Bài 15. Ôn luyện về dấu câu

ôn luyện về dấu câu
ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU
I.Tổng kết về dấu câu
(.) , (?) , (!) (, ) , (…) , (;) , (-) , (()) , (:) , (“”)
Các dấu câu thường
dùng trong tiếng Việt?
1. Dấu chấm (.):
2. Dấu chấm hỏi (?):
3. Dấu chấm than (!):
4. Dấu phẩy (,):
5. Dấu chấm lửng(…):
7. Dấu gạch ngang(-):
Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp
6. Dấu chấm phẩy(;):
8.Dấu ngoặc đơn():
9.Dấu hai chấm(:):
10.Dấu ngoặc kép( “”):
Kết thúc câu trần thuật
Kết thúc câu nghi vấn
Kết thúc câu cảm thán, câu cầu khiến
Đánh dấu ranh giới giữa các vế câu trong một câu ghép, giữa các bộ phận trong một phép liệt kê
Dùng để đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của câu: Thành phần phụ với nòng cốt câu, giữa các từ ngữ có cùng chức vụ, giữa các vế câu của một câu ghép
Tỏ ý còn nhiều sự vật,hiện tượng chưa liệt kê hết, chỗ lời nói bỏ dở…
Đặt giữa câu đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu
Đánh dấu phần giải thích, thuyết minh, bổ sung, đánh dấu lời dẫn trực tiếp, lời thoại.
Đánh dấu phần chú thích
Nêu công dụng của từng loại dấu câu.
Đánh dấu từ ngữ, câu đoạn dẫn trực tiếp, từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt, mỉa mai, tên tác phẩm, tËp san …
Dấu gạch nối ( - )
Nối các tiếng trong từ phiên âm
11

II. C¸c lçi th­êng gÆp vÒ dÊu c©u
1. Tác phẩm “ Lão Hạc” làm em vô cùng xúc động rong xã hội cũ, biết bao nhiêu người nông dân đã sống nghèo khổ cơ cực như lão Hạc.
 Lỗi : Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc
.
t
T
Ví dụ trên thiếu dấu ngắt câu ở chỗ nào?
Nên dùng dấu gì để kết thúc câu ở chỗ đó?
Đọc các ví dụ sau:
Thiếu dấu ngắt câu sau từ xúc động.
Dùng dấu chấm để kết thúc câu
1. Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc
2. Thời còn trẻ, học ở trường này ng là học sinh xuất sắc nhất.
.
Ô
,
ô
Dùng dấu chấm sau từ “này” đúng hay sai? Vì sao? Ở chổ này nên dùng dấu gì?
Dùng như vậy là sai. Vì câu chưa kết thúc . Nên dùng dấu phẩy
 Lỗi :
Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc
2
ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU
Đọc các ví dụ sau :
3. Cam quýt bưởi xoài là đặc sản của vùng này.
 Lỗi :
,
,
,
Câu này thiếu dấu gì để phân biệt các thành phần đồng chức?Hãy đặt dấu vào chỗ thích hợp?
II. C¸c lçi th­êng gÆp vÒ dÊu c©u
1. Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc
2. Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc
Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết .
3.
Thiếu dấu phẩy để ngắt các thành phần đồng chức
4. Quả thật, tôi không biết nên giải quyết vấn đề này như thế nào và bắt đầu từ đâu Anh có thể cho tôi một lời khuyên không Đừng bỏ mặc tôi lúc này.
.
?
Đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu thứ nhất và
dấu chấm ở cuối câu thứ hai trong đoạn
văn này đã đúng chưa? Vì sao? Ở các vị trí
đó nên dùng dấu gì?
Đặt dấu câu như vậy là chưa đúng.
Vì dấu câu đó chưa đúng
với mục đích nói của câu
Ở câu thứ nhất đặt chấm.
Ở câu thứ hai đặt dấu chấm hỏi.
 Lỗi : Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.
4. Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.
ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU
GHI NHỚ
 Khi vieát caàn traùnh caùc loãi sau ñaây veà daáu caâu:
-Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc;
-Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc;
-Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết;
-Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.
ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU
II. C¸c lçi th­êng gÆp vÒ dÊu c©u
III. LUYỆN TẬP
Bài tập : Chép đoạn văn dưới đây vào vở bài tập và điền dấu câu thích hợp vào chỗ có dấu ngoặc đơn.
Con chó cái nằm ở gậm phản bỗng chốc vẫy đuôi rối rít ( ) tỏ ra dáng bộ vui mừng ( )
Anh Dậu lử thử từ cổng tiến vào với vẻ mặt xanh ngắt và buồn rứt như kẻ sắp bị tù tội ( )
Cái Tí ( ) thằng Dần cùng vỗ tay reo ( )
( ) A ( ) Thầy đã về ( ) A ( ) Thầy đã về ( )…
Mặc kệ chúng nó ( ) anh chàng ốm yếu im lặng dựa gậy lên tấm phên cửa ( ) nặng nhọc chống tay vào gối và bước lên thềm ( ) Rồi lảo đảo đi đến cạnh phản ( ) anh ta lăn kềnh lên trên chiếc chiếu rách ( )
Ngoài đình ( ) mõ đập chan chát ( ) trống cái đánh thùng thùng ( ) tù và thổi như ếch kêu ( )
Chị Dậu ôm con vào ngồi bên phản ( ) sờ tay vào trán chồng và sẽ sàng hỏi ( )
( ) Thế nào ( ) Thầy em có mệt lắm không ( ) Sao chậm về thế ( ) Trán đã nóng lên đây mà ( )
.
,
:
-
,
.
.
.
!
!
,
!
!
!
,
,
,
,
,
,
.
:
-
?
?
?



