Bài 15. Ôn tập phần Tập làm văn

Ngữ văn 9
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi�:
Họa sĩ nghĩ thầm : " Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn màn chẳng hạn" . Ông rất ngạc nhiên khi bước lên bậc thang bằng đất, thấy người con trai đang hái hoa. Cô kĩ sư "ô" lên một tiếng ! Sau gần hai ngày, qua ngót bốn trăm cây số đường dài cách xa Hà Nội, đứng trong mây mù ngang tầm với chiếc cầu vồng kia, bỗng nhiên lại gặp hoa dơn, hoa thược dược, vàng, tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong.ngay lúc dưới kia là mùa hè, đột ngột và mừng rỡ, quên mất e lệ, cô chạy đến bên người con trai đang cắt hoa.
( Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long )

1. Đoạn văn trên được kể theo ngôi thứ mấy ?
A. Ngôi thứ nhất
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ ba
D. Cả A, B, C đều đúng
2.Ai là người kể chuyện trong đoạn văn trên ?
A. Bác lái xe
B. Cô gáI
C. Ông họa sĩ
D. Tác giả ( Người kể không xuất hiện ).

Kiểm tra bài cũ

Nêu vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự ?
Người kể chuyện có vai trò dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện : giới thiệu nhân vật và tình huống , tả người và tả cảnh, đưa ra các nhận xét, đánh giá về những điều được kể .
ôn tập : tập làm văn
Tiết 80
*Nội dung ôn tập
Kì I lớp 9:
Văn thuyết minh:
Văn Tự sự có kết hợp:
Luyện tập kết hợp giữa thuyết minh với các biện pháp nghệ thuật và các yếu tố miêu tả
Yếu tố biểu cảm và miêu tả nội tâm, nghị luận
Đối thoại, độc thoại nội tâm, người kể chuyện, vai trò của người kể chuyện trong văn tự sự
I. Văn thuyết minh
1. Khái niệm:
Là văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống, nhằm cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân.Các hiện tượng trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu và giải thích.
2. Vai trò, vị trí, tác dụng của biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.

Mỗi ngày đến trường, em đều nhìn thấy cây phượng khoe những cành lá rung rinh như chào đón em . Thân cây xù xì, chỉ cần một vòng tay ôm là đủ. Những chiếc rễ lớn nổi gồ trên mặt đất làm nứt nẻ cả nền xi măng quanh gốc.Lá phượng là một loại lá kép, gồm nhiều lá nhỏ, mỏng, màu xanh sẫm , lá mọc song song hai bên cuống, trông xa như đuôi con chim phượng . Xuân qua, hè tới, cây phượng trổ bông : Hoa phượng nở thành chùm lớn, có năm cánh ( bốn cánh màu đỏ tươi và một cánh màu đỏ lốm đốm trắng ) . Nhuỵ phượng thường được làm để chơi chọi gà, là một túi phấn hình bầu dục, dài và cong . Khi tiếng ve kêu ra rả , mùa thi sắp tới cũng là lúc hoa phượng nở nhiều nhất . Cả một màu đỏ nồng nàn như lửa bao phủ khắp ngọn cây, làm rực sáng cả một khoảng trời bừng bừng sức sống , cây phượng già như trẻ lại .
( Phạm Hương Sơn - Văn mẫu 9)
Tìm các yếu tố miêu tả và các biện pháp nghệ thuật trong đoạn văn trên ? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật ?
I. Văn thuyết minh
1. Khái niệm:
2. Vai trò, vị trí, tác dụng của biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả:
- Các biện pháp nghệ thuật: Giúp cho văn bản thuyết minh đỡ khô khan làm cho người đọc, người nghe thích thú, tiếp thu dễ dàng hơn.
- Yếu tố miêu tả làm cho đối tượng thuyết minh hiện lên cụ thể, gần gũi, sinh động, hấp dẫn
Thảo luận nhóm:
So sánh điểm khác nhau giữa văn thuyết minh và văn miêu tả?
I. Văn thuyết minh
II. Văn tự sự
1. Khái niệm:
Tự sự là phương thức trình bày một chuỗi sự việc, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
2. Yêu cầu nội dung văn bản tự sự ở lớp 9 tập một:
Nhận được diện các yếu tố kết hợp: Miêu tả nội tâm, nghị luận.
Kỹ năng kết hợp các phương thức trong một văn bản
Thấy được vai trò, vị trí, tác dụng của các yếu tố miêu tả nội tâm, nghị luận. trong văn bản tự sự.
I. Văn thuyết minh
II. Văn tự sự
1. Khái niệm:
3. Vai trò vị trí và tác dụng của các yếu tố miêu tả nội tâm và nghị luận trong văn bản tự sự:
2. Nội dung văn bản tự sự ở lớp 9 tập một:
L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i nghÜ vËy, vµ t«i cµng buån l¾m . Nh÷ng ng­êi nghÌo nhiÒu tù ¸i vÉn th­êng nh­ thÕ .Hä dÔ tñi th©n nªn rÊt hay ch¹nh lßng . Ta khã mµ ë cho võa ý hä …Mét h«m, t«i phµn nµn viÖc Êy víi Binh T­ .Binh T­ lµ mét ng­êi l¸ng giÒng kh¸c cña t«i . H¾n lµm nghÒ ¨n trém nªn vèn kh«ng ­a l·o H¹c bëi v× l·o l­¬ng thiÖn qua .H¾n bÜu m«i vµ b¶o :
- L·o lµm bé ®Êy ! ThËt ra th× l·o chØ tÈm ngÈm thÕ , nh­ng còng ra phÕt ch¶ võa ®©u : l·o võa xin t«i mét Ýt b¶ chã …
T«i trè to ®«i m¾t, ng¹c nhiªn. H¾n th× thÇm :
- L·o b¶o cã con chã nhµ nµo cø ®Õn v­ên nhµ l·o …L·o ®Þnh cho nã x¬i mét b÷a .NÕu tróng, l·o víi t«i uèng r­îu .

