong thể thơ.
+ Đối và niêm.
+ Cách gieo vần của thể thơ.
+ Cách ngắt nhịp của mỗi dòng thơ.
- Đề: Thuyết minh đặc điểm của thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt trên cơ sở bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
* Đặc điểm chính:
- Số câu, số chữ: Gồm 4 câu, mỗi câu có 7 tiếng.
- Quy luật bằng trắc của thể thơ:
+ Dòng 1: Tiếng thứ 2 là thanh trắc, tiếng thứ 4 là thanh bằng, tiếng thứ 6 là thanh trắc.
+ Dòng 2: Tiếng thứ 2 là thanh bằng, tiếng thứ 4 là thanh trắc, tiếng thứ 6 là thanh bằng.
+ Dòng 3: Tiếng thứ 2 là thanh bằng, tiếng thứ 4 là thanh trắc, tiếng thứ 6 là thanh bằng.
+ Dòng 4: Tiếng thứ 2 là thanh trắc, tiếng thứ 4 là thanh bằng, tiếng thứ 6 là thanh trắc.
- Đối và niêm: Dòng 1-4, 2-3 là niêm với nhau, dòng 1-2, 3-4 là đối nhau.
- Gieo vần: Gieo vần ở các từ xa – hoa – nhà, gieo vần bằng.
- Cách ngắt nhịp của mỗi dòng thơ: Theo nhịp
* Bài tập:
- Đề: Thuyết minh đặc điểm của thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt trên cơ sở bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Môn: Ngữ văn 8.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
* Dàn ý:
a. Mở bài:
- Nêu định nghĩa chung về thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt.
b. Thân bài:
* Đặc điểm chính:
- Số câu, số chữ: Gồm 4 câu, mỗi câu có 7 tiếng.
- Quy luật bằng trắc của thể thơ:
+ Dòng 1: Tiếng thứ 2 là thanh trắc, tiếng thứ 4 là thanh bằng, tiếng thứ 6 là thanh trắc.
+ Dòng 2: Tiếng thứ 2 là thanh bằng, tiếng thứ 4 là thanh trắc, tiếng thứ 6 là thanh bằng.
+ Dòng 3: Tiếng thứ 2 là thanh bằng, tiếng thứ 4 là thanh trắc, tiếng thứ 6 là thanh bằng.
+ Dòng 4: Tiếng thứ 2 là thanh trắc, tiếng thứ 4 là thanh bằng, tiếng thứ 6 là thanh trắc.
- Đối và niêm: Dòng 1-4, 2-3 là niêm với nhau, dòng 1-2, 3-4 là đối nhau.
- Gieo vần: Gieo vần ở các từ xa – hoa – nhà, gieo vần bằng.
- Cách ngắt nhịp của mỗi dòng thơ: Theo nhịp 4/3
c. Kết bài :
- Cảm nhận của em về vẻ đẹp, nhạc điệu của thể thơ.

Đề: Thuyết minh đặc điểm của thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt trên cơ sở bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.
Tiết 61: THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Môn: Ngữ văn.
Thứ 3 ngày 05 tháng 11 năm 2013
Thuyết minh về một thể loại văn học
Quan sát
Nhận xét
Khái quát thành đặc điểm
(Cho ví dụ minh họa)
CỦNG CỐ
Các thầy cô giáo và các em học sinh!
Xin chân thành cảm ơn!