Bài 15. Thuyết minh về một thể loại văn học

nhiệt liệt chào mừng
các thầy, cô giáo về dự Hội thi
giáo viên dạy giỏi cấp huyện
Thứ 3 , ngày 26 tháng 11 năm 2013
Giáo viên dạy: Nguyễn Thị Thúy
Đơn vị: THCS Cẩm Văn - Cẩm Giàng - HD
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Kể tên một số bài thơ 7 chữ em biết.
VD: Qua Đèo Ngang, Bạn đến chơi nhà, Đập đá ở Côn Lôn, ...
I.Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”.
* Các bước làm bài văn thuyết minh
Bước 1: Tìm hiểu đề
(Quan sát, tìm hiểu đối tượng cần thuyết minh)
Bước 2:Tìm ý, lập dàn ý
Bước 3: Viết bài
Bước 4: Kiểm tra lại bài đã viết
Tìm hiểu đề
Tiết 60
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
I.Từ quan sát đến mô tả,thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú”.
Tìm hiểu đề
Kiểu đề: Thuyết minh về một thể loại văn học
Đối tượng thuyết minh: Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
Nội dung thuyết minh: đặc điểm của thể thơ thất ngôn bát cú
Phương pháp dùng để thuyết minh: phương pháp nêu định nghĩa ,phân tích, nêu ví dụ, dùng số liệu
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
(Phan Châu Trinh)
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng)
Bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng -> không
tuỳ ý thêm bớt
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ
thất ngôn bát cú
* Tìm hiểu bài thơ: “Đập đá ở Côn Lôn”
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
a. Ví dụ
b Nhận xét
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh mụ?t thờ? loa?i van ho?c

1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc

a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B T T T
B B B T T B B
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền ( B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, thanh ngã, thanh sắc, thanh nặng(T)
* Bố cục
Hai câu đề
Hai câu
thực
Hai câu luận
Hai câu kết
4 phần: đề, thực, luận, kết
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*Bố cục
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B B T T
B B B T T B B
Đối, niêm
Đối
Đối
Đối
Đối
"Đối": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp
câu 1-2, 3- 4, 5- 6, 7-8 luôn trái ngược nhau về thanh điệu.
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B B T T
B B B T T B B
Trùng thanh điệu =>Niêm
Trùng thanh điệu =>Niêm
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B B T T
B B B T T B B
Đối, niêm
"Đối": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp
câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 luôn trái ngược nhau về thanh điệu.
"Niêm": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu 1-8, 2-3 ,4-5, 6-7 trùng nhau về thanh điệu.
Vần
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*Bố cục
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
*Đối, niêm
*Vần
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
*Ngắt nhịp
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
B T B B T T B
T B B T B B T
T T T B B T T
B B B T T B B
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
4/3
4/3
2/2/3 ; 4/3
* Đề tài:
Cảm hứng thiên nhiên, nhân đạo, tinh thần yêu nước, nguồn vui thú nhàn tản,...
Ở cuối câu 1 và cuối
câu chẵn 2,4,6
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
* Luật bằng trắc
* Niêm, đối
* Vần
* Ngắt nhịp
* Đề tài
Số câu, số chữ trong bài…
Cách gieo vần,
Quy luật bằng trắc
Nghệ thuật đối,
Cấu trúc bài thơ…
Ngắt nhịp
c. Kết b�i:
- Đây là thể thơ có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn học dân tộc
- Tho ca Vi?t Nam cú nhi?u b�i tho hay du?c sỏng tỏc theo th? tho n�y.
a. Mở bài:
- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật là một thể thơ thông dụng trong các thể thơ Đường luật...
b. Thân bài:
*Xuất xứ:
Là thể thơ có nguồn gốc từ Trung Quốc
*Giới thiệu đặc điểm của thể thơ:
*Nhận xét: Ưu - nhược điểm của thể thơ
* Số câu, số chữ
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
* Bố cục:4 phần
2.Lập dàn bài
a.Mở bài:
-Nêu một định nghĩa chung về thể loại văn học.
b.Thân bài:
Nêu đặc điểm ( đặc trưng cơ bản) của thể loại văn học.
-Nờu sụ? cõu sụ? chu~ trong ba`i
+ Quy định bằng, trắc
+ Cách gieo vần ,dụ?i cu?a thờ? tho
+ Cách ngắt nhịp
Nhận xét về ưu, nhược và vị trí của thể loa?i van ho?c
c. Kết bài: Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp của thể loại văn học đó:
DÀN BÀI VĂN THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
a.Mở bài:
-Nêu một định nghĩa chung về thể loại văn học.
b.Thân bài:
-Nêu đặc điểm ( đặc trưng cơ bản) của thể loại văn học.
Nhận xét về ưu, nhược và vị trí của thể loa?i van ho?c
c. Kết bài: Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp của thể loại văn học đó:
DÀN BÀI VĂN THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
1) Quan sát:
2) Lập dàn ý:
3.Kờ?t luõ?n Ghi nhớ SGK
Thuyết minh về thể loại văn học
Quan sát
Nhận xét
Khái quát thành đặc điểm
(cho ví dụ minh hoạ)
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
a Ví dụ
b nhận xét
* Số câu, số chữ
* Luật bằng chắc
* Bố cục
* Niêm, đối
* Vần
* Ngắt nhịp
* Đề tài
Tiết 60
1) Quan sát:
2) Lập dàn ý:
* Ghi nhớ SGK
II. Luyện tập:
Hãy thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn trên cơ sở các truyện ngắn đã học: "Tôi đi học", "Lão Hạc", "Chiếc lá cuối cùng".
Tìm hiểu đề:
Kiờ?u ba`i:
Đối tượng thuyờ?t minh:
Nội dung cần thuyờ?t minh:

