Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

Kính chào
QUÝ THẦY CÔ & CÁC EM HỌC SINH
ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
BÀI 15
Thế nào là hiện tượng đông máu?
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
Là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành
cục máu đông bịt kín vết thương.
I. ĐÔNG MÁU
- Đông máu là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành cục máu đông bịt kín vết thương.
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. ĐÔNG MÁU
Máu
Các tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
(axitamin, Ca2+)
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu (Fibirin)
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Sơ đồ cơ chế đông máu
Máu
Các tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
(axitamin, Ca2+)
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu (Fibrin)
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Sơ đồ cơ chế đông máu
Ảnh hiển vi mô tả máu đông
Tơ máu
Khối máu đông bịt kín vết thương
Khối máu đông
Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi trong
phiếu học tập
1. Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống?
2. Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
3. Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
4. Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
1. Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống?
 Giúp cơ thể tự bảo vệ, chống mất máu khi bị thương.
2. Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
 Đông máu có liên quan tới hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
3. Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
 Tơ máu kết mạng lưới ôm giữ các tế bào máu tạo thành khối máu đông.
4. Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
 Giải phóng enzim giúp hình thành búi tơ máu để tạo thành khối máu đông.
- Đông máu: Là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành cục máu đông bịt kín vết thương.
Ý nghĩa: Giúp cơ thể tự bảo vệ, chống mất máu khi bị thương.
- Cơ chế:
Máu lỏng
Các tế bào máu
Huyết tương
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Chất sinh tơ máu
Vỡ
Enzim
Tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. ĐÔNG MÁU
Trong trường hợp vết thương lớn phải có sự hỗ trợ của các biện pháp cấp cứu cầm máu như:
- Sử dụng dây garô khi vết thương chảy máu động mạch ở tay hoặc chân.
- Ấn tay vào động mạch gần vết thương về phía tim…
Dây garô
Ấn động mạch
 Ta phải truyền máu
Trong lịch sử phát triển y học, con người đã biết truyền máu. Trong suốt thể kỉ 18 đã có nhiều thử nghiệm nhưng thường gặp tai biến chết người. Mãi tới đầu thế kỉ 20 (1901), Các lanstâynơ mới tìm ra nguyên nhân và ông nhận thấy rằng khi truyền máu cần phải tuân thủ theo những nguyên tắc nhất định.
II. CÁC NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

Thí nghiệm: Các Lanstâynơ đã dùng hồng cầu của một người trộn với huyết tương của những người khác và ngược lại nhận thấy:
1.Các nhóm máu ở người
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
- Hồng cầu máu người có 2 loại kháng nguyên là A và B.
- Huyết tương máu người có 2 loại kháng thể là  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B).
I. ĐÔNG MÁU
 Ở người có 4 nhóm máu:
- Nhóm máu O: hồng cầu không có A và B, huyết tương có cả  và .
- Nhóm máu A: hồng cầu chỉ có A, huyết tương chỉ có .
- Nhóm máu B: hồng cầu chỉ có B, huyết tương chỉ có .
- Nhóm máu AB: hồng cầu có cả A và B, huyết tương không có  và .
O
(α,β)
B
AB
(α)
(β)
A
Huyết tương của các nhóm máu (người nhận)
Hồng cầu của các nhóm máu người cho
O
A(A)
B(B)
AB(A,B)
Hồng cầu không bị kết dính
Hồng cầu bị kết dính
A và B: là kháng nguyên.
α, β: là kháng thể.
(α kết dính với A, β kết dính với B)
Hình 15. Kết quả thí nghiệm phản ứng giữa các nhóm máu
O O
A A
B B
AB AB
Sơ đồ cho và nhận giữa các nhóm máu
Đánh dấu chiều mũi tên để hoàn thành sơ đồ cho và nhận giữa các nhóm máu ở người
O
(α,β)
B
AB
(α)
(β)
A
Huyết tương của các nhóm máu (người nhận)
Hồng cầu của các nhóm máu người cho
O
A(A)
B(B)
AB(A,B)
Hồng cầu không bị kết dính
Hồng cầu bị kết dính
O O
A A
B B
AB AB
Sơ đồ cho và nhận giữa các nhóm máu
Qua sơ đồ em hãy cho biết nhóm máu nào là nhóm máu chuyên cho, nhóm máu nào là nhóm máu chuyên nhận? Vì sao?
B B
O O
A A
AB AB
 Nhóm máu chuyên cho: máu O
 Nhóm máu chuyên nhận: máu AB
II. CÁC NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
1.Các nhóm máu ở người
- Ở người có 4 nhóm máu: A, B, AB, O.
- Sơ đồ mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu:
O O
A A
B B
AB AB
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. ĐÔNG MÁU
Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
 Máu có cả kháng nguyên A và B không thể truyền cho người có nhóm máu O ( có cả  và ) vì sẽ bị kết dính hồng cầu
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
II. CÁC NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
1.Các nhóm máu ở người
Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O vì không bị kết dính hồng cầu
Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV,...) có thể đem truyền cho người khác được không? Vì sao?
 Máu có các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV…) không được đem truyền cho người khác vì sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được truyền máu.
Khi truyền máu cần phải tuân thủ:
- Lựa chọn nhóm máu phù hợp, tránh tai biến (hồng cầu người cho bị kết dính trong huyết tương người nhận gây tắc mạch).
- Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền.
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
II. CÁC NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

