Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

PHÒNG GD & ĐT VẠN NINH
TRƯỜNG THCS NGUYỄN BỈNH KHIÊM
sinh học 8
BÀI GIẢNG
Nêu thành phần cấu tạo của máu ?
Nêu vai trò các thành phần cấu tạo của máu ?
Vậy tiểu cầu có vai trò gì ?
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
Quan sát sơ đồ cơ chế quá trình đông máu :
Quan sát sơ đồ, kết hợp thông tin SGK, thảo luận nhóm :
Đông máu là gì ?
Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ?
Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu ?
Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ?
Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ thể ?
1. Đông máu là gì ?
 Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông bịt kín vết thương.
2. Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ?
 Đông máu liên quan đến hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
Vì sao máu chỉ đông khi chảy ra khỏi mạch, còn lưu thông ở trong mạch thì không bị đông ?
3. Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu ?
 Tơ máu kết mạng lưới ôm giữ các tế bào máu tạo thành khối máu đông bịt kín vết thương.
4. Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ?
Bám vào vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
Giải phóng enzim để biến chất sinh tơ máu thành tơ máu để tạo thành cục máu đông.
5. Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống ?
 Giúp cơ thể tự bảo vệ chống mất nhiều máu khi bị thương.
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
- Đông máu là cơ chế bảo vệ cơ thể chống mất nhiều máu khi bị thương.
- Cơ chế :
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
- Đông máu là cơ chế bảo vệ cơ thể chống mất nhiều máu khi bị thương.
- Cơ chế : Sơ đồ SGK/48
Khi gặp những vết thương nhỏ mà chảy máu em sẽ xử lý như thế nào ?
Trong thực tế có trường hợp một số người mắc bệnh máu khó đông do nhiều nguyên nhân (ví dụ do số lượng tiểu cầu giảm)  rất nguy hiểm khi bị thương hoặc phẫu thuật.
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên A và B
Huyết tương có 2 loại kháng thể :
 (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB
Ở người có những nhóm máu nào ?
A

B

Cả A và B
Không có
Không có
Cả  và 
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
Hồng cầu không bị kết dính
Hồng cầu bị kết dính
 gây kết dính A
 gây kết dính B
Kết quả thí nghiệm phản ứng giữa các nhóm máu
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
* Sơ đồ truyền máu :
O O
AA
AB AB
BB
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
 Đánh dấu mũi tên để phản ánh mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu trong sơ đồ sau :
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
* Sơ đồ truyền máu :
O O
AA
AB AB
BB
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
O O
AA
AB AB
BB
A

B

Cả A và B
Không có
Không có
Cả  và 
Tại sao nhóm máu AB lại là nhóm máu chuyên nhận trong khi nhóm máu O chuyên cho ?
* Sơ đồ truyền máu :
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
O O
AA
AB AB
BB
Nếu:
A gặp 
hoặc
B gặp 
Hồng cầu người cho sẽ bị kết dính trong huyết tương người nhận (bị tai biến)
* Sơ đồ truyền máu :
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
O O
AA
AB AB
BB
Vậy muốn truyền máu không gây tai biến thì phải tuân theo nguyên tắc nào ?
* Sơ đồ truyền máu :
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB
- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên : A và B
- Huyết tương có 2 loại kháng thể :  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B)
1. Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm O được không ? Vì sao ?
2. Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm O được không ? Vì sao ?
3. Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV...) có thể truyền cho người khác được không? Vì sao?
 Không. Vì sẽ bị kết dính hồng cầu.
 Được . Vì không bị kết dính hồng cầu.
 Không . Vì sẽ gây nhiễm các bệnh này cho người được truyền máu.
Dựa vào bảng sau, thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi :
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
* Sơ đồ truyền máu :
* Khi truyền máu cần xét nghiệm để :
Lựa chọn nhóm máu cho phù hợp
Kiểm tra các mầm bệnh trước khi truyền máu.
Khi truyền máu cần tuân thủ các nguyên tắc nào ?
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu :
II. Các nguyên tắc truyền máu :
* Sơ đồ truyền máu :
Lựa chọn nhóm máu cho phù hợp
Kiểm tra các mầm bệnh trước khi truyền máu.
- Đông máu là cơ chế bảo vệ cơ thể chống mất nhiều máu khi bị thương.
- Cơ chế :
O O
AA
AB AB
BB
Máu lỏng
Các tế bào máu
Huyết tương
Hồng cầu
Tiểu cầu
Chất sinh tơ máu
Vỡ
Enzim
Tơ máu
Huyết thanh
Khối máu đông
Bạch cầu
Ca2+
* Khi truyền máu cần xét nghiệm để :
1
2
3
4
5
6
7
Từ
khóa
9 CHỮ CÁI
Hàng rào phòng thủ đầu tiên của cơ thể có sự tham gia của bạch cầu
Mô nô và bạch cầu trung tính là ?
? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ?
7 CHỮ CÁI
Loại tế bào máu tham gia vào quá trình đông máu là ?
10 CHỮ CÁI
Thành phần của máu, ở trạng thái lỏng
chiếm 55% thể tích của máu là?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Thành phần chiếm 45% thể tích của máu là ?
? ? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Khả năng cơ thể không bị mắc một bệnh nào đó gọi là ?
7 CHỮ CÁI
Tên lọai tế bào có khả năng sản sinh ra kháng thể là?
? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Đây là những phân tử protein của cơ thể tiết ra để
vô hiệu hóa kháng nguyên ?
? ? ? ? ? ? ? ?
Trò chơi ô chữ
Đây là một hoạt động mang ý nghĩa nhân đạo, đang được phát động mạnh mẽ và thu hút rất nhiều người tham gia ?
Từ
khóa
Tiết 15 : Bài 15. ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
Ở Việt Nam lấy ngày 7 tháng 4
là ngày HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO
DẶN DÒ
Về nhà học bài cũ, trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK.
Đọc mục em có biết.
Đọc và soạn bài 16 : TUẦN HOÀN MÁU VÀ LƯU THÔNG BẠCH HUYẾT
+ Thành phần cấu tạo hệ tuần hoàn máu và vai trò của chúng.
+ Thành phần cấu tạo hệ bạch huyết và vai trò của chúng.
CHÚC CÁC THẦY CÔ GIÁO MẠNH KHỎE
Chúc các em học giỏi