Hìi ¬i l·o H¹c ! Th× ra ®Õn lóc cïng l·o còng cã thÓ lµm liÒu nh­ ai hÕt …Mét con ng­êi nh­ thÕ Êy !... Mét ng­êi ®· khãc v× trãt lõa mét con chã !....Mét ng­êi nhÞn ¨n ®Ó tiÒn l¹i lµm ma, bëi kh«ng muèn liªn luþ ®Õn hµng xãm, l¸ng giÒng .Con ng­êi ®¸ng kÝnh Êy b©y giê còng theo gãt Binh T­ ®Ó cã ¨n ­ ? Cuéc ®êi qu¶ thËt cø mçi ngµy mét thªm ®¸ng buån .
(Ng÷ v¨n 8 – tËp I)
Xác định các yếu tố miêu tả nội tâm, nghị luận trong đoạn văn trên ?
Tác dụng ?
Đọc đoạn văn sau

Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm . Những người nghèo nhiều tự ái vẫn thường như thế .Họ dễ tủi thân nên rất hay chạnh lòng .ta khó mà ở cho vừa ý họ .

=> Miêu tả Nội tâm + Yếu tố nghị luận .
I. Văn thuyết minh
II. Văn tự sự
1. Khái niệm:
3. Vai trò vị trí và tác dụng của các yếu tố miêu tả nội tâm và nghị luận trong văn bản tự sự:
a. Yếu tố miêu tả nội tâm :
2. Nội dung văn bản tự sự ở lớp 9 tập một:
Giúp người đọc thấy rõ những suy nghĩ, tình cảm, diễn biến tâm trạng của nhân vật, góp phần thể hiện chân dung nhân vật.
b. Yếu tố nghị luận :
Làm cho câu chuyện thêm chặt chẽ và có tính triết lí
I. Văn thuyết minh
II. Văn tự sự
1. Khái niệm:
3. Vai trò vị trí và tác dụng của các yếu tố miêu tả nội tâm và nghị luận trong văn bản tự sự:
2. Nội dung văn bản tự sự ở lớp 9 tập một:
4. So sánh văn bản thuyết minh có yếu tố miêu tả, tự sự với văn bản tự sự, miêu tả:
* Giống nhau: Vẫn là những câu văn miêu tả, tự sự
* Khác nhau:
I. Văn thuyết minh
II. Văn tự sự
III. Luyện tập
Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng mỗi đáp án em cho là đúng:
Câu 1: Khi nào cần thuyết minh một cách hình tượng, bóng bẩy?
A - Thuyết minh các đặc điểm cụ thể, dễ thấy của đối tượng.
B - Khi thuyết minh các đặc điểm trừu tượng, không dễ thấy của đối tượng.
C - Khi muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn.
D - Khi muốn trình bày rõ diễn biến của sự việc.
Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng đáp án em cho là đúng:
Câu 2: Trong văn bản tự sự, yếu tố miêu tả và biểu cảm có vai trò gì?
A - Làm cho sự việc được kể sinh động và hiện lên như thật.
B - Làm cho sự việc được kể đầy đủ.
C - Giúp người viết thể hiện được thái độ của mình với sự việc được kể.
Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng đáp án em cho là đúng:
Câu 3: Nghị luận trong văn bản tự sự là gì?
A - Diễn đạt bằng hình thức lập luận làm cho câu chuyện thêm phần triết lí.
B - Đưa ra nhận xét, phán đoán về một vấn đề, một quan điểm, tư tưởng nào đó.
C - Cả A và B đều đúng.
D - Cả A và B đều sai.
I. Văn thuyết minh
II. Văn tự sự
III. Luyện tập
IV. Hướng dẫn về nhà
1. Tiếp tục chuẩn bị các câu hỏi trong bài Ôn tập tập làm văn phần còn lại.
2. Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi với bạn (có yếu tố miêu tả nội tâm).