Phương pháp thuyờ?t minh:
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
Thuyết minh về một thể loại van ho?c
Truyện ngắn
Các đặc điểm chính của truyện ngắn
Nêu định nghĩa, giải thích ; nêu ví dụ ; phân loại, phân tích ; so sánh...
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Hãy thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn trên cơ sở các truyện ngắn đã học: "Tôi đi học", "Lão Hạc", "Chiếc lá cuối cùng".
(chọn truyện "Lão Hạc" làm dẫn chứng)
Nhóm 1: Nêu định nghĩa (khái niệm) truyện ngắn.
Nhóm 2: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn (tự sự, sự kiện và nhân vật).
Nhóm 3: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn (cốt truyện, kết cấu).
Nhóm 4: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn (các yếu tố kết hợp khác; nội dung, tư tưởng).
Nhóm 1 : Nêu định nghĩa (khái niệm) của truyện ngắn?
- Tự sự : Là yếu tố chính quyết định sự tồn tại của một truyện ngắn.
- Cốt truyện: Diễn ra trong một khoảng thời gian và không gian hẹp (đơn giản). Chỉ chọn một thời đoạn, khoảnh khắc nào đó của nhân vật để trình bày.
- Yếu tố biểu cảm, miêu tả, nghị luận ...
Là yếu tố bổ trợ, giúp cho truyện ngắn sinh động hấp dẫn, đan xen vào các yếu tố tự sự.
Truyện ngắn là một loại truyện bằng văn xuôi, có dung lượng nhỏ, số trang ít, miêu tả một khía cạnh tính cách, một mẩu trong cuộc đời của nhân vật.(Theo Từ điển Tiếng Việt).
+ Sự việc chính: Lão Hạc giữ tài sản cho con trai bằng mọi giá.
+ Sự việc phụ: Con trai lão bỏ đi, lão Hạc đối thoại với con chó Vàng, bán con Vàng, trò chuyện với ông giáo, xin bả chó, tự tử ...
- Sự kiện và nhân vật: ít nhân vật và sự kiện, thường chỉ là vài ba nhân vật và một số sự kiện
+ Nhân vật chính: Lão Hạc
+ Nhân vật phụ: Ông giáo, con trai lão Hạc, vợ ông giáo ..
VD: Cuộc sống nghèo khổ, cô đơn và cái chết cùng quẫn đau thương của người nông dân trong xã hội cũ.
- Kết cấu: Những sự việc thường là sự sắp đặt những đối chiếu, tương phản để làm bật ra chủ đề.
Nhóm 2 : Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
Nhóm 3 : Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
Nhóm 4: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
VD:
+ Miêu tả: ... Lão Hạc đang vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra. Khắp người chốc lại giật mạnh một cái, nảy lên ...
+ Biểu cảm: ... Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố mà tìm hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi .. toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương ....
+ Nghị luận: ... Ông giáo nói phải! Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hoá kiếp cho nó để nó làm kiếp người, may ra có sung sướng hơn một chút. kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn!....
Nhóm 1 : Nêu định nghĩa (khái niệm) của truyện ngắn?