1.Các nhóm máu ở người
I. ĐÔNG MÁU
Ở Việt Nam lấy ngày 7/4 là ngày HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO
HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO
- Đông máu: Là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành cục máu đông bịt kín vết thương.
Ý nghĩa: Giúp cơ thể tự bảo vệ, chống mất máu khi bị thương.
- Cơ chế: sgk
Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. ĐÔNG MÁU
II. CÁC NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
1.Các nhóm máu ở người
- Ở người có 4 nhóm máu: A, B, AB, O.
- Sơ đồ mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu:
O O
A A
AB AB
B B
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu
- Lựa chọn nhóm máu phù hợp, tránh tai biến (hồng cầu người cho bị kết dính trong huyết tương người nhận gây tắc mạch).
- Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền.
Rung Chuông Vàng
Thể lệ: Lớp chia làm 5 đội, các đội sẽ trả lời các câu hỏi bằng cách giơ đáp án A, B, C, D. Khi có hiệu lệnh hết giờ các đội sẽ giơ đáp án của mình, đội nào trả lời sai sẽ bị loại trực tiếp.
Trò chơi:
r
u
n
g
c
h
u
ô
n
g
v
à
n
g
Trò chơi:
Câu 1
b
3
4
5
6
00:10
00:09
00:08
00:07
00:06
00:05
00:04
00:03
00:02
00:01
Hết giờ !
r
u
n
g
c
h
u
ô
n
g
v
à
n
g
Trò chơi:
Câu 2
d
A
B
AB
O
00:10
00:09
00:08
00:07
00:06
00:05
00:04
00:03
00:02
00:01
Hết giờ !
r
u
n
g
c
h
u
ô
n
g
v
à
n
g
Trò chơi:
Câu 3
d
Chọn nhóm máu thích hợp
Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền
Truyền tự do
a và b
00:10
00:09
00:08
00:07
00:06
00:05
00:04
00:03
00:02
00:01
Hết giờ !
r
u
n
g
c
h
u
ô
n
g
v
à
n
g
Trò chơi:
Câu 4
C
A hoặc B
B
Chỉ truyền được cho nhóm máu AB
O
00:10
00:09
00:08
00:07
00:06
00:05
00:04
00:03
00:02
00:01
Hết giờ !
Chúc mừng các em!
37
Dặn dò
- H?c b�i v� tr? l?i c�c c�u h?i trong SGK.
- D?c m?c "Em cĩ bi?t".
-Nghi�n c?u n?i dung b�i16: "Tu?n hồn m�u v� luu thơng b?ch huy?t"
Xin chân thành cám ơn các quý Thầy Cô
Tiết học đến đây là hết
Kính chúc quý Thầy Cô mạnh khoẻ, Hạnh phúc.
Chúc các em luôn vui vẻ, học tập tốt !