Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

Kiểm tra bài cũ:
1.Các bạch cầu đã tạo nên hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể?
- Thực bào: bạch cầu hình thành chân giả nuốt vi khuẩn, tiêu hoá mồi.
- Limpho B: Tiết kháng thể vô hiệu hoá kháng nguyên.
- Limpho T: Phá huỷ tế bào đã bị nhiễm bằng cách phá huỷ.
2. Miễn dịch là gì? Có mấy loại miễn dịch? Em đã tiêm phòng chưa? nếu có thì bệnh nào? Em hiểu gì về vai trò của văcxin?
- Miễn dịch: Là khả năng cơ thể không mắc một số bệnh nào đó dù sống ở môi trường có vi khuẩn gây bệnh. - Có hai loại miễn dịch: + Miễn dịch tự nhiên và + Miễn dịch nhân tạo. Vai trò của văcxin: Là dịch có chứa độc tố của vi khuẩn gây bệnh nào đó đã được làm yếu dùng tiêm vào cơ thể người để tạo ra khả năng miễn dịch bệnh đó.
ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu
Y/c HS thu thập thông tin và thảo luận mục tam giác SGK/48. thảo luận 4 phút.
Đông máu là gì?
Đông máu: Là hiện tượng máu sau khi chảy ra khỏi mạch bị đông lại thành cục.
? Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ thể.
+ Ý nghĩa của sự đông máu: Là cơ chế bảo vệ cơ thể. Giúp cơ thể không mất nhiều máu khi bị thương.
T6/15/10/2010 Tuần 8 tiết 15
? Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
? Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu.
? Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là do đâu.
? Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
+ Sự đông máu liên quan  tiểu cầu
? Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là do đâu.
? Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu.
+ Vai trò tiểu cầu: Có 3 vai trò . Tiết chất gây co mạch máu
. Bám vào vết rách vết thương  hình thành khối máu đông tạm thời
. Giải phóng enzim  hình thành khối máu đông vững chắc.
+ Máu chảy không ra khỏi mạch nhờ búi tơ máu ôm giữ các tế bào máu tạo thành khối máu đông.
? nếu số lượng tiểu cầu ít ( < 3500/ml máu ) thì khả năng đông máu như thế nào.
Máu khó đông
? vậy bản chất của máu đông là gì.
Huyết tương gây ngưng kết hồng cầu.
? Điều gì xảy ra nếu sự đông máu diễn ra ngay trên mạch máu.
Tắc mạch  máu không lưu thông  đe doạ tính mạng
? Tại sao máu trong mạch không đông.
Thành mạch trơn, tiểu cầu không vỡ  không giải phóng enzim ( thrômbin) gây đông máu
Y/c HS dựa vào sơ đồ trình bày quá trình đông máu.
Quá trình đông máu liên quan đến nhiều yếu tố của máu: prôtêin, Ca++ của huyết tương, … nhưng tiểu cầu đóng vai trò chủ yếu.
Trình bày Cơ chế đông máu?
Máu chảy
Tế bào máu
Huyết tương
Tiểu cầu vỡ
Giải phóng enzim
Chất sinh tơ máu
Tơ máu giữ các tế bào máu
khối máu đông
khối máu đông
II. Các nguyên tắc truyền máu
1.Các nhóm máu ở người:
+ Có 2 loại kháng nguyên trên hồng cầu: A, B. Có 2 loại kháng thể trong huyết tương a và b
Cho biết ở người có mấy nhóm máu?
Ở người có 4 nhóm máu: A. B, AB, O.
Treo bảng sơ đồ truyền máu, y/c HS thảo luận nhóm điền mũi tên. HS: Điền mũi tên
O
O
A
A
AB
AB
B
B
Căn cứ vào sơ đồ truyền máu cho biết người có nhóm máu nào gặp nguy hiểm nhất khi cần máu? Vì sao.
Nhóm O vì chỉ nhận được máu từ người cùng nhóm.
2. Các nguyên tắc truyền máu
Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được hay không? Vì sao?
+ Không, vì gây kết dính kháng nguyên A, B với kháng thể ( a, b ) của người nhận
Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được hay không? Vì sao?
+ Được, vì không gây kết dính
Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV,…) có thể đem truyền cho người khác được không? Vì sao?
+ Không, vì sẽ nhiễm truyền bệnh cho người nhận máu
Vậy khi truyền máu cần tuân theo những nguyên tắc nào?
- Khi truyền máu cần tuân theo nguyên tắc: Xem yếu tố kháng nguyên trong hồng cầu của máu cho có bị yếu tố kháng thể trong huyết tương của máu nhận chống lại và gây hiện tượng kết dính hồng cầu của máu cho hay không.
- Thử máu ( người cho và người nhận ) trước khi truyền máu:
+ Máu người cho và người nhận không gây đông máu khi truyền.
+ Máu người cho không nhiễm các tác nhân gây bệnh về máu: Viêm gan B, virut HIV… ( ngoài ra còn phải xem xét sức khoẻ người cho máu, khả năng tiếp nhận máu … )
- Truyền từ từ.
* Ý nghĩa: Nắm vững nguyên tắc truyền máu để khi truyền máu không gây tai biến truyền máu cho bệnh nhân.
TRUYỀN MÁU
4. Củng cố và luyện tập:
* HS đọc kết luận trong SGK
Em hãy chọn câu trả lời đúng:
1.Khối máu đông trong sự đông máu bao gồm:
A. Huyết tương và các tế bào máu. B.Tơ máu và các tế bào máu
C.Tơ máu và hồng cầu. D. Bạch cầu và tơ máu
1. D
2. Nhóm máu chỉ truyền được cho chính nó mà không truyền được cho các nhóm máu khác: A. Máu O B. Máu A C. Máu AB D. máu B
2.C
3. Nhóm máu có thể truyền được cho tất cả các nhóm máu khác:
A. Máu A B. máu O C. Máu B D. máu AB
3.B
5/ Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
- Học bài trả lời các câu hỏi trong SGK.
- Đọc mục “ Em có biết”
- Chuẩn bị bài “ Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết”
- Xem lại vòng tuần hoàn máu của thú.