Bài 15. Ôn luyện về dấu câu

I. Tổng kết về dấu câu:
Dấu chấm
Đặt cuối câu trần thuật.
Dấu chấm hỏi
Đặt cuối câu nghi vấn.
Dấu chấm than
Dấu phẩy
Phân cách các thành phần và các bộ phận của câu.
Đặt cuối câu cầu khiến hoặc câu cảm thán.
I. Tổng kết về dấu câu:
Dấu gạch ngang
Đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích trong câu. Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật. Biểu thị sự liệt kê.
Dấu gạch nối
Nối các tiếng trong một từ phiên âm tên người, địa phương, tên sản phẩm nước ngoài.
* Lưu ý: Dấu gạch nối không phải là dấu câu, nó chỉ
là một quy định về chính tả.
Dấu chấm phẩy
Đánh dấu ranh giới các vế câu ghép có cấu tạo phức tạp. Đánh dấu ranh giới các bộ phận trong phép liệt kê phức tạp
Dấu chấm lửng
Biểu thị lời nói ngập ngừng, ngắt quãng. Biểu thị bộ phận chưa liệt kê hết. Làm giãn nhịp điệu câu văn, hài hước, dí dỏm.
I. Tổng kết về dấu câu:
Dấu ngoặc đơn
Đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
Đánh dấu phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó; Đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).
Dấu hai chấm
Dấu ngoặc kép
Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mải mai; Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,… được dẫn.
1. Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc
Tác phẩm "Lão Hạc" làm em vô cùng xúc động trong xã hội cũ, biết bao nhiêu người nông dân đã sống nghèo khổ cơ cực như lão Hạc.
Tác phẩm “Lão Hạc” làm em vô cùng xúc động. Trong xã hội cũ, biết bao nhiêu người nông dân đã sống nghèo khổ, cơ cực như lão Hạc.
2. Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc
Thời còn trẻ, học ở trường này. Ông là học sinh xuất sắc nhất.
Thời còn trẻ, học ở trường này, ông là học sinh xuất sắc nhất.
3. Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết
Cam quýt bưởi xoài là đặc sản của vùng này.
Cam, quýt, bưởi, xoài là đặc sản của vùng này.
4. Lẫn lộn công dụng của các dấu câu:
Quả thật, tôi không biết nên giải quyết vấn đề này như thế nào và bắt đầu từ đâu ? Anh có thể cho tôi một lời khuyên không. Đừng bỏ mặc tôi lúc này.
Quả thật, tôi không biết nên giải quyết vấn đề này như thế nào và bắt đầu từ đâu. Anh có thể cho tôi một lời khuyên không? Đừng bỏ mặc tôi lúc này!
Khi viết, cần tránh các lỗi sau đây về dấu câu:
1 - Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc;
2 - Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc;
3 - Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết.
4 - Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.
* GHI NHỚ
Bài 1/ SGK 152: Điền dấu câu thích hợp vào dấu ngoặc đơn
Con chó cái nằm ở gậm phản bỗng chốc vẫy đuôi rối rít ( ) tỏ ra dáng bộ vui mừng ( )
Anh Dậu lử thử từ cổng tiến vào với cả vẻ mặt xanh ngắt và buồn rứt như kẻ sắp bị tù tội ( )
Cái Tí ( ) thằng Dần cũng vỗ tay reo ( )
( ) A ( ) Thầy đã về ( ) A ( ) Thầy đã về ( )...
Mặc kệ chúng nó ( ) anh chàng ốm yếu im lặng dựa gậy lên tấm phên cửa ( ) nặng nhọc chống tay vào gối và bước lên thềm ( ) Rồi lảo đảo đi đến cạnh phản ( ) anh ta lăn kềnh lên trên chiếc chiếu rách ( )
Ngoài đình ( ) mõ đập chan chát ( ) trống cái đánh thùng thùng ( ) tù và thổi như ếch kêu ( )
Chị Dậu ôm con vào ngồi bên phản ( ) sờ tay vào trán chồng và sẽ sàng hỏi ( )
( ) Thế nào ( ) Thầy em có mệt lắm không ( ) Sao chậm về thế ( ) Trán đã nóng lên đây mà ( )
?
?
?
,
,
,
,
,
,
,
:
:
!
!
!
!
.
.
.
.
.
-
-
.
,
!
Bài 2/ SGK 152: Phát hiện lỗi câu và điền dấu câu thích hợp
a. Sao mãi tới giờ anh mới về? Mẹ ở nhà chờ anh mãi. Mẹ dặn là anh phải làm xong bài tập trong chiều nay.
b. Từ xưa trong cuộc sống lao động và sản xuất, nhân dân ta có truyền thống thương yêu nhau giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn gian khổ. Vì vậy có câu tục ngữ “lá lành đùm lá rách”.
c. Mặc dù đã bao nhiêu năm tháng, nhưng tôi vẫn không quên được những kỉ niệm êm đềm thời học sinh.