- Tự sự : Là yếu tố chính quyết định sự tồn tại của một truyện ngắn.
- Cốt truyện: Diễn ra trong một khoảng thời gian và không gian hẹp (đơn giản). Chỉ chọn một thời đoạn, khoảnh khắc nào đó của nhân vật để trình bày.
- Yếu tố biểu cảm, miêu tả, nghị luận ...
Là yếu tố bổ trợ, giúp cho truyện ngắn sinh động hấp dẫn, đan xen vào các yếu tố tự sự.
Truyện ngắn là một loại truyện bằng văn xuôi, có dung lượng nhỏ, số trang ít, miêu tả một khía cạnh tính cách, một mẩu trong cuộc đời của nhân vật.(Theo Từ điển Tiếng Việt).
- Sự kiện và nhân vật: ít nhân vật và sự kiện, thường chỉ là vài ba nhân vật và một số sự kiện.
- Kết cấu: Những sự việc thường là sự sắp đặt những đối chiếu, tương phản để làm bật ra chủ đề.
VD : Đề tài người nông dân trước cách mạng...
Nhóm 2 : Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
Nhóm 3 : Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
Nhóm 4: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn:
- Nội dung, tư tưởng: Truyện ngắn đã đề cập đến những vấn đề lớn của cuộc đời.
Lập dàn ý
- Tự sự: yếu tố chính quyết định sự tồn tại một truyện ngắn.
- Sự kiện và nhân vật: ít nhân vật và sự kiện, thường chỉ là vài ba nhân vật và một số sự kiện.
- Cốt truyện: Diễn ra trong một khoảng thời gian và không gian hẹp. Chỉ chọn một thời đoạn, khoảnh khắc nào đó của nhân vật để trình bày.
- Kết cấu: Những sự việc thường là sự sắp đặt những đối chiếu, tương phản để làm bật ra chủ đề.
- Các yếu tố khác: miêu tả, biểu cảm, nghị luận...
- Nội dung, tư tưởng: Truyện ngắn đã đề cập đến những vấn đề lớn của cuộc đời.
(lấy ví dụ từ truyện ngắn “Lão Hạc” để minh hoạ cho các đặc điểm trên)
a, Mở bài:
Nêu định nghĩa về truyện ngắn.
b. Thân bài :
c. Kết bài :
- Nêu cảm nhận về truyện ngắn: truyện ngắn có vẻ đẹp và sức hấp dẫn riêng, phù hợp với nhịp sống lao động khẩn trương hiện nay, nên được độc giả rất yêu thích.
Các đặc điểm của truyện ngắn.
Thuyết minh về
thể loại văn học
Quan sát
Khái quát thành những đặc điểm
Nhận xét
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Yêu cầu khi thuyết minh:
Lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu
Có những ví dụ cụ thể
Câu 1: Dòng nào nói đúng nhất trình tự các bước tiến hành khi thuyết minh đặc điểm của một thể loại văn học hay một văn bản cụ thể?
A: Quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm.
B: Quan sát, khái quát thành những đặc điểm rồi nhận xét.
C: Khái quát thành những đặc điểm rồi quan sát, nhận xét.
D: Nhận xét, quan sát, sau đó khái quát thành những đặc điểm.
Bài tập củng cố:
B
Củng cố - Hướng dẫn về nhà
- Nắm chắc kiến thức bài học, phương pháp làm bài văn thuyết minh về một thể loại văn học
Đọc thêm tài liệu tham khảo thuyết minh về một thể loại văn học.
Lập dàn ý cho bài văn thuyết minh một thể loại văn học tự chọn.
Soạn bài “Muốn làm thằng Cuội”
Chân Trời
Tri Thức

CHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN HỌC GIỎI!

Thuyết minh về
thể loại văn học
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
*Yêu cầu khi thuyết minh:
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
*Đối, niêm
*Vần
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
*Ngắt nhịp
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
B T B B T T B
T B B T B B T
T T T B B T T
B B B T T B B
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
4/3
4/3
2/2/3 ; 4/3
* Đề tài:
Cảm hứng thiên nhiên, nhân đạo, tinh thần yêu nước, nguồn vui thú nhàn tản,...
Ở cuối câu 1 và cuối
câu chẵn 2,4,6
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B B T T
B B B T T B B
Đối, niêm
Đối
Đối
Đối
Đối
"Đối": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp
câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 luôn trái ngược nhau về thanh điệu.
Niêm
niêm
niêm
niêm
"Niêm": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu 1-8, 2-3 ,4-5, 6-7 trùng nhau về thanh điệu.
Vần
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
*Đối, niêm
*Vần
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
*Ngắt nhịp
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
B T B B T T B
T B B T B B T
T T T B B T T
B B B T T B B
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
4/3
4/3
2/2/3 ; 4/3
* Đề tài:
Cảm hứng thiên nhiên, nhân đạo, tinh thần yêu nước, nguồn vui thú nhàn tản,...
Ở cuối câu 1 và cuối
câu chẵn 2,4,6
Thuyết minh về một thể loại văn học
Tiết 61- Bài 15:
1) Quan sát:
* Số câu, số chữ:
* Đề bài : "Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú".
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
* Luật bằng trắc:
"Niêm": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu 1-8, 2-3 ,4-5, 6-7 trùng nhau về thanh điệu.
- "Đối": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu: 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 luôn trái ngược nhau về thanh điệu.
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
*. Bố cục:4 phần
* . Niêm đối
* Vần
Tiếng
Câu
B
B
T
B
T
B
T
B
Gieo vần chân (vần B) ở cuối câu 1 và cuối các câu chẵn.2,4,6,8 hiệp vần với nhau
Lôn

non


hòn


son


con
Thuyết minh về một thể loại văn học
Tiết 61- Bài 15:
1) Quan sát:
* Số câu, số chữ:
* Đề bài : "Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú".
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
* Luật bằng trắc:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
* . Niêm đối
* Vần
* Ngắt nhịp:
*. Bố cục:4 phần
2/2/3
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
4/3
4/3
* Đề tài
Cảm hứng thiên nhiên, nhân đạo, tinh thần yêu nước, nguồn vui thú nhàn tản,...
Phan Châu Trinh
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Hãy chỉ ra cách ngắt nhịp ở mỗi dòng của bài thơ?
Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con !
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
2/2/3
4/3
4/3
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Tiết 60
1) Quan sát:
* Số câu, số chữ:
* Đề bài : "Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú".
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
* Luật bằng trắc:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
* . Niêm đối
* Vần
* Ngắt nhịp:
* Đề tài
Cảm hứng thiên nhiên, nhân đạo, tinh thần yêu nước, nguồn vui thú nhàn tản,...
*. Bố cục:4 phần
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
(Phan Châu Trinh)
Hai câu đề: mở ý.
Hai câu thực
Hai câu luận
Hai câu kết
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
2. Dàn ý
Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
Tìm hiểu đề:
- Thể loại:
- Đối tượng:
- Phạm vi kiến thức:

- Phương pháp thuyết minh:
Thuyết minh về một thể loại văn học
Truyện ngắn
Đặc điểm về dung lượng, nhân vật, cốt truyện và kết cấu ...
Nêu định nghĩa, phân tích, nêu ví dụ
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
2. Dàn ý
3. Ghi nhớ
II. Luyện tập
1. Tìm hiểu đề:
- Thể loại:
- Đối tượng:
- Phạm vi kiến thức:

- Phương pháp thuyết minh:
Thuyết minh về một thể loại văn học
Đặc điểm về dung lượng, nhân vật, cốt truyện và kết cấu ...
Nêu định nghĩa, phân tích, nêu ví dụ
2. Quan sát:
- Định nghĩa: thuộc thể tự sự loại nhỏ
- Dung lượng: nhỏ
- Nhân vật: ít
- Cốt truyện: đơn giản
- Kết cấu: đối chiếu tương phản
- Phương thức biểu đạt: Kết hợp các phương pháp.
- Nội dung: truyện ngắn đề cập những vấn đề lớn của cuộc đời nhân vật
Bài tập1: Thuyết minh đặc điểm chính của truyện ngắn
Truyện ngắn
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết
minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm
thể thơ thất ngôn bát cú

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
Đối, niêm
Vần
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Ngắt nhịp
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
B T B B T T B
T B B T B B T
T T T B B T T
B B B T T B B
2/2/3
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh mụ?t thờ? loa?i van ho?c
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B T T T
B B B T T B B
Đối, niêm
"Đối": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu
1-2, 3-4, 5-6, 7-8 luôn trái ngược nhau về thanh điệu.
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú
Câu 2: Khi thuyết minh đặc điểm của một thể loại văn học hoặc của một văn bản cụ thể, cần chú ý điều gì?
A: Nêu tất cả các đặc điểm của thể loại văn học hoặc của văn bản cụ thể đó.
B: Đặc điểm nào của thể loại văn học hoặc của văn bản cụ thể cũng phải có dẫn chứng cụ thể để làm sáng tỏ.
C: Chọn những đặc điểm tiêu biểu của thể loại văn học hoặc của văn bản cụ thể và đưa ra những ví dụ để làm sáng tỏ các đặc điểm ấy.
D: Cả A, B, C đều đúng.
D
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng
=> không tuỳ ý thêm bớt.
* Luật bằng, trắc
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú

*..Bố cục:
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B T T T
B B B T T B B
Hai câu đề
Hai câu luận
Hai câu thực
Hai câu kết
4 phần
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Thuyết minh về một thể loại văn học
Tiết 61- Bài 15:
1) Quan sát:
* Số câu, số chữ:
* Đề bài : "Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú".
I. Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học.
* Luật bằng trắc:
"Niêm": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu 1-8, 2-3 ,4-5, 6-7 trùng nhau về thanh điệu.
- "Đối": các tiếng 2, 4, 6 của các cặp câu: 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 luôn trái ngược nhau về thanh điệu.
a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
*. Bố cục:4 phần
* . Niêm đối
* Vần
Tiếng
Câu
B
B
T
B
T
B
T
B
Gieo vần chân (vần B) ở cuối câu 1 và cuối các câu chẵn.2,4,6,8 hiệp vần với nhau
Lôn

non


hòn


son


con
Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn ,
B B T T T B B
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
B T B B T T B
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
T T T B B T T
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
B B T T T B B
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
T B B T B B T
Mưa nắng càng bền dạ sắt son,
B T B B T T B
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
B B T T B B T
Gian nan chi kể việc con con
B B B T T B B
Đối
Đối
Đối
Đối
Đối
Đối
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh
một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú

a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B T T T
B B B T T B B
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền ( B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, thanh ngã, thanh sắc, thanh nặng( T)
* Bố cục
Hai câu đề
Hai câu
thực
Hai câu luận
Hai câu kết
4 phần: đề, thực, luận, kết
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh
một thể loại văn học
1. Quan sát:
* Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
* Luật bằng, trắc
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú

a. Ví dụ
b Nhõ??n xe?t
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắc son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
Phan Châu Trinh
B B T T T B B
B T B B T T B
T T T B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
T T T B T T T
B B B T T B B
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN
Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền ( B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, thanh ngã, thanh sắc, thanh nặng( T)
* Bố cục
Hai câu đề
Hai câu
thực
Hai câu luận
Hai câu kết
4 phần: đề, thực, luận, kết
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I.Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú.
1. Quan sát:
b. Bằng, trắc
c. Đối và niêm
B
B
B
T
B
T
T
T
T
B
T
T
B
T
B
T
T
B
B
T
B
B
T
B
Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu
1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
Niêm: Bằng trắc giữa các cặp câu: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7 giống nhau.
Niêm
Niêm
Niêm
Niêm
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang,
thanh huyền (B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã,
sắc, nặng (T)
chữ
câu
a. Số câu (dòng), số chữ (tiếng):
- Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng
=> không tuỳ ý thêm bớt.
Đối
Đối
Đối
Đối
Dàn bài thuyết minh về thể loại văn học
Mở bài:
-Giới thiệu khái quát thể loại được thuyết minh trong mối quan hệ với những thể loại khác
Thân bài:
- Nêu định nghĩa về thể loại ( đặc trưng cơ bản)
-Phạm vi quen thuộc của thể loại
-Những yếu tố hình thức chủ yếu của thể loại
Kết bài
-Nêu ưu, nhược của thể loại văn học
- Tác dụng của thể loại văn học đối với việc thể hiện chủ đề của tác phẩm
Vai trò, tác dụng của thể loại đối với sự phát triển của nền văn học nghệ thuật
Câu 1: Dòng nào nói đúng nhất trình tự các bước tiến hành khi thuyết minh đặc điểm của một thể loại văn học hay một văn bản cụ thể?
A: Quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm.
B: Quan sát, khái quát thành những đặc điểm rồi nhận xét.
C: Khái quát thành những đặc điểm rồi quan sát, nhận xét.
D: Nhận xét, quan sát, sau đó khái quát thành những đặc điểm.
Bài tập củng cố:
B
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
(Phan Châu Trinh)
Hai câu đề:
Hai câu thực
Hai câu luận
Hai câu kết
Đối
Đối
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
B T B
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
T B T
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
T B T
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
B T B
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
B T B
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
T B T
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
T B T
Gian nan chi kể việc con con!
B T B
(Phan Châu Trinh)
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
B T B
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
T B T
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
T B T
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
B T B
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
B T B
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
T B T
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
T B T
Gian nan chi kể việc con con!
B T B
(Phan Châu Trinh)
ĐẬP ĐÁ Ở CÔN LÔN

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể việc con con!
(Phan Châu Trinh)
Hai câu đề:
Hai câu thực
Hai câu luận
Hai câu kết
Đối
Đối
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI:
+ Hoàn thành bài tập 1: Xây dựng dàn ý chi tiết
=> viết thành bài văn hoàn chỉnh.
+ Chuẩn bị bài: Ôn tập Tiếng Việt về từ vựng, ngữ pháp.
Chân Trời
Tri Thức

CHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN HỌC GIỎI!

Qua Đèo Ngang
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
T T B B T T B
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
T B B T T B B
Lom khom dưới núi tiều vài chú
B B T T B B T
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
T T B B T T B
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
T T B B B T T
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
B B T T T B B
Dừng chân đứng lại: trời, non, nước
B B T T B B T
Một mảnh tình riêng ta với ta
T T B B B T B
Hai câu đề : mở ý
2. câu thực: miêu tả cụ thể cảnh và người
2 câu luận: bàn luận, nhận xét
2 câu kết: khép lại ý bài thơ
Bố cục: 4 phần
Đối
Đối
Đập đá ở Côn Lôn
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn ,
B B T T T B B
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
B T B B T T B
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
T T T B B T T
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
B B T T T B B
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
T B B T B B T
Mưa nắng càng bền dạ sắt son,
B T B B T T B
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
B B T T B B T
Gian nan chi kể việc con con
B B B T T B B
Hai câu đề : mở ý
2 câu thực: miêu tả cụ thể cảnh và người
2 câu luận: bàn luận, nhận xét
2 câu kết: khép lại ý bài thơ
Bố cục: 4 phần
Đối
Đối
THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC
Tiết 60
I. Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học
*Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú
1. Quan sát:
Số câu (dòng), số chữ (tiếng)
Mỗi bài 8 câu, mỗi câu 7 tiếng-> không tuỳ ý thêm bớt.
b. Bằng, trắc
- Tiếng bằng: tiếng có thanh ngang, thanh huyền (B)
Tiếng trắc: tiếng có thanh hỏi, ngã, sắc, nặng (T)
c. Đối và niêm
- Đối: Bằng trắc giữa các cặp câu 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 đối nhau.
- Niêm: Bằng trắc giữa ca