Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

Kiểm tra bài cũ
Chọn phương án đúng trong các phương án sau:
Câu 1: Chức năng của bạch cầu là:
A.
Tạo ra quá trình đông máu.
B.
Vận chuyển khí oxi đến cho các tế bào.
c.
Bảo vệ cơ thể.
d.
Vận chuyển khí CO2 từ các tế bào về tim.
Rất tốt
Câu 2: Tế bào máu có khả năng thực bào là:
A.
Hồng cầu và tiểu cầu
B.
Bạch cầu trung tính và bạch cầu mono.
C.
Bạch cầu mono và tiểu cầu.
D.
Hồng cầu và bạch cầu trung tính
Bạn trả lời rất tốt !
Câu 3: Các bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng cơ chế
A.
B.
C.
D.
Phá huỷ các tế bào đã bị nhiễm khuẩn.
Thực bào.
Tiết ra kháng thể.
Theo cả ba cơ chế trên.
Bạn trả lời đúng rồi !
Máu gồm những thành phần cấu tạo nào?
Máu gồm
Huyết tương
Các tế bào máu
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
?
Bài 15
Đông máu và nguyên tắc truyền máu
-Cơ thể người có khoảng 4-5 lít máu. Nếu bị thương chảy máu và mất khoảng hơn 1/3 lượng máu của cơ thể thì tính mạng có thể bị đe doạ.
Khả năng này có được là do đâu?
Thực tế, với những vết thương nhỏ, máu chảy vài phút, chậm dần rồi ngưng hẳn. Đó là khả năng tự bảo vệ cơ thể.
Bài 15
Đông máu và nguyên tắc truyền máu
I/ Đông máu
Nghiên cứu thông tin mục I, thảo luận nhóm: Hoàn thành phiếu học tập sau:
Thời gian thảo luận: 5 phút
Đông máu
Nội dung
1. Hiện tượng
Bị thương đứt mạch máu, máu chảy ra rồi ngừng hẳn
2. Cơ chế
3. Khái niệm
Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông hàn kín vết thương.
4. Vai trò
Giúp cơ thể tự bảo vệ, chống mất máu.
Máu
chảy
Tế bào máu: tiểu cầu vỡ
Huyết tương: chất sinh tơ máu
Enzim
Ca++
Tơ máu: giữ các TB máu
Khối máu đông
Bảng kiến thức chuẩn
? Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
Đông máu liên quan tới hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
? Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
* Trong quá trình đông máu, các tiểu cầu đóng vai trò:
- Bám vào vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
- Giải phóng enzim giúp hình thành búi tơ máu để tạo thành khối máu đông.
Cơ chế cầm máu có 3 giai đoạn:
Gđ 1: Mạch máu co lại.
Gđ 2: Hình thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
Gđ 3: Hình thành khối máu đông hàn chắc vết rách.
Lượng tiểu cầu trong 1ml máu người khoảng 200-300 nghìn.
ở người có số lượng tiểu cầu quá ít, dưới 35000/ml máu, máu sẽ khó đông khi bị chảy máu.
Nếu người bị vết thương sâu, rộng, khó cầm máu cần được cấp cứu bằng biện pháp đặc biệt: sơ cứu, tiêm thuốc cầm máu làm máu nhanh đông.
Vậy muốn giữ máu không đông khi ra khỏi mạch ta làm thế nào?
- Làm kết tủa Ca++
- Lấy hết tơ máu.
Trong y học sử dụng phương pháp này để làm gì?
- Giữ máu không đông để truyền máu.
Tại sao ở trong mạch tiểu cầu lại không bị vỡ?
Thành mạch trơn và láng. Ngoài ra thành mạch có khả năng tiết ra chất kháng đông.
Khi bị đỉa, vắt cắn thì khó cầm máu, vì miệng đỉa tiết ra chất kháng đông.
Ngày 7 - 4 là ngày hiến máu nhân đạo ở Việt Nam.
Đông máu
Nội dung
1. Hiện tượng
Bị thương đứt mạch máu, máu chảy ra rồi ngừng hẳn
2. Cơ chế
3. Khái niệm
Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông hàn kín vết thương.
4. Vai trò
Giúp cơ thể tự bảo vệ, chống mất máu.
Máu
chảy
Tế bào máu: tiểu cầu vỡ
Huyết tương: chất sinh tơ máu
Enzim
Ca++
Tơ máu: giữ các TB máu
Khối máu đông
tiểu kết
Trong lịch sử phát triển y học, con người đã biết truyền máu để cứu chữa người mất máu nhiều do bị thương. Trong suốt thế kỉ XVIII đã có nhiều thử nghiệm nhưng thường gặp tai biến chết người.
Vậy khi truyền máu phải dựa trên nguyên tắc nào?
Bài 15
Đông máu và nguyên tắc truyền máu


