Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

Chào mừng quý thầy cô
đến dự tiết học
Trường THCS Chánh Nghĩa
GV: Huỳnh Long
Sinh học 8
Kiểm tra bài cũ
Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu?
* Bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng cách:
- Thực bào : Bạch cầu hình thành chân giả bắt và nuốt vi khuẩn rồi tiêu hóa.
- Limphô B: Tiết kháng thể vô hiệu hóa vi khuẩn.
- Limphô T: Phá huỷ tế bào đã bị nhiễm vi khuẩn bằng cách nhận
diện và tiếp xúc với chúng.
Tiết 15: Bài 15:
ĐÔNG MÁU
VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I/Đông máu:
Đông máu là gì?
Là hiện tượng máu lỏng chảy ra khỏi mạch tạo thành cục máu đông bịt kín vết thương.
Máu
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
(axitamin, Ca2+)
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
1. Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống?
4. Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
3. Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
2. Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
- Giúp cơ thể tự bảo vệ chống mất nhiều máu khi bị thương.
- Hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
- Tơ máu kết mạng lưới ôm giữ các tế bào máu tạo thành khối máu đông bịt kín vết thương.
- Giải phóng enzim giúp hình thành tơ máu để tạo thành khối máu đông.
Thảo luận nhóm 5 phút
I/Đông máu:
- Khi bị đứt tay, vết thương nhỏ, máu chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối máu đông bịt kín vết thương.
- Cơ chế đông máu :
Theo em đông máu có ý nghĩa gì đối với cơ thể?
Giúp cho cơ thể không bị mất nhiều máu khi bị thương.
I/Đông máu:
- Khi bị đứt tay, vết thương nhỏ, máu chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối máu đông bịt kín vết thương.
Cơ chế đông máu :








Giúp cho cơ thể không bị mất nhiều máu khi bị thương.
Cấu tạo hiển vi cục máu đông
Tại sao máu chảy trong hệ mạch lại không bị đông ?
Vận tốc máu chảy trong hệ mạch là đều đặn và ổn định.
Mặt trong của hệ mạch rất nhẵn và trơn nên không làm cho tiểu cầu bị vỡ ra để giải phóng các yếu tố đông máu.
Một số tế bào còn tiết ra yếu tố chống đông tự nhiên như muối oxalat, xitrat…
Do vậy mà máu chảy trong mạch không bị đông
II/ Các nguyên tắc truyền máu:
1/ Các nhóm máu ở người:
Thí nghiệm của Các Lanstâynơ
Các Lanstâynơ (Karl Landsteiner) đã dùng hồng cầu của một người trộn với huyết tương của những người khác và ngược lại, lấy huyết tương của một người trộn với hồng cầu của những người khác.
Ông nhận thấy rằng con người có bao nhiêu nhóm máu?
Có 4 nhóm máu
Thí nghiệm Các Lanstaynơ (Kaarl Landsteiner)
Hồng cầu không bị kết dính

Hồng cầu bị kết dính
Trong mỗi nhóm máu có kháng nguyên và kháng thể nào?
Không có
α, β
A
β
B
α
A, B
Không có
(antibodies β)
(antibodies α)
(α, β)
Hãy đánh dấu mũi tên để phản ánh mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu trong sơ đồ sau:
II/ Các nguyên tắc truyền máu
1/ Các nhóm máu ở người
-Ở người có 4 nhóm : O, A, B và AB.
- Sơ đồ “Mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu”
1- Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
2- Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
3- Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV,...) có thể đem truyền cho người khác được không? Vì sao?
- Không. Vì gây kết dính với  và 
- Được. Vì không gây kết dính
- Không. Vì gây nhiễm bệnh cho người nhận máu.
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu:
Khi truyền máu cần tuân theo nguyên tắc gì?
Lựa chọn nhóm máu cho phù hợp.
Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền máu.
2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu :
* Khi truyền máu cần tuân theo nguyên:
- Lựa chọn nhóm máu cho phù hợp.
- Kiểm tra mầm bệnh trước khi truyền máu.
Bài tập vận dụng
Một người bị tai nạn mất rất nhiều máu được đưa vào viện cấp cứu, Bác sĩ cho truyền máu ngay mà không xét nghiệm người tai nạn nhóm máu gì. Vậy máu đem truyền là nhóm gì? Vì sao không cần xét nghiệm?
Bài tập vận dụng
Trong một gia đình người bố có nhóm máu A,người mẹ có nhóm máu O, người con trai có nhóm máu A.

Người con trai bị tai nạn giao thông mất rất nhiều máu,
cần truyền máu gấp. Vậy ai là người trong gia đình có
thể truyền máu?
Ở Việt Nam lấy ngày 7/4 là ngày
HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO
Lợi ích của việc hiến máu.
Củng cố
Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng.
1. Tế bào máu tham gia vào quá trình đông máu:
a. Hồng cầu.
b. Bạch cầu.
c. Tiểu cầu.
d. Cả 3 loại tế bào trên.
Củng cố
2. Máu không đông được là do:
a. Tơ máu không được hình thành.
b. Huyết tương chứa nhiều prôtêin.
c. Có bạch cầu.
- Học bài và trả lời câu hỏi sgk.
- Đọc mục “Em có biết”.
- Xem bài 16; trả lời 2 câu hỏi SGK :
- Hệ tuần hoàn máu gồm những thành phần nào?
- Hệ bạch huyết gồm những thành phần nào?
Hướng dẫn về nhà
Chúc Thầy và Cô sức khỏe
Chúc các em học tốt
Bài học kết thúc