Chị sờ trán chồng ( ) sờ chân chồng ( ) sờ cổ tay chồng( ) rồi chị lân la sờ cái nút dây thừng ở đằng sau lưng chồng( ) toan tính cởi trộm cho nó rộng ra một chút ( )nhưng cái nút ấy ( ) người ta thắt kiểu ( ) móng lợn ( ) ( ) và riết chặt lắm ( ) chị không thể nào mà cới ra được ( )Một lát sau ( ) anh Dậu hơi tỉnh ( ) mơ màng nhìn vợ ( )
( ) Thế nào ( ) U nó sang nhà cụ nghị Quế hay chưa ( )
( ) Đã ( ) Tôi ở bên ấy về đây ( )
( ) Cụ đã bằng lòng đấy chứ ( )
( ) Bằng lòng ( ) Nhưng người ta viết văn tự và bắt đèo thêm ()
Chị không nỡ nói hết câu ( ) ngập ngừng ( ) chị cởi dải dây lưng ( ) lấy mảnh giấy tây trao cho chồng ( )
( ) Tôi đã nhờ ông giáo viết hộ văn tự rồi đây ( ) Thầy em coi xem thế nào ( )
Chị sờ trán chồng ( ,) sờ chân chồng ( , ) sờ cổ tay chồng( ,) rồi chị lân la sờ cái nút dây thừng ở đằng sau lưng chồng( , ) toan tính cởi trộm cho nó rộng ra một chút (. )nhưng cái nút ấy ( , ) người ta thắt kiểu ( ") móng lợn (" ) (, ) và riết chặt lắm (, ) chị không thể nào mà cới ra được (. )Một lát sau (, ) anh Dậu hơi tỉnh (, ) mơ màng nhìn vợ (: )
(- ) Thế nào (? ) U nó sang nhà cụ nghị Quế hay chưa (? )
(- ) Đã (! ) Tôi ở bên ấy về đây (! )
(- ) Cụ đã bằng lòng đấy chứ (? )
(- ) Bằng lòng (! ) Nhưng người ta viết văn tự và bắt đèo thêm (. )
Chị không nỡ nói hết câu (, ) ngập ngừng ( ,) chị cởi dải dây lưng (, ) lấy mảnh giấy tây trao cho chồng ( :)
(- ) Tôi đã nhờ ông giáo viết hộ văn tự rồi đây ( .) Thầy em coi xem thế nào (. )
,