I/ Đông máu
II/ Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người.
Đầu thế kỉ XX (1901), Các Lanstâynơ - Nhà khoa học người áo gốc Do Thái mới tìm ra nguyên nhân đúng của các tai biến là sự kết dính các hồng cầu khi được truyền vào máu của nhóm không phù hợp. Ông đã được giải thưởng Nôben.
Tìm hiểu thí nghiệm của Các Lanstâynơ:
- Hồng cầu của máu người có những loại kháng nguyên nào?
- Huyết tương của máu người có những loại kháng thể nào?
- Trong trường hợp nào thì hồng cầu bị kết dính?
+ Có 2 loại kháng nguyên trên hồng cầu là A và B.
+ Có 2 loại kháng thể trong huyết tương là anpha và bêta.
+ Anpha gây kết dính A, bêta gây kết dính B.
- Vậy trong máu có cả anpha và A hoặc bêta và B được không? Vì sao?
- ở người có mấy loại nhóm máu? Đó là những nhóm máu nào?
+ Không được, vì hồng cầu sẽ bị kết dính không vận chuyển trong mạch được.
+ ở người có 4 loại nhóm máu: O, A, B, AB
Bài 15
Đông máu và nguyên tắc truyền máu


I/ Đông máu
II/ Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người.
- ở người có 4 loại nhóm máu: O, A, B, AB
Thảo luận nhóm: 3 phút
O O
A A
AB AB
B B
Bài 15
Đông máu và nguyên tắc truyền máu

I/ Đông máu
II/ Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người.
- ở người có 4 loại nhóm máu: O, A, B, AB
- Sơ đồ "Mối quan hệ cho, nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu "
O O
A A
AB AB
B B
Bài 15
Đông máu và nguyên tắc truyền máu


I/ Đông máu
II/ Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người.
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
- Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
- Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
- Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut HIV, virut viêm gan B.) có thể đem truyền cho người khác được không? Vì sao?
+ Không. Vì gây kết dính hồng cầu.
+ Có. Vì không gây kết dính hồng cầu.
+ Không. Vì sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được truyền máu.
Vậy khi truyền máu phải tuân thủ những nguyên tắc nào?
Cần làm xét nghiệm để lựa chọn nhóm máu truyền cho phù hợp, tránh tai biến.
- Tránh nhận máu người bị nhiễm các tác nhân gây bệnh.
Trong máu còn có các yếu tố phụ Rh. Nếu Rh+ gặp Rh- cũng gây ngưng máu.
Y học đã thành lập ngân hàng máu, sản xuất máu nhân tạo để cứu người bệnh.
Khi bị chảy máu, vấn đề đầu tiên cần giải quyết là gì?
Chọn phương án đúng trong các phương án sau:
Câu 1. Chức năng của enzim tiểu cầu là:
A. Tập trung các tế bào máu tạo thành cục.
B. Làm đông đặc huyết tương để đông máu.
C. Làm biến đổi chất sinh tơ máu trong huyết tương thành tơ máu.
D. Cả A, B, C đều đúng.
Rất tốt!
Khối máu đông trong sự đông máu bao gồm:
A. Huyết tương và các tế bào máu.
B. Tơ máu và các tế bào máu.
C. Tơ máu và hồng cầu.
D. Bạch cầu và tơ máu.
Bạn đã nắm được bài!
Người có nhóm máu AB không truyền được cho người có nhóm máu O, A, B vì:
A. Nhóm máu AB hồng cầu có cả kháng nguyên A và B.
B. Nhóm máu AB huyết tương có cả anpha và bêta.
C. Nhóm máu AB ít người có.
Rất đúng!
Về nhà:
Trả lời câu hỏi cuối bài.
Đọc mục "Em có biết".
Ôn lại 2 vòng tuần hoàn ở lớp thú.