Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

TIẾT 15:
ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
Người soạn: Trần Thị Thơm
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trình bày các hàng rào bảo vệ cơ thể của bạch cầu theo hình vẽ sau?
Sự thực bào
Tiết kháng thể vô hiệu hóa kháng nguyên (LimphoB)
Phá hủy tế bào đã bị nhiễm khuẩn

(Lim pho T)
HOẠT ĐỘNG NHÓM (5’)
Quan sát hình, nghiên cứu thông tin SGK, hoàn thành bảng: “Tìm hiểu về hiện tượng đông máu”
Enzim
Chất sinh tơ máu
Tơ máu
Khối máu đông (gồm 1 búi tơ máu và các tế bào máu)
Tiểu cầu dính vào vết rách
Khối máu đông bịt kín vết thương
Cấu tạo hiển vi cục máu đông
Sơ đồ quá trình đông máu
Khối máu đông bịt kín vết thương
Là hiện tượng hình thành một khối máu đông bịt kín vết thương
Khối máu đông bịt kín vết thương
Là cơ chế tự bảo vệ cơ thể để chống mất nhiều máu khi bị thương.
- Cơ thể người có khoảng 4-5 lít máu. Nếu bị thương chảy máu và mất khoảng hơn 1/3 lượng máu của cơ thể thì tính mạng có thể bị đe dọa.
- Thực tế, với những vết thương nhỏ, máu chảy vài phút, chậm dần rồi ngưng hẳn nhờ hiện tượng đông máu. Đó là khả năng tự bảo vệ cơ thể.
EM CÓ BIẾT ?
Có trường hợp nào bị đứt tay mà máu cứ chảy mãi không? Đó là hiện tượng gì?
Thông tin được đưa ra vào ngày hemophilia thế giới 17/4, có khoảng 6000 người Việt Nam mắc bệnh máu khó đông nhưng chưa tới 30% được phát hiện và chăm sóc thường xuyên.
Hemophilia là bệnh lí rối loạn đông máu. Bệnh có tính chất di truyền và thường gặp ở nam giới.
Ở người có số lượng tiểu cầu quá ít, dưới 35000/ml máu, máu sẽ khó đông khi bị chảy máu, thậm chí có thể chết nếu không được cấp cứu bằng các biện pháp đặc biệt.
BỆNH MÁU KHÓ ĐÔNG - HEMOPHILIA

Máu
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
CƠ CHẾ ĐÔNG MÁU
Máu lỏng
Các tế bào máu
Huyết tương
Bạch cầu
Tiểu cầu
Chất sinh tơ máu
Vỡ
Enzim
Tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Hồng cầu
Sự đông máu liên quan chủ yếu đến yếu tố nào của máu?
Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
- Tiểu cầu giải phóng enzim giúp hình thành tơ máu.
- Tiểu cầu bám vào vết rách và bám vào nhau tạo nút bịt kín vết thương.
Vì sao khi bị đứt tay chân, ta thường dùng bông băng, gạc… để đắp vào vết thương?
Tại sao máu chảy trong hệ mạch lại không bị đông ?
Video tìm hiểu về các nhóm máu
Trên hồng cầu máu người có những loại kháng nguyên nào?
Trong huyết tương có những loại kháng thể nào?
Có những nhóm máu nào? Trong mỗi nhóm máu có kháng nguyên và kháng thể nào?
Không có
α, β
A
β
B
α
A, B
Không có
Hồng cầu không bị kết dính
Hồng cầu bị kết dính
O
A
B
AB
 gây kết dính A
 gây kết dính B
Hãy đánh dấu mũi tên để phản ánh mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu trong sơ đồ sau:
O O
A A
B B
AB AB
SƠ ĐỒ MỐI QUAN HỆ CHO NHẬN GiỮA CÁC NHÓM MÁU
Thí nghiệm Các Lanstaynơ
Huyết tương nhóm máu (người nhận)
Hồng cầu của các nhóm máu người cho
O
A
B
AB
O (α, β)
A (β)
B (α)
AB (0)
Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm O được không? Vì sao?
Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV...) có thể truyền cho người khác được không? Vì sao?
O O
A A
B B
AB AB
Vậy khi truyền máu cần tuân theo các nguyên tắc nào?
Ngày nào được chọn là ngày hiến máu nhân đạo ở Việt Nam?
Câu 1. Chức năng của enzim tiểu cầu là:
A. Tập trung các tế bào máu tạo thành cục.
B. Làm đông đặc huyết tương để đông máu.
C. Làm biến đổi chất sinh tơ máu trong huyết tương thành tơ máu.
D. Cả A, B, C đều đúng.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 2. Khối máu đông trong sự đông máu bao gồm:
A. Huyết tương và các tế bào máu.
B. Tơ máu và các tế bào máu.
C. Tơ máu và hồng cầu.
D. Bạch cầu và tơ máu.
Câu 3: Trong một gia đình: người bố có nhóm máu O, người mẹ có nhóm máu AB, người con trai có nhóm máu A và người con gái có nhóm máu B.
a. Người con trai bị tai nạn giao thông mất rất nhiều máu cần truyền máu gấp, vậy trong gia đình ai là người có thể cho máu?
b. Trong trường hợp bố cần phải truyền máu thì trong gia đình họ ai sẽ cho được máu? Và ta sẽ giải quyết như thế nào?
Nhóm máu RH-
- Học bài và trả lời các câu hỏi 1,2,3 (SGK-Trang 50)
- Đọc mục “ Em có biết?”
- Ôn lại 2 vòng tuần hoàn ở lớp thú.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