Bài tập
Phát hiện lỗi về dấu câu trong các đoạn sau và thay vào đó các dấu câu thích hợp .
(có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết)
a) Sao mãi tới giờ anh mới về ẹ ở nhà chờ anh mãi. Mẹ dặn là nh phải làm xong bài tập trong chiều nay.
,
?
m
M
:“
”
A
a
b) Từ xưa trong cuộc sống lao động và sản xuất nhân dân ta có truyền thống thương yêu nhau giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn gian khổ. Vì vậy có câu tục ngữ á lành đùm lá rách .
c) Mặc dù đã qua bao nhiêu năm tháng hưng tôi vẫn không quên được những kỉ niệm êm đềm thời học sinh.
,
L
l
:“
”
N
.
,
n
ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU


Bài tập : Hãy điền dấu câu thích hợp vào các trường hợp sau:
- Đêm hôm qua cầu gãy hãy cẩn thận
- Đừng uống chè uống rượu nghe con



Nhận xét cách đặt dấu câu trong trường hợp sau đây đúng hay sai ( Nếu sai thì sửa lại và không tính trường hợp dấu chấm tu từ):
Nếu em đồng ý bán chiếc lư đồng cổ xưa. Chị sẽ cho người mang tiền đến tận nhà.
Cách đặt dấu câu trong trường hợp trên là sai. Thực ra đó hai vế của một câu ghép chính phụ chứ không phải là hai câu độc lập. Cho nên cần thay thế dấu giữa hai câu bởi dấu phẩy
Nếu em đồng ý bán chiếc lư đồng cổ xưa, chị sẽ cho người mang tiền đến tận nhà.




1. Đặt 1 câu, trong đó có dấu phẩy tách các vế cảu câu
Nếu các đồng chí không có ý kiến nào thêm, tôi xin phép được kết thúc buổi họp ở đây. ( Tách 2 vế trong một câu ghép chính phụ)
2. Đặt 1 câu trong đó có dấu phẩy tách các





Bài. Trong mỗi trường hợp dưới đây, dấu hai chấm được dùng làm gì?
a) Một chú công an vỗ vai em:
- Cháu quả là chàng gác rừng dũng cảm!
Nguyễn Thị Cẩm Châu
b) Cảnh vật xung quanh tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Thanh Tịnh
Dấu hai chấm đặt ở cuối câu để dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.
Báo hiệu bộ phận câu
đứng sau nó là lời giải
thích cho bộ phận câu đứng
trước.

*Ví dụ: Cô giáo dặn chúng em: “Sáng mai các em nhớ mang sách Tiếng Việt nhé !”
Khi dẫn lời nói trực tiếp dấu hai chấm
được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép
hay dấu gạch ngang
- Cảnh vật xung quanh tôi đang có sự thay đổi
c v
lớn: hôm nay tôi đi học.
c v

*Ví dụ 1.
Nam: - Tớ vừa bị mẹ mắng vì toàn để
chị phải giặt giúp quần áo.
Hùng: - Thế à?
Dấu hai chấm được dùng để
dẫn lời mở đầu câu hội thoại

*Ví dụ 2.
Trong vườn nhà em có rất nhiều loài hoa: hoa
hồng, hoa cúc, hoa lay ơn, hoa vạn thọ,…
Dấu hai chấm được dùng để liệt
kê sự việc


Có thể đặt dấu hai chấm vào chỗ nào trong
các khổ thơ dưới đây?
a) Trận đánh đã bắt đầu
Quân ta ào lên trước
Một tên giặc ngã nhào
Chết rồi, không dậy được.

Chết là không nhúc nhích
Sao nó cứ lồm cồm?
Tính ăn gian chẳng thích
Chơi thật thà vui hơn.
Thằng giặc cuống cả chân
Nhăn nhó kêu rối rít
- Đồng ý là tao chết
Nhưng đây… tổ kiến vàng !
Định Hải
:


Bài 2. Có thể đặt dấu hai chấm vào chỗ nào trong
các câu văn dưới đây?
b) Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớnđể chờ đợi một nàng
tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cũng hi vọng khi
tha thiết cầu xin “Bay đi, diều ơi ! Bay đi !”
Theo Tạ Duy Anh
c) Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong
cảnh thiên nhiên kì vĩ phía tây là dãy Trường Sơn trùng
điệp, phía đông là biển cả bao la, ở giữa là một vùng dồng
bằng biếc xanh màu lục diệp.
Theo Văn Nhĩ
:
:
Bài 3. Trong mẩu chuyện vui dưới đây, người bán hàng hiểu lầm ý của ông khách như thế nào? Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần thêm dấu gì vào tin nhắn của mình, dấu đó đặt sau chữ nào?
Chỉ vì quên một dấu câu
Có ông khách nọ đến cửa hàng đặt vòng hoa viếng bạn. Ông dặn người bán hàng ghi lên băng tang: “Kính viếng bác X.”Nhưng về đến nhà, nghĩ lại thấy lời phúng còn đơn giản quá, ông bèn sai con chuyển cho người bán hàng một tin nhắn, lời lẽ như sau: “Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.”
Lúc vòng hoa được đem tới đám tang, ông khách mới giật mình. Trên vòng hoa cài một dải băng đen với dòng chữ thật là nắn nót: “Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.”
Theo tạp chí Ngôn ngữ


Bài 3. Trong mẩu chuyện vui dưới đây, người bán hàng hiểu lầm ý của ông khách như thế nào? Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần thêm dấu gì vào tin nhắn của mình, dấu đó đặt sau chữ nào?
a) Ông khách viết tin nhắn như
thế nào?
b) Người bán hàng hiểu lầm ý
của khách nên ghi gì trên dải băng tang?
c) Để người bán hàng khỏi hiểu
lầm, ông khách cần thêm dấu gì
vào tin nhắn của mình, dấu đó đặt
sau chữ nào?
- Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng
- Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng
- Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng
:
Trò chơi
Ai nhanh ai đúng
*Câu 1. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong những câu sau:
a) Mọi người vỗ tay ran lên: Hồ chủ tịch đã đến !
Dấu hai chấm được dùng để
giải thích cho bộ phận câu
đứng trước nó hay ngăn cách
các vế câu trong câu ghép.
b) Anh lấy trên mái nhà xuống bó giấy lớn, rồi
hỏi tôi:
- Út có dám rải truyền đơn không?
Dấu hai chấm dùng để dẫn
lời nói trực tiếp của nhân vật
*Câu 1. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong
những câu sau:
c) Tướng giặc: - Mi là ai?
Yết Kiêu: - Ta là Yết Kiêu, một chàng trai đất
Việt.
Dấu hai chấm dùng để dẫn
lời mở đầu câu hội thoại
*Câu 1. Nêu tác dụng của dấu hai chấm trong
những câu sau:

a) Con lại trỏ cánh buồm nói khẽ
“Cha mượn cho con cánh buồm trắng nhé,
Để con đi…”
:
b) Bốn mùa Hạ Long mang trên mình một màu xanh đằm thắm xanh biếc của biển, xanh lam của núi, xanh lục của trời.
:
*Câu 2. Điền dấu hai chấm vào chỗ nào cho đúng
trong những câu sau:
c) Trong vườn nội tôi có rất nhiều cây ăn quả cây ổi, cây na, cây xoài,…
:
Củng cố
Dấu câu là ký hiệu dùng trong văn viết để giúp phân biệt ý nghĩa các đơn vị ngữ pháp trong câu, nhờ đó mà người đọc hiểu ý nghiã của câu dễ dàng hơn.
Tiếng Việt thường sử dụng 10 loại dấu câu trên.
Chúng ta cần có ý thức cẩn trọng trong việc dùng dấu câu, tránh được các lỗi thường gặp về dấu câu.
ÔN LUYỆN VỀ DẤU CÂU
Chân thành cảm ơn
quý thầy cô giáo
Xin kính chào tạm biệt
Thánh địa Mỹ Sơn
Phong cảnh Sa Pa
Chùa Phúc Kiến - Hội An
Giờ học đến đây kết thúc
Xin trân thành cảm ơn các thầy cô giáo
và các em